του Γιώργου Κυριακού
Ο Δρόμος έκανε ρεπορτάζ για τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις του διδύμου Ράμα-Τάβου (νόθου δημάρχου της Χιμάρας[1]) περί της απόδοσης τίτλων ιδιοκτησίας στα χωράφια που ανήκουν στους Έλληνες της Χιμάρας. Είχαμε κάνει λόγο για το προεκλογικό σόου της απόδοσης τίτλων[2]. Πριν τα Χριστούγεννα, το δίδυμο μοίρασε τίτλους προσωρινής διαχείρισης χωραφιών σε 1.500 Χιμαριώτες, αποκαλώντας τους «τίτλους ιδιοκτησίας». Συνομιλήσαμε με Χιμαριώτες οι οποίοι μας ανέλυσαν και ιστορικά το πρόβλημα.
Η ιστορία του περιουσιακού ζητήματος
Με την έναρξη της Αγροτικής Μεταρρύθμισης της 29ης Αυγούστου 1945 μετά τις εκτελέσεις, φυλακίσεις, εκτοπίσεις Χιμαριωτών (οι οποίοι δεν αποδέχτηκαν την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας Αλβανίας με 97% αποχή από το δημοψήφισμα) καταγράφτηκαν με συστηματικό τρόπο οι περιουσίες τους. Εξάλλου βάσει της απόφασης του «Αντιφασιστικού Εθνικού Απελευθερωτικού Συμβουλίου» (CANC) της 15ης Δεκεμβρίου 1944, θα κατάσχονταν όλες οι περιουσίες των Χιμαριωτών οι οποίοι ήταν πρόσφυγες πριν το κλείσιμο των συνόρων με την Ελλάδα. Μέχρι το 1952, οι περιουσίες εξόριστων, θιγμένων, φυλακισμένων και εκτελεσμένων κατασχέθηκαν και αποδόθηκαν σκόπιμα σε άλλους Χιμαριώτες στο πλαίσιο διαιρέσεων της Κοινότητας και προσέλκυσης συνεργατών της δικτατορίας. Μέχρι την εφαρμογή του νόμου για τους αναγκαστικούς συνεταιρισμούς, ειδική επιτροπή του Υπουργείου Οικονομικών με τα κατά τόπους παραρτήματά της προέβαινε στην κατάσχεση και διαμοιρασμό των κτιρίων και εκτάσεων που ανήκαν στους εχθρούς του «σοσιαλισμού», τους «κουλιάκους». Μάλιστα φημολογείται ότι ο Ιωσήφ Στάλιν επέκρινε τον Ενβέρ Χότζα, αναφέροντάς του ότι κάποιοι κουλιάκοι στη Ρωσία μπορεί να είχαν υπό την ιδιοκτησία τους εκτάσεις όσο ολόκληρη η Αλβανία, όχι κάποια παραπάνω στρέμματα! Ο μετέπειτα αναγκαστικός συνεταιρισμός μέχρι και το 1991 αφαίρεσε τη δυνατότητα στους κατόχους των περιουσιών να μπορούν να τις διαχειρίζονται, και δήμευσε μέρος τους για τις κρατικές υποδομές.
Στη μεταπολίτευση
Το 1991, ο νόμος 7501 για την αναδιανομή της γης (ο οποίος μοίραζε τα κτήματα «εξίσου»), δεν έγινε αποδεκτός από το σύνολο των Χιμαριωτών. Η επιτροπή ανακατανομής του Δήμου με τους γέροντες (που αδιαμφισβήτητα γνώριζαν τα όρια των ιδιοκτησιών) συσκέφτηκαν με στόχο την απόδοση των κατασχεμένων περιουσιών στους ιδιοκτήτες τους, και βρέθηκαν πολύ κοντά στο ενδεχόμενο να συμφωνήσουν. Όμως επενέβησαν οι ντόπιες διορισμένες αρχές του Δήμου Χιμάρας, οπότε ένας ευνοϊκός όρος μέσα στον ίδιο τον νόμο, που προέβλεπε ότι μπορεί να πραγματοποιηθεί κοινοτική συμφωνία για την ανακατανομή της γης, υπονομεύτηκε.
Τι συμβαίνει σήμερα;
Μας είπαν[3]:
– «Από το 1994 υπήρχαν φήμες ότι η Χιμάρα θα σχεδιαστεί να φτάσει τους 50.000 κατοίκους… Έτσι συνεχίζονται οι παράνομες καταπατήσεις και ο εποικισμός που ξεκίνησε την επόμενη δεκαετία».
– «Ήξερε το ελληνικό κράτος, αλλά η ελληνική πρεσβεία δεν μας ενημέρωνε για τις εξελίξεις, κι εμείς χαιρόμαστε ανύποπτοι την ελευθερία με την πτώση της δικτατορίας»…
– «Σήμερα; Αν είσαι Έλληνας έχεις μπροστά σου όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες, που δεν σου δίνουν άδεια να χτίσεις. Αν πουλήσεις το χωράφι σου σε Αλβανό, αυτός θα έχει την επόμενη μέρα άδεια. Άνθρωποι του συστήματος περιφράζουν ένα χωράφι που μπορεί να είχε μια κρατική υποδομή, χωρίς να ενημερώνουν τον ιδιοκτήτη. Μετά αυτό βγαίνει σε πλειστηριασμό».
– «Ο κόσμος δεν αντέχει και λαδώνει για το παραμικρό, για να μην έχει πρόστιμα, προσπαθεί να εξασφαλίσει κι ένα αδύναμο έγγραφο προκειμένου να κατοχυρώσει όπως-όπως την ιδιοκτησία που του ανήκει. Χωρίς περιουσίες δεν υπάρχουμε οι Έλληνες. Πολλοί πουλάνε προκειμένου να φύγουν για πάντα και να γλιτώσουν».
– «Το εθνικό κέντρο τα γνωρίζει πολύ καλά, ξέρει για τα φωτογραφικά βαριά πρόστιμα που πέφτουν σε αντίπαλους του συστήματος. Δεν μας υποστηρίζει, όπως θα έπρεπε. Βρισκόμαστε στο παρά πέντε να εξαφανιστούμε από τη Χιμάρα για να ζήσουμε ασφαλείς χωρίς αυτές τις μεγάλες πιέσεις. Θα το πάμε όμως κι όσο αντέξουμε».
[1] «Χιμάρα: εντάθηκαν οι πρακτικές νόθευσης» (φύλλο 698).
[2] «Νέα μαγειρέματα του Ράμα στη Χιμάρα» (φύλλο 695).
[3] «Επίσκεψη στη Χιμάρα» (φύλλο 696).
Τι γίνεται στον Βούρκο του Δήμου Φοινικαίων;
Στα Θεοφάνια, ο Δρόμος βρέθηκε στα χωριά του κάμπου του Δήμου Φοινικαίων[1] και κατέληξε σε μια σεμνή τελετή αγιασμού των νερών στο εντυπωσιακό ποτάμι της Μπίστριτσας (Σιμώες) στο χωριό Τσαούσι[2]. Επισκεφτήκαμε χωριά και ακούσαμε τα προβλήματά τους. Πρόκειται για κόσμο που επιμένει, με μόνη παρηγοριά την καθημερινή αλληλοβοήθεια. Μεγάλοι και νέοι διαμορφώνουν ένα δίκτυο άμβλυνσης των επιπτώσεων από την εγκατάλειψη και τις καθημερινές πιέσεις των «ανθρώπων του συστήματος».
Ελλείψεις στις υποδομές και στη στήριξη της πρωτογενούς παραγωγής
Τον περασμένο Οκτώβρη η Αλβανίδα υπουργός Γεωργίας επισκέφτηκε την περιοχή, υποσχόμενη επιδοτήσεις ύψους 1,5 δισ. λεκ (15,3 εκατ. ευρώ). Η έλλειψη εμπιστοσύνης που μας εξέφραζαν οι παραμένοντες «Βουρκάρηδες» οφείλεται στο γεγονός ότι οι επιδοτήσεις κατευθύνονται σε μεγάλες επιχειρήσεις παραγωγών και προμηθευτών, κι όχι σε μικρούς ή μεσαίους αγρότες. Εξάλλου, πρόπερσι αποκαλύφθηκαν στημένοι διαγωνισμοί για την παροχή κονδυλίων, με αιτούντες υποχρεωμένους να πληρώνουν σημαντικό μέρος της επιχορήγησης σε εταιρείες συμβούλων, με συμβάσεις χωρίς διαγωνισμό, με ψευδείς προσφορές, με διογκωμένες τιμές προμηθειών, και παραβιάσεις των κανόνων σε έργα αγροτικής ανάπτυξης[3].
Όμως παράπονα υποβλήθηκαν και για τις οικείες τοπικές αρμόδιες αρχές, οι οποίες είναι ανύπαρκτες και απλώς χειροκροτούν αβίαστα κάθε «υψηλού επιπέδου επίσκεψη» και «νέα» υπόσχεση. Έτσι, παρόλο που επιμένουν αρκετοί να καταπιάνονται με την αγροτική παραγωγή (ελιές, ζωοτροφές, σιτηρά, κτηνοτροφία κ.λπ.), δεν βρίσκουν καμιά υποστήριξη τόσο από το κράτος όσο και από τη δημοτική αρχή. Το εσωτερικό οδικό δίκτυο βρίσκεται στα κακά του χάλια, το ρεύμα έπεφτε συνέχεια καθ’ όλη τη διάρκεια ακόμα και των γιορτών, τα καύσιμα –και ειδικά για τους αγρότες– είναι στα ύψη, οι τιμές του γάλακτος δεν ανταποκρίνονται στο κόστος παραγωγής, ενώ υπάρχουν προβλήματα και στο αρδευτικό δίκτυο.
Μας είπαν: «Πώς να επιστρέψουν οι δικοί μας για να εγκατασταθούν, όταν δυσκολεύονται να έρθουν ακόμα και σαν επισκέπτες στις γιορτές; Ευτυχώς που ο ένας μας βοηθάει τον άλλον. Η Ελλάδα μας έχει παρατήσει στην τύχη μας»…
Θετικές πολιτικές εξελίξεις
Ο Δρόμος παρακολούθησε όμως και τις εργασίες του συνεδρίου του κόμματος ΕΕΜΜ (MEGA) στους Αγίους Σαράντα, όπου συνομίλησε με μέλη και στελέχη του. Έκαναν αυτοκριτική για την παρατεταμένη απουσία τους και εξέφρασαν την επιθυμία εξεύρεσης τρόπου εκλογικής συνεργασίας με το άλλο ελληνικό κόμμα, το ΚΕΑΔ. Κυρίως, όμως, δεσμεύτηκαν στην προοπτική της δημοκρατίας και της ενότητας μέσω της ενεργούς συμμετοχής του λαού. «Το δίκαιο δεν υποκύπτει σε ενδεχόμενους εκβιασμούς και, συν τω χρόνω, αναδεικνύεται νικητής. H πορεία μας, όσο μικρή κι αν υπολογίζεται ως μέγεθος, μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα. Με τη δική μας διαμεσολάβηση, το συγκεκριμένο όραμα μπορεί να γίνει κτήμα όλων των πολιτών της Αλβανίας» τόνισε ο νέος πρόεδρος του ΕΕΜΜ Λευτέρης Νίκας. Το ερώτημά μας είναι αν θα υπάρξει συνέπεια και συνέχεια σε αυτήν τη νέα προσπάθεια…
[1] «Η καθημερινότητα στα χωριά της Μειονότητας – Μέρος Β΄» (φύλλο 575).
[2] «Η βορειοηπειρωτική διασπορά – Μέρος Θ΄» (φύλλο 595).
[3] «Η OLAF αποκαλύπτει εκτεταμένη διαφθορά με αγροτικές επιχορηγήσεις στην Αλβανία» (www.himara.gr, 21/6/2024).
