του Λαοκράτη Βάσση
Παρ’ ότι αυτοβιογραφικό το βιβλίο του Θανάση Λεβέντη: Οδοιπόρος σε δύσβατους δρόμους, εκδ. Θεμέλιο, το ήθος γραφής και η ποιότητα του περιεχομένου το ανυψώνουν σε σοβαρό χρονικό των δεκαετιών στις οποίες αναφέρεται: απ’ τη γερμανική κατοχή ως και τη δεύτερη δεκαετία του αιώνα μας. Σε σοβαρή μαρτυρία, που συνεισφέρει, εξ αντικειμένου, στη σωστή ανάγνωση κρίσιμων πτυχών αυτών των δεκαετιών. Καθώς η «ματιά» του, ως δια βίου μάχιμου πολίτη, επιστήμονα και διανοούμενου, απ’ την αριστερή πάντοτε όχθη της ζωής, υπερβαίνει τα συνήθη περιγραφικά όρια των αυτοβιογραφικών κειμένων.
Η αρχιτεκτονική διάρθρωση των κεφαλαίων του, όπως παρακολουθεί το ξετύλιγμα των δεκαετιών της ζωής του συγγραφέα, περιλαμβάνει, με κριτήρια περιεχομένου, τρεις ενότητες, με την ξεχωριστή η κάθε μια βαρύτητά της. Όπου, η πρώτη αναφέρεται στα πολύ ενδιαφέροντα παιδικά και μαθητικά του χρόνια, με επίκεντρο πρώτα τα γενέθλια Βίλια και μετά την Ελευσίνα. Η δεύτερη στα φοιτητικά χρόνια και στη λαμπρή, μετά, ιατρική του σταδιοδρομία. Και η τρίτη, που είναι η δεσπόζουσα στο αφήγημα, στα της δια βίου πολιτικής του στράτευσης, αρχικά στην κομουνιστική και στη συνέχεια στην πέραν αυτής Αριστερά.
Η πρώτη ενότητα: Εδώ, με θεμέλια αφετηρία την πατρογονική εστία των Βιλίων, όπου έζησε ως και την 5η τάξη του Δημοτικού σχολείου, και τη δεύτερη εστία της Ελευσίνας, όπου μετοίκησε η οικογένειά του για λόγους επιβίωσης και όπου έβγαλε την 6η τάξη του Δημοτικού και το Γυμνάσιο, διαπιστώνουμε, διαβάζοντας τις πολύ ζεστές αφηγήσεις του, ποιες ήταν οι πρώτες συνθήκες και το πολύ ιδιαίτερο πολιτιστικό κλίμα, ιδίως των Βιλίων, ποιά ήταν τα πρώτα «υλικά», η πολιτιστική «θερμοκοιτίδα» της παιδικής του ψυχής. Καθώς είναι αυτές οι πρώτες επιδράσεις στην παιδική του ψυχή κι οι πρώτες ανεξίτηλες εγχαράξεις στον σκληρό δίσκο της παιδικής μνήμης, που τον έκαναν Βιλιώτη και ό,τι έγινε στη ζωή του. Γιατί, ό,τι έγινε ο Θ.Λ. στη ζωή του, μόνο ανεξάρτητο δεν είναι απ’ το ότι έζησε από μικρό παιδί τις αγωνίες επιβίωσης της οικογένειάς του. Έχοντας, μάλιστα, έντονες μνήμες: βοηθού στο καμίνι του πατέρα, σταχομαζώχτη, αγωγιάτη κι αργότερα, στην Ελευσίνα, βιοπαλαιστή, με ενεργό πια συμμετοχή στις αγροτο/κηπουρικές και αγελαδοτροφικές δουλειές της οικογένειας. Κι είναι ιδιαιτέρως σημαντικό, που, το χωριατόπαιδιο των Βιλίων και το αγροτόπαιδο της Ελευσίνας, όχι μόνο δεν ξέχασε, αλλά και τίμησε δια βίου, με τον αξιακό κώδικα της ζωής του, τις αρχετυπικές αυτές «καταβολές» του.
Η δεύτερη ενότητα: Εδώ, στην εξαιρετική διαδρομή της ωριμότητάς του, όπου και οι κρίσιμες επιλογές της ζωής του, πολιτικές, πολιτιστικές και επιστημονικές ξεχωρίζουν οι σελίδες οι αφιερωμένες: Πρώτον, στα φοιτητικά χρόνια, όπου οι αυτοβιογραφικές αναφορές είναι και μια «ακτινογραφία» της τότε φοιτητικές ζωής και των προβλημάτων της. Ιδίως της Ιατρικής Σχολής, που ήταν για γερά βαλάντια και όχι για αγροτόπαιδα, όπως ο Θανάσης και ο αδελφός του ο Μιχάλης. Αρκεί να σημειώσω πως η αγορά ενός ιατρικού συγγράμματος στοίχισε στην οικογένεια μια αγελάδα. Δεύτερον, στον Μορφωτικό Σύλλογο Ελευσίνας, διαμέσου του οποίου επίσης «ακτινογραφείται» το μετεμφυλιακό τοπίο, με τις δύσκολες πολιτικές και πολιτιστικές αντιστάσεις των τοπικών κοινωνιών. Όπου και ξεχωρίζει η πρωτοποριακή, για εκείνα τα δύσκολα χρόνια, δράση του Μ.Σ. Ελευσίνας, την οποία ο Θ.Λ. έχει ιστορήσει στο βιβλίο του: Ξαναζώντας το παρελθόν. Με το Μορφωτικό Σύλλογο Ελευσίνας (1957-67 και 1974-76). Τρίτον, στη λαμπρή διακονία του ιατρικού λειτουργήματος, όπου, με ευδόκιμη θητεία και στο Αγγλικό Ε.Σ.Υ., αναδείχτηκε εκ των κορυφαίων Νευροχειρουργών της χώρας μας. Κάτι που η σεμνότητά του το κρύβει επιμελώς στις αφηγήσεις του, προβάλλοντας τη συνεργατική βάση των ιατρικών των διακρίσεων. Όπως προβάλλει ευγνωμόνως τους διαπρεπείς δασκάλους του και όλους τους συνεργάτες του, στους οποίους ισοτίμως συμπεριλαμβάνει και το βοηθητικό προσωπικό. Κι όπου, είναι πρόδηλο πως ιδιαιτέρως αυτές οι «ακτινογραφήσεις» του, είναι, για ευνόητους λόγους, τραγικά επίκαιρες και πάρα πολύ διδακτικές.
Η μαρτυρίας ζωής του Θανάση Λεβέντη, όπως αναδεικνύει, περισσότερο με τη διακριτική υποβολή τους, τις μεγάλες χρεώσεις μας στο μέλλον, τα μεγάλα χρεωστούμενά μας στις μελλοντικές γενιές, είναι ένας απαιτητικός διάλογος με το μέλλον, ένας αριστερός απαιτητικός διάλογος με το μέλλον. Οπότε και διάλογος για την Αριστερά του μέλλοντος
Η τρίτη ενότητα: Όπου, διαβάζοντας τις αφκιασίδωτες αφηγήσεις μιας πολύ γεμάτης πολιτικής ζωής, ανασαίνουμε το πολύ ακριβό και εν τραγική ανεπαρκεία άρωμα: ανεκτίμητου «ήθους Αριστεράς». Όπως αυτό αναδίδεται απ’ τον υψηλών πολιτικών, πολιτιστικών και αισθητικών απαιτήσεων αριστερό αξιακό κώδικα, στον οποίο, όχι χωρίς κόστος, αφιερώθηκε με υποδειγματική αφοσίωση καλού στρατιώτη ο Θανάσης Λεβέντης . Αφοσίωση, όμως, που, κάποια στιγμή, σε τούτους τους μουντούς καιρούς επέλασης της μεταλλακτικής υποκουλτούρας και της παρακμιακής ελαστικοποίησης των ποιοτικών κριτηρίων ζωής, δεν τιμήθηκε ακόμα και εντός… Αριστεράς. Καθώς περνάει κι αυτή, δυστυχώς, τη δική της εκπτωτική κρίση, με πολλαπλασιαζόμενα, όπως εσχάτως βλέπουμε, τα, εκπτωτικά της συμπτώματα. Κι είναι μελαγχολικό να διαπιστώνουμε πως το αριστερό «ήθος Λεβέντη», όλο και περισσότερο περίπου φαντάζει ως υπόλειμμα… αλλοτινών καιρών. Αντί να είναι αξιακό όραμα έμπνευσης και αντίστασης στην ιδεολογικοποιούμενη μετάλλαξη της κοινωνίας μας και στη μετανεωτερική αποικιοποίηση της χώρας μας. Όπως αυτή η νεο/αποικιακή θηλειά τυλίγεται στον λαιμό μας απ’ τη χρεοκοπία του ’10 και εντεύθεν. Όπου και τείνουν να μας εθίσουν στην εκδιπλούμενη κίβδηλη κανονικότητα, έτσι που, εντέλει, να την αποδεχτούμε ως… εθνική κανονικότητα. Κι ούτε λόγος πως η ανεπιτήδευτη πολιτική μαρτυρία ζωής του Θανάση Λεβέντη, με τα αναγιγνωσκόμενα επί των γραμμών και τα υποβαλλόμενα πίσω απ’ τις γραμμές, διδάσκει, όπως και όλη του η ζωή, τον αξιακό κώδικα έμπνευσης και αντίστασης σ’ αυτή την αλλοτριωτική της εθνικής μας αξιοπρέπειας «κανονικότητα» του…. υποθηκευμένου μέλλοντός μας.
γ) Ολοκληρώνοντας τούτο το μικρό σημείωμα υποψιαστικής και μόνο «γνωριμίας» με την Αυτοβιογραφία του Θ.Λ., θα επισημάνω, πως, ενώ τέτοιες αφηγήσεις είναι συνήθως, απ’ τη «φύση» τους, διάλογοι με το παρελθόν, η δική του μαρτυρίας ζωής, όπως αναδεικνύει, περισσότερο με τη διακριτική υποβολή τους, τις μεγάλες χρεώσεις μας στο μέλλον, τα μεγάλα χρεωστούμενά μας στις μελλοντικές γενιές, είναι ένας απαιτητικός διάλογος με το μέλλον, ένας αριστερός απαιτητικός διάλογος με το μέλλον. Οπότε και διάλογος για την Αριστερά του μέλλοντος!
