Πόσο καινούργια είναι αλήθεια η συνταγή του Υπουργείου Παιδείας;
Του Ηλία Σταθάτου.
Μία ακόμη εξαγγελία μεταρρύθμισης, στο πολύπαθο Λύκειο αυτή τη φορά, είχαμε την εβδομάδα που μας πέρασε, από το υπουργείο Παιδείας. Οι συνεχείς μεταρρυθμίσεις τα τελευταία χρόνια, παρά τις εντυπωσιακές ρητορικές τους, διαπιστώσαμε ότι το μόνο που καταφέρνουν είναι να υποβαθμίσουν την παιδαγωγική διάσταση του σχολείου, να δυσκολέψουν τη ζωή μαθητών και εκπαιδευτικών καθώς και την πλήρη διάψευση των μεγαλόστομων εξαγγελιών των πολιτικών. Οπότε πρέπει να αντιμετωπίσουμε με κριτική διάθεση τη νέα μεταρρύθμιση, όχι μόνο λόγω της προϊστορίας –ο Γιώργος Παπανδρέου είναι ένας από τους βασικούς υπεύθυνους της πλήρης υποβάθμισης του Λυκείου, χρόνια υπήρξε υπουργός Παιδείας, ας μην το ξεχνούμε– αλλά και επειδή αυτή ειδικά η κυβέρνηση έχει αποδειχθεί μοναδική αφενός στο να λέει ψέματα, αφετέρου στο να στρέφεται εναντίον των εργαζομένων και μη προνομιούχων αυτής της κοινωνίας.
Το «νέο» σχολικό πρόγραμμα
Πώς όμως σκοπεύει να διαμορφωθεί το Λύκειο, συγκεκριμένα; Σε γενικό επίπεδο, έχουμε μια αναβίωση του παλαιού συστήματος των «δεσμών» και της διάκρισης πρακτικού και κλασικού. Το Λύκειο με την καινούργια του μορφή μετατρέπεται σε σχολείο εξειδίκευσης, με τη γενική παιδεία να παραγκωνίζεται αφού αυτή σταματά με το τέλος της Α’ Λυκείου. Η Α΄ τάξη Λυκείου θα έχει 7 βασικά μαθήματα, τα οποία θα είναι υποχρεωτικά. Μεταξύ αυτών θα είναι η Ελληνική Γλώσσα αλλά και η Ιστορία και τα Θρησκευτικά. Η πρώτη τάξη χαρακτηρίζεται «γέφυρα» γενικής κατάρτισης (από τις αγαπημένες λέξεις του υπουργείου) και παιδείας για τις επόμενες τάξεις. Η Β΄ Λυκείου χωρίζεται σε δύο κατευθύνσεις κλασικής και πρακτικής παιδείας, ανάλογα με τις σπουδές που θα ακολουθήσουν οι μαθητές. Η Γ΄ Λυκείου είναι τάξη απόλυτης εξειδίκευσης και σε αυτήν παραμένουν οι τρεις κατευθύνσεις, αλλά διαγράφεται η ονομασία θετική, θεωρητική, τεχνολογική. Οι μαθητές θα δίνουν εισαγωγικές εξετάσεις για τα ΑΕΙ σε άγνωστο αριθμό μαθημάτων, χωρίς προκαθορισμένη ύλη, ενώ η συνολική τους επίδοση σε όλο το Λύκειο, ενδεχομένως θα προσμετρείται για την εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο. Θα αξιολογούνται από τα ίδια τα ΑΕΙ, ως φοιτητές πλέον, μετά το τέλος του πρώτου έτους, για την κατανομή τους σε προγράμματα σπουδών.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι εντυπωσιακές εξαγγελίες του Ιανουαρίου για «πολλά μαθήματα επιλογής που θα δίνουν ελευθερία επιλογής στο μαθητή», αναιρέθηκαν ελέω Μνημονίου. Έτσι, τα μαθήματα επιλογής ταυτίστηκαν με τα παραδοσιακά υποχρεωτικά μαθήματα, μόνο που βαφτίστηκαν μαθήματα «Εμβάθυνσης». Π.χ.: «Μαθηματικά» και «Μαθηματικά Εμβάθυνσης». Τέτοιος πλουραλισμός… Βαρύτητα αποδίδεται στο νέο μάθημα της ερευνητικής εργασίας που θα έχουν οι μαθητές και στις τρεις τάξεις του Λυκείου. Θα είναι υποχρεωτική και στις τρεις τάξεις του Λυκείου και θα βαθμολογείται. Ο μαθητής που θα εργάζεται ατομικά ή συλλογικά, με την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών, θα πρέπει να παραδίδει μια τέτοια εργασία δύο φορές το χρόνο. Όσο για το θέμα της; Η υπουργός έδωσε ένα παράδειγμα: «Διαχείριση κοινωνικών προβλημάτων». Η κυβέρνηση έχει πείρα σε αυτόν τον τομέα. Βλέπε Κερατέα…
Δεσμεύσεις και αυτοαναιρέσεις
Ακόμη: η περιβόητη μείωση των μαθημάτων είναι ουσιαστικά συνένωση τριών και τεσσάρων μαθημάτων σε ένα. Το συγκεκριμένο γεγονός προκαλεί προβλήματα στη διδασκαλία αφού η περιπλοκή διαφορετικών αντικειμένων μπορεί να προκαλέσει σύγχυση και υποβάθμιση βασικών γνώσεων έναντι υποδεέστερων, εξαλείφονται οι δυνατότητες των μαθητών να επιλέξουν μαθήματα όπως η δεύτερη ξένη γλώσσα, η Πληροφορική ή τα Τεχνολογικά μαθήματα, καθώς μειώνονται και μαθήματα Ελληνικής Παιδείας –μία ώρα από την πρώτη τάξη, τα Αρχαία Ελληνικά από την Α΄ Κατεύθυνση της Β΄ Λυκείου. Εύλογη ανησυχία προκαλεί η εξαγγελία για «συνδιδασκαλία» μαθημάτων, η οποία θα πραγματοποιείται «χωρίς να γίνεται υπέρβαση του μέγιστου αριθμού μαθητών». Υπενθυμίζεται ότι ο νόμος (ισχυρότερος έναντι των εγκυκλίων και των προφορικών δηλώσεων) αναφέρει ως μέγιστο αριθμό μαθητών, τον αριθμό 30. Ας σκεφτούμε την απόδοση της διδασκαλίας σε τμήμα 30 ή έστω 27 μαθητών τη στιγμή που στο διπλανό φροντιστήριο το τμήμα αποτελείται από 6-7 μαθητές. Ειδικά την εποχή που οι συγχωνεύσεις και το κλείσιμο σχολείων ανεβάζει τον μέγιστο αριθμό μαθητών πάνω από 35…
Πάρα τις περί αντιθέτου δεσμεύσεις, η περαιτέρω γιγάντωση της παραπαιδείας είναι δεδομένη. Το ένα φίλτρο αξιολόγησης (Γ’ Λυκείου), γίνεται τρία! Β΄ και Γ΄ λυκείου και μετά και προπαρασκευαστικό έτος στο πανεπιστήμιο. Ένα τεράστιο πεδίο δραστηριότητας ανοίγεται για τα φροντιστήρια. Αλγεινή εντύπωση προκαλεί επίσης το γεγονός ότι το σύνολο των προτροπών του ΟΟΣΑ (ναι, αυτού που προτείνει συνεχώς μειώσεις μισθών και συντάξεων),σχετικά με το τι πρέπει να μαθαίνει ένα παιδί, υιοθετήθηκαν από το υπουργείο, στρέφοντας έτσι το «Νέο» σχολείο σε ακόμη μεγαλύτερη εργαλειοποίηση της παρεχόμενης παιδείας και περαιτέρω υποβάθμιση της ήδη μειωμένης κριτικής, δημιουργικής και γενικής μόρφωσης και σκέψης. Μπορεί εξετάζοντας πρόχειρα το θέμα να συνάγουμε το συμπέρασμα ότι η έμφαση στη Γλώσσα και στα Μαθηματικά θα βοηθήσει στη διαμόρφωση μιας νέας, μορφωμένης συνείδησης, όμως με τον τρόπο που διαρθρώνεται το λύκειο βασιλεύει όχι η πραγματική μόρφωση και παιδεία, η δυνατότητα αναλυτικής και συνθετικής σκέψης, αλλά η κατάρτιση και η ανάπτυξη δεξιοτήτων. Όχι πια δημιουργία και κριτική, αλλά διεκπεραίωση.
Αλλοίωση στην κοινωνική διάσταση του σχολείου
Μια σημαντικότατη αλλαγή αφορά την ίδια τη φύση της εκπαίδευσης. Η κοινωνική διάσταση του σχολείου αργά αλλά σταθερά απονεκρώνεται. Όπως στην κοινωνία από το «κοινωνικό κράτος», το «κοινωνικό σύνολο», οδηγούμαστε στην κοινωνία του ατόμου, στον άνθρωπο-άτομο, έτσι και στο σχολείο οδηγούμαστε στην πολυκατηγοριοποίηση: Σχολεία πολλών ταχυτήτων από περιοχή σε περιοχή και ανάλογα το βαλάντιο, μαθητές πολλών ταχυτήτων ανάλογα την κατεύθυνση, το μάθημα επιλογής κοκ. Δεν είμαστε κοινωνίες – είμαστε άθροισμα ατόμων. Η δημόσια δωρεάν παιδεία για όλα τα παιδιά και οι ίσες ευκαιρίες για όλους, το όραμα μιας παιδείας που θα βγάζει ανθρώπους έτοιμους να παλέψουν για να αλλάξουν τον κόσμο, δέχεται κι αυτό μεγάλο χτύπημα. Ο κάθε μαθητής αποκτά δικό του portfolio δεξιοτήτων και μαθημάτων επιλογής από το σχολείο. Καταργείται το «ουσιαστική και ενιαία μόρφωση για όλα τα παιδιά με ίσες ευκαιρίες και ίσες δυνατότητες». Στο ίδιο οδηγούν και οι κατευθύνσεις από νωρίς (αυτό βέβαια υπήρχε και πριν). Στο ίδιο και η έννοια των «μαθημάτων εμβάθυνσης», η οποία προωθεί περαιτέρω την έννοια της εξειδίκευσης.
Ο Καλλικράτης φυσικά δεν θα μπορούσε να λείπει, καθώς το περιεχόμενό του έχει άμεση σχέση με αυτόν (το αναφέρει εξάλλου και η εισηγητική έκθεση). Το κάθε σχολείο θα πρέπει μόνο του να καθορίζει πώς θα λειτουργήσει και πώς θα πιάσει τα standards (αξιολόγηση γαρ) που θα θέτει η κυβέρνηση ή και η τοπική κοινωνία (γονείς, εταιρίες). Σε λίγα χρόνια θα υπάρχουν πιο διευρυμένα τα «καλά» σχολεία και τα υποβαθμισμένα, ανάλογα με την εκάστοτε περιοχή. Ένα σημαντικό παράδειγμα μάς προσφέρει η διεθνής εμπειρία, καθώς όπου έχουν εφαρμοστεί παρόμοιες πολιτικές, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ και στη Μ. Βρετανία έχουν οξυνθεί δραματικά οι ανισότητες μεταξύ των σχολείων.
Ίδωμεν…
