Οι υποστηρικτές της παγκοσμιοποίησης γράφουν ύμνους στο όνομα της «ανοιχτής κοινωνίας», των δικαιωμάτων και της ελευθερίας. Υποστηρίζουν πως ο κόσμος που φτιάχνουν είναι ο μόνος που μπορεί να υποσχεθεί την πραγμάτωση των παραπάνω. Στον αντίποδα όποιος δεν ακολουθεί τις προσταγές και τα μοτίβα που οι συγκεκριμένες ελίτ προωθούν, χαρακτηρίζεται ως οπισθοδρομικός, υποστηρικτής του αυταρχισμού, λαϊκιστής κ.ά. και ταυτοποιείται στο πρόσωπο ηγετών και καθεστώτων που βρίσκονται έξω από το δυτικό σύστημα.
ΤΗΝ ΙΔΙΑ στιγμή, οι ανισότητες στον πλανήτη λαμβάνουν εκρηκτικές διαστάσεις, που κάνουν ακόμη και τα ίδια τα think tank της παγκοσμιοποίησης να τις αναγνωρίσουν ως βασικό κίνδυνο για την αστάθεια του συστήματος. Πράγματι η ψαλίδα μεταξύ του 1% του ακραίου πλούτου και του υπόλοιπου 99% του πλανήτη γίνεται ολοένα και μεγαλύτερη. Οι 200 μεγάλες πολυεθνικές γιγαντώνονται σε πρωτοφανή βαθμό, συγκεντρώνοντας όχι μόνο πλούτο, αλλά και εξουσία. Ενώ ολοένα και περισσότερο εκφράζουν τη φιλοδοξία τους να ορίσουν συνολικά το μέλλον του πλανήτη, επιβάλλοντας της, επικαλυμμένες με προοδευτικό μανδύα, ολοκληρωτικές τους λύσεις στις μεγάλες προκλήσεις του καιρού μας (π.χ. κλιματική κρίση).
Μπορεί να υπάρξει δημοκρατία με τόση ανισότητα, με τόση συγκέντρωση πλούτου ή παρά τις περί του αντιθέτου υποσχέσεις βαδίζουμε ολοταχώς προς μια ολιγαρχία νέου τύπου; Οι πολυεθνικές εταιρίες –ο πυρήνας της σύγχρονης οικονομίας– ολοένα και περισσότερο χτίζουν ένα ολόκληρο σύστημα υποστήλωσης των επιδιώξεών τους. Υπερεθνικοί οργανισμοί, κερδοσκοπικοί μηχανισμοί, μηχανισμοί καταστολής και επιβολής είναι κάποιοι μόνο από αυτούς, ενώ η σχέση των μονοπωλίων αυτών με τα κράτη και τους παραδοσιακούς θεσμούς γίνεται σαφώς πιο διαπερατή και αλληλοδιαπλεκόμενη, ρευστοποιώντας την έννοια της κρατικής και λαϊκής κυριαρχίας, παρακάμπτοντας τη όποια δημοκρατικά εκφρασμένη λαϊκή βούληση.
Πλέον οι μεγάλοι του «κλαμπ» των 200 μεγαλύτερων πολυεθνικών μπορεί να έχουν ισχύ μεγαλύτερη από κρατικές οντότητες, να έχουν κύκλο εργασιών μεγαλύτερο από το ΑΕΠ χωρών, όχι μόνο του τρίτου κόσμου, αλλά ακόμη και αυτών που θεωρούνται κραταιές δυνάμεις. Η πραγματικότητα αυτή τις καθιστά ολοένα και πιο ανεξέλεγκτες και αρπακτικές τις διαθέσεις τους, επεκτείνοντας σε πλανητική κλίμακα έναν ασφυκτικό συνδυασμό διαρκώς κινούμενης αποικιοκρατίας, με ακραία συγκεντρωτικά και ολιγαρχικά χαρακτηριστικά.
Πώς μπορεί να υπάρξει δημοκρατία, όταν μία και μόνη πολυεθνική εταιρία συλλέγει τα δεδομένα των αναζητήσεων όλων των πολιτών στο διαδίκτυο. Πως μπορεί να υπάρξει δημοκρατία, όταν 2-3 εταιρίες λογισμικού, μονοπωλούν τα συμβόλαια με κράτη, στρατιωτικούς οργανισμούς, εκπαιδευτικά ιδρύματα, επιχειρήσεις, ορίζοντας τα χαρακτηριστικά της ψηφιακής μετάβασης. Πώς μπορεί να υπάρξει δημοκρατία όταν 2-3 πολυεθνικές εταιρίες, διαχειρίζονται την διαπροσωπική επικοινωνία, την πρόσβαση στην πληροφόρηση, την διαμόρφωση των κριτηρίων και των επιθυμιών.
Μια νέα ολιγαρχία, της συμμαχίας πλούτου και διαχειριστών της γνώσης, εγκαθιδρύεται βήμα το βήμα, επιβάλλοντας τα ήθη και την «κοινή λογική» του 1% σε όλο τον πλανήτη
Σήμερα το δίκτυο των πολυεθνικών μοιάζει αόρατο. Απρόσωπα funds που κατέχουν μεγάλο μέρος των μετοχών των πολυεθνικών, δίκτυα παραγωγής και διανομής που εξαπλώνονται σε όλο τον πλανήτη σε ένα νέφος θυγατρικών, υπεργολαβικών και υπεράκτιων εταιριών. Παράλληλα όλο και περισσότερο το 1% έχει όνομα και επώνυμο. Υπερφιλόδοξες ή εκκεντρικές φιγούρες, όπως οι ταχύτατα ανερχόμενοι ιδιοκτήτες των πολυεθνικών κολοσσών του ψηφιακού καπιταλισμού (Μπέζος, Γκέιτζ, Μασκ κ.ά.), που καρπώνονται παράλογα κέρδη, διαβιούν πολυτελώς σαν φεουδάρχες προηγούμενων αιώνων επιδεικνύοντας των πλούτο και την εξουσία τους, και επιδιώκουν να μονοπωλήσουν την εικόνα που έχει η ανθρωπότητα για το παρόν και το μέλλον της.
Πλάι σ’ αυτούς μια στρατιά αδρά αμειβόμενων και κοινωνικά καταξιωμένων τεχνοκρατών, οικονομολόγων, μηχανικών λογισμικού, βιοτεχνολόγων, που επιδιώκει να «επαναπρογραμματίσει» όλο το πλέγμα των κοινωνικών σχέσεων, παρεμβαίνοντας στην σχέση ατόμου-κοινωνίας, ανθρώπου-φύσης, υλικού και ψηφιακού κόσμου, δημιουργώντας νέα πεδία κερδοφορίας αποικίζοντας μέχρι και την ίδια τη βιολογική φύση, τον ψυχισμό και τις επιθυμίες του ανθρώπου. Παράλληλα ένα ολόκληρο σύμπαν διαμορφωτών της κοινής γνώμη, εκπροσώπων της «κοινωνίας των πολιτών», ΜΚΟ και ΜΜΕ, που επιβάλλει με πρωτοφανή στα χρονικά τρόπο, τις πολιτικές αυτές επιδιώξεις, ως μονολιθική και φυσικοποιημένη πραγματικότητα.
Ο ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ που ονειρεύονται, και προσπαθούν να επιβάλουν ως μονόδρομο, φέρει σε μεγάλο βαθμό τα χαρακτηριστικά των διαμορφωτών του. Μια νέα ολιγαρχία, της συμμαχίας πλούτου και διαχειριστών της γνώσης, εγκαθιδρύεται βήμα το βήμα, επιβάλλοντας τα ήθη και την «κοινή λογική» του 1% σε όλο τον πλανήτη. Η επιτάχυνση και η αυτοματοποίηση, οι έξυπνοι αλγόριθμοι, ο έλεγχος του βιολογικού κόσμου και η δημιουργία ενός μετανθρώπου, η «πράσινη» καταλήστευση των φυσικών πόρων, σε συνδυασμό με διαδικασίες συμπερίληψης και περιθωριοποίησης πληθυσμών, όπου ο υπερκαταναλωτισμός και η απόρριψη/φυγή από την καταναλωτική κοινωνία, η συμμετοχή και ο αποκλεισμός από τον δημόσιο χώρο, λειτουργούν σε ένα όλο και πιο μοριακό επίπεδο είναι οι βασικές αξίες της νέας αυτής ολιγαρχίας. Η ολιγαρχία αυτή παρουσιάζει το πολιτικό της πρόγραμμα ως το μόνο συμβατό με την επιστήμη, τον ορθό λόγο και την ίδια την φύση, την ίδια στιγμή που όλα δείχνουν πως δεν αποτελεί παρά μια ανορθολογική ζαριά, που προκαλεί μεγαλύτερα αδιέξοδα από αυτά που υποτίθεται πως έρχεται να λύσει, πολλαπλασιάζοντας αντιθέσεις και ανταγωνισμούς. Αυτό που μένει ως πραγματικός στόχος είναι η όλο και μεγαλύτερη θωράκιση του κόσμου του 1%, της κυριαρχίας των ελίτ επί του 99% της ανθρωπότητας.
Η πανδημία ως ευκαιρία!
Η πανδημία παρουσιάστηκε ως ένα φυσικό φαινόμενο, γενεσιουργός αιτία ενός νέου κρισιακού κύκλου, και ως μια οριζόντια απειλή για όλη την ανθρωπότητα. Γρήγορα όμως φάνηκε πως για μερίδες των ελίτ δεν ήταν παρά μια ευκαιρία για να επιταχύνουν τους σχεδιασμούς ξεπεράσματος της προϊούσας κρίσης τους, εις βάρος της πλειοψηφίας της ανθρωπότητας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι πολυεθνικοί μονοπωλιακοί όμιλοι, του κλάδου της ψηφιακής πλατφόρμας, που είδαν τον κύκλο εργασιών τους, τα κέρδη, την πολιτική ισχύ και νομιμοποίηση τους να εκτοξεύεται. Ας δούμε μερικά μόνο στιγμιότυπα σχετικά:
• To δεύτερο τρίμηνο του 2021 ήταν το πιο κερδοφόρο στην 46ετή ιστορία της Microsoft, με την εταιρία να βλέπει τα έσοδα της να καταγράφουν άνοδο 21%, φτάνοντας στα 46.2 δισ. δολάρια από 39.13 δισ. Χαρακτηριστική είναι η άνοδος των υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους της εταιρίας αυτής που αποτελούν τη βάση για μια σειρά λειτουργειών της τηλε-ζωής (εκπαίδευση, εργασία κ.ά.), με τις πωλήσεις της υπηρεσίας Azure Cloud να σημειώνουν άνοδο 51% το αντίστοιχο χρονικό διάστημα.
• Η στροφή προς τις ηλεκτρονικές αγορές, που ήρθε για να μείνει, έφερε έκρηξη στα κέρδη της Amazon. Μόνο το 1ο τρίμηνο του 2021 πραγματοποίησε πωλήσεις αξία 108.5 δισ. δολαρίων (αύξηση 44% με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2020), ενώ αύξησε τα κέρδη της κατά 220%, σημειώνοντας για το ίδιο διάστημα κέρδη της τάξης των 8.1 δισ. δολαρίων.
• Η ολοένα και αυξανόμενη χρήση του διαδικτύου και το μεγαλύτερο μερίδιο της διαφημιστικής πίτας προς αυτό, αύξησε τα κέρδη και της Alphabet (Μητρικής εταιρίας της Google). Ο Jeff Bezos είδε τα έσοδα από διαφημίσεις στο Youtube να εκτοξεύονται κατά 83.7%, ενώ η πωλήσεις από την υπηρεσία Google’s ad, αυξήθηκαν κατά 70% κατά το 2ο τρίμηνο του 2021.
