Η σύνοδος κορυφής των ηγετών του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους, ολοκληρώθηκε χωρίς ιδιαίτερες εκπλήξεις, μετά την «υποχώρηση» στο βέτο της Τουρκίας, που άναψε το πράσινο φως στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Στο καθαρά πρακτικό κομμάτι ήδη μια εβδομάδα πριν τη Σύνοδο οι ηγέτες των κρατών μελών του ΝΑΤΟ, συμφώνησαν την παράταση της θητείας του γ.γ., Γενς Στόλτενμπεργ, ενώ στο τέλος των εργασιών αυτής εγκρίθηκαν τα νέα επιχειρησιακά σχέδια, και οι χάρτες της Ευρωατλαντικής Συμμαχίας, απέναντι στις απειλές της Ρωσίας και της τρομοκρατίας – σε Ατλαντικό και Αρκτική, στην Ανατολική Ευρώπη, στη Μεσόγειο και τη Μ. Ανατολή. Το κείμενο συμπερασμάτων της συνόδου, δίνει ένα γενικότερο περίγραμμα, των απειλών όπως αυτές αναγνωρίζονται από τη συλλογική Δύση (βλέπε κατά βάση τις ΗΠΑ και τη διατήρηση της πλανητικής ισχύος της), δίνοντας τόσο τις άμεσες προτεραιότητες του ΝΑΤΟ με επίκεντρο την ρωσοουκρανική σύγκρουση και την Κίνα, όσο και τους στρατηγικούς στόχους, ανάσχεσης της επέκτασης των αναδυόμενων χωρών της συμμαχίας των BRICS που διευρύνουν τις περιοχές ελέγχου τους απειλώντας ακόμη και βασικούς πυλώνες της υπό δυτική ηγεμονία παγκοσμιοποίησης (βλ. αποδολαριοποίηση κ.ά.).
Η σύνοδος δεν επιβεβαίωσε τις ελπίδες του Κιέβου, για μια έστω και σε μελλοντικό χρόνο, δέσμευση της συμμαχίας για ένταξη της Ουκρανίας σε αυτή, καταγράφοντας την αμηχανία της Δύσης σχετικά με τις εξελίξεις στην ρωσοουκρανική σύγκρουση. Οι χώρες της Βαλτικής πιέζουν για άμεση έγκριση ενταξιακών διαδικασιών, οι ΗΠΑ έχουν δεσμευτεί για ένταξη της Ουκρανίας μετά τη λήξη του πολέμου, ενώ αρκετές ευρωπαϊκές χώρες μεταθέτουν σε ακόμη μεταγενέστερο χρόνο τη διαδικασία αυτή τόσο γιατί δεν πληρούνται οι όροι ένταξης στη συμμαχία, όσο και γιατί μια τέτοια κίνηση θα προκαλούσε την οργή της Ρωσίας. Η σύνοδος πέρα από τις ανέξοδες φιλοφρονήσεις των ηγετών της Δύσης και τις φωτογραφίες με τον Ζελένσκι, κατέγραψε για ακόμη μια φορά, τη δέσμευση των «συμμάχων» για στήριξη της Ουκρανίας με οπλικά συστήματα με τις ΗΠΑ να κάνουν αναφορά μέχρι και για βόμβες διασποράς – που είναι απαγορευμένες σε μια σειρά χώρες. Η στρατηγική εξάντλησης της Ρωσίας στον ουκρανικό βάλτο, με την ταυτόχρονη κούρσα εξοπλισμού από τις δυτικές χώρες, αποτελεί στρατηγική επιλογή για τις χώρες του ΝΑΤΟ, φέρνοντας όλο και πιο κοντά τον κίνδυνο μιας γενικότερης πολεμικής ανάφλεξης που θα ξεφύγει από τα σύνορα της Ουκρανίας.
Η σύνοδος πέρα από τις ανέξοδες φιλοφρονήσεις των ηγετών της Δύσης και τις φωτογραφίες με τον Ζελένσκι, κατέγραψε για ακόμη μια φορά, τη δέσμευση των «συμμάχων» για στήριξη της Ουκρανίας με οπλικά συστήματα με τις ΗΠΑ να κάνουν αναφορά μέχρι και για βόμβες διασποράς
Πώς φτάσαμε όμως ως εκεί;
ΗΠΑ και ΝΑΤΟ, ήθελαν στη σύνοδο αυτή να λήξει το θέμα της Σουηδίας, να επανεπιβεβαιωθεί η στήριξη στην Ουκρανία, και να οριστούν πιο συγκεκριμένοι στόχοι στην αντιπαράθεση του ΝΑΤΟ – ως αιχμή του δόρατος της συλλογικής Δύσης –, με τις χώρες της Ευρασίας, άμεσα τη Ρωσία και σε βάθος χρόνου την Κίνα, όπως αυτοί αποτυπώθηκαν στα νέα επιχειρησιακά σχέδια και τους νέους χάρτες της συμμαχίας. Και ενώ στα παραπάνω, φαινόταν να υπάρχει κοινός τόπος, παρά τις υπαρκτές αντιθέσεις, η Τουρκία του Ερντογάν, επιμένοντας μέχρι τελευταία στιγμή στο μπλοκάρισμα της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, κατάφερε να μεταφέρει σε δεύτερο πλάνο το θέμα της Ουκρανίας και να χρωματίσει με τις δικές της διεκδικήσεις την πορεία προς τη σύνοδο κορυφής αλλά και όλη τη συζήτηση για τη στρατηγική του ΝΑΤΟ για τα επόμενα χρόνια.
Η Άγκυρα διεκδίκησε και επέβαλε, να λογίζεται από τους συμμάχους ως μια ισχυρή και με παγκόσμιο βάρος δύναμη. Ήδη πριν τη σύνοδο κατάφερε να αναπροσαρμόσει τους επιχειρησιακούς χάρτες του ΝΑΤΟ, επιβάλλοντας τη διπλή ονομασία για τα «Τουρκικά Στενά» καθώς και την αναφορά της Κύπρου με τις συντεταγμένες της και όχι με το όνομα της. Στο παρά πέντε έσυρε τη Σουηδία σε μια εξευτελιστική διαπραγμάτευση, επιβάλλοντας το ξήλωμα βασικών πυλώνων του δικαίου και του δημοκρατικού κεκτημένου της Ευρώπης, χαρακτηρίζοντας ως τρομοκράτες του Κούρδους που βρίσκονται σε ευρωπαϊκό έδαφος. Ταυτόχρονα, με μια αόριστη υπόσχεση για μη χρήση εναντίων της Ελλάδας, επατότενήλθε στο τραπέζι τόσο η άμεση αναβάθμιση των F-16, όσο και η μελλοντική επαναφορά στο πρόγραμμα των F-35, κάνοντας βήματα άρσης των κυρώσεων σε στρατιωτικούς εξοπλισμούς που είχαν επιβάλει οι ΗΠΑ, δίνοντας σημαντικές ανάσες στην πολεμική της αεροπορία. Τέλος δημιουργεί τους όρους για επανέναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε., όχι τόσο με σκοπό την ένταξη της σε αυτή, όσο το μακρύ παζάρεμα για την τελωνειακή ένωση, τις παραγωγικές επενδύσεις ευρωπαϊκών εταιρειών στην Τουρκία, το μεταναστευτικό κ.α.
Ελληνοτουρκική προσέγγιση με τις ευχές του ΝΑΤΟ
Όσον αφορά τη χώρα μας, η σύνοδος, χρωματίστηκε βασικά από τη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν, που επισφράγισε την, από πριν τις εκλογές, προδιαγεγραμμένη πορεία συνεννόησης, μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας. Οι δύο ηγέτες, επιβεβαίωσαν το «θετικό μομέντουμ» και την «αισιοδοξία» για επίτευξη θετικών προσεγγίσεων στις ελληνοτουρκικές διαφορές. Και ενώ η χώρα μας έχει υπάρξει και στο παρελθόν, εργαλείο ρυμούλκησης της Τουρκίας, στις επιδιώξεις της Δύσης, αυτή την φορά οι ελίτ στη χώρα μας φαίνονται πιο πρόθυμες από ποτέ, να υπερβούν εθνικές κόκκινες γραμμές, για να υπηρετήσουν τις ΝΑΤΟϊκές επιδιώξεις στην περιοχή της Μεσογείου και των Βαλκανίων. Πέρασε στα ψιλά γράμματα η αποδοχή της εξαφάνισης της Κύπρου από τους χάρτες του ΝΑΤΟ, και η υποχώρηση στο θέμα των στενών. Ενώ και από την συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν (αλλά και Δένδια-Γκιούλερ για τα ΜΟΕ), λίγα πράγματα έχουν δει το φως της δημοσιότητας, ενώ αφήνεται να διαρρεύσει πως οι συνομιλίες βρίσκονται ήδη σε προχωρημένο στάδιο. Το μόνο που γίνεται γνωστό είναι ότι τα από εδώ και πέρα βήματα θα γίνουν υπό την καθοδήγηση των δύο έμπιστων υπουργών Εξωτερικών, με τους Γεραπετρίτη και Φιντάν να αναλαμβάνουν την ειδική αποστολή ενός οδικού χάρτη προς τη Χάγη. Ο Μητσοτάκης, επιμένει να δηλώνει πως συζητάμε μόνο για τις θαλάσσιες ζώνες, τον πυρήνα δηλαδή της μεταξύ μας διαφοράς, την ίδια στιγμή δεν κάνει τίποτα για να αποτρέψει την Τουρκία να φορτώσει και με άλλα θέματα το τραπέζι της διαπραγμάτευσης, επιβάλλοντας μια σειρά τετελεσμένα ενώ σιωπά ένοχα για επικίνδυνες διολισθήσεις όπως η ήδη τετελεσμένη αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου ή η εγκατάλειψη της Κυπριακής Δημοκρατίας – διολισθήσεις που αποδυναμώνουν την ισχύ της χώρας μας, ανοίγοντας την όρεξη για μεγαλύτερες διεκδικήσεις της Άγκυρας.
Μόνη συγκολλητική ουσία η πολεμική προετοιμασία
Όλη η συμμαχία σπρώχνεται προς μια κούρσα πολεμικής προετοιμασίας, στο όνομα της συλλογικής ασφάλειας της ΝΑΤΟϊκής επικράτειας, αλλά και των συμφερόντων της Δύσης εκτός αυτής. Μετά την πλήρη υποταγή της Ευρώπης στις στρατηγικές επιδιώξεις στις ΗΠΑ, που επιταχύνθηκε και βάθυνε μετά την έναρξη της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, αυτό είναι άλλωστε το μόνο που ενώνει την ετερογενή κατά τα άλλα συμμαχία. Οι ΗΠΑ και η Μ. Βρετανία, σε συνεργασία με τους στενότερους συμμάχους τους στην Ανατολική Ευρώπη (Πολωνία, Βαλτική), συγκροτούν ένα πιο «σκληρό ΝΑΤΟ» και εκβιάζουν την όλο και μεγαλύτερη εμπλοκή της συμμαχίας στην ρωσοουκρανική σύγκρουση. Οι χώρες του ευρωπαϊκού κέντρου, παρά τα κρατήματα, συναινούν σε μια τέτοια πολιτική, παρά τις προφανείς συνέπειες που αυτή έχει για τις ίδιες (ενεργειακή κρίση, σχέσεις με Κίνα, εσωτερική πολιτική).
Στη σύνοδο του Βίλνιους, δόθηκε το περίγραμμα της πολεμικής αυτής προετοιμασίας. Οι χώρες της συμμαχίας επιμένουν στην ενίσχυση των εξοπλισμών. Επανεπιβεβαιώνεται η δέσμευση για εξοπλισμούς μεγαλύτερους του 2% του ΑΕΠ (με πολλές χώρες να το ξεπερνούν σημαντικά) ενώ γίνεται σαφής αναφορά στη δέσμευση η επιλογή εξοπλισμών, να είναι απόλυτα συμβατή με τα ΝΑΤΟϊκά πρότυπα (βάζοντας σε δεύτερη μοίρα τις εθνικές ανάγκες).
Ταυτόχρονα, δίνεται ιδιαίτερο βάρος στην παραγωγή στρατιωτικού υλικού από τις χώρες του ΝΑΤΟ. Η σύγκρουση στην Ουκρανία, και η διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες σε πολεμοφόδια, έχουν στερέψει τις δυτικές αποθήκες από πυρομαχικά και ανταλλακτικά. Την ίδια στιγμή η ολοένα και μεγαλύτερη μοιρασιά του κόσμου σε σφαίρες επιρροής (με τις δικές τους αμυντικές προτεραιότητες) οδηγεί τις χώρες του ΝΑΤΟ σε μια στροφή στην εγχώρια παραγωγή, για να «ταϊστεί» τόσο η ίδια η ΝΑΤΟϊκή πολεμική μηχανή, όσο και το, αυξανόμενης ισχύος, στρατιωτικοβιομηχανικό σύμπλεγμα.
Τέλος υπάρχει σαφής και διακριτή αναφορά στους αντιπάλους της «Δύσης» στην γεωπολιτική σκακιέρα. Από την μία η Ρωσία, που περιγράφεται ως άμεση απειλή για την ασφάλεια του ΝΑΤΟ και των συμμάχων του, από την άλλη η Κίνα, με την οποία υπάρχουν αντιπαραθέσεις σε μια σειρά τομείς (τεχνολογικό, εμπορικό κ.ά.) και περιοχές (Ν.Α. Ασία, Ευρώπη, Αφρική, Λ. Αμερική) που επιβάλλουν μια ειδική στρατηγική που θα αντιμετωπίζει την εν δυνάμει στρατηγική απειλή του «γίγαντα της Άπω Ανατολής».
Ελλάδα: Αδιέξοδη η στρατηγική του δεδομένου συμμάχου
Τα προηγούμενα χρόνια, οι συνδεδεμένες με τα συμφέροντα των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, πολιτικές ελίτ της χώρας, προσπαθούσαν να μας πείσουν για τη σημασία που έχει η τοποθέτηση της χώρας μας «στη σωστή πλευρά της ιστορίας», ως δεδομένη και πρόθυμη σύμμαχος της δύσης. Η στάση αυτή έλεγαν, αναβαθμίζει την Ελλάδα, κόντρα σε μια Τουρκία, αποδυναμωμένη, απομονωμένη και σε αυξανόμενη αντιπαλότητα με τον δυτικό κόσμο όπως αυτός εκφράζεται από την Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ. Σε στιγμές μάλιστα, πρόβαραν τα χακί, όχι για να προετοιμάσουν πραγματικά την κοινωνία, για την αντιμετώπιση της υπαρκτής απειλής του τουρκικού επεκτατισμού, αλλά για να δικαιολογήσουν την μεγαλύτερη πρόσδεση της χώρας στο ΝΑΤΟϊκό άρμα και τις υπέρογκες δαπάνες σε εξοπλισμούς, που αγοράστηκαν μεν χωρίς σαφή επιχειρησιακό σχεδιασμό, με σαφέστατη δε προτίμηση χώρας προέλευσης τις ΗΠΑ – και με καραμπόλες της Γαλλίας.
Τώρα προσπαθούν να μας πείσουν ότι μια άλλη προοπτική ανοίγεται μπροστά μας. Αυτή της συνεννόησης με την Τουρκία, που «όλα δείχνουν» πως είναι έτοιμη για «αλλαγή πλεύσης». Αυτό τους είπαν να προωθήσουν οι πάτρωνες τους στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, αυτό αναπαράγουν μονότονα, με σκοπό να πείσουν τον ελληνικό λαό, να αποδεχθεί ως μονόδρομο τις διαφαινόμενες υποχωρήσεις στα εθνικά συμφέροντα της χώρας. Πιστεύουν πως μερικά ψίχουλα επιδοματικής πολιτικής και ένα αφήγημα για ήρεμα νερά στο Αιγαίο με πιθανά κέρδη από μελλοντική συνεκμετάλλευση των ενεργειακών αποθεμάτων της Μεσογείου θα κάμψουν τις όποιες αντιστάσεις της κοινωνίας. Μπορούν όμως οι επικοινωνιακές ενέσεις αισιοδοξίας να κρύψουν την πραγματικότητα της απειλής που κρύβεται πίσω από την νέα, ΝΑΤΟϊκής κοπής ελληνοτουρκική προσέγγιση;
Στη σύνοδο του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους δοκιμάστηκε η λογική του δεδομένου και πρόθυμου συμμάχου. Το αποτέλεσμα ήταν η χώρα μας να είναι κομπάρσος της συνόδου (μαζί ίσως και με άλλες χώρες της Ε.Ε.), χωρίς να θέσει ούτε μία διεκδίκηση που να αφορά τα εθνικά μας συμφέροντα. Αντιθέτως ήδη πριν τη σύνοδο αποδέχθηκε τις τουρκικές απαιτήσεις, στο όνομα του ΝΑΤΟϊκού συμβιβασμού, τόσο στο θέμα της διπλής ονομασίας των στενών, όσο και στην απαίτηση μη αναφοράς της Κύπρου στους χάρτες της συμμαχίας ενώ στο περιθώριο των εργασιών της συνόδου σύρθηκε σε μια διαδικασία ελληνοτουρκικής συνεννόησης καταγράφοντας όπως όλα δείχνουν τον οδικό χάρτη που επιβεβαιώνει το ξεχείλωμα των κόκκινων γραμμών.
Απέναντι στη μετατροπή της χώρας σε γεωπολιτικό μεντεσέ και χώρο, η ελευθερία του οποίου όλο και θα συμπιέζεται μεταξύ της πολεμικής προετοιμασίας της «συλλογικής Δύσης» και των παράλογων αναθεωρητικών θέσεων της Τουρκίας απαιτείται μια εναλλακτική πολιτική που θα βάλει ως στόχο να ανακτήσει η χώρα βαθμούς κυριαρχίας, βασισμένη στις ενδογενείς δυναμικές της ελληνικής κοινωνίας και σε μια πιο ενεργητική και διεκδικητική πολιτική που δεν θα στέκεται παθητική αλλά θα αξιοποιεί κάθε δυνατότητα που ανοίγεται στη διεθνή σκακιέρα.
