ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον Μιχάλη Σιάχο
Για αυταρχικό παροξυσμό που επιχειρεί να εδραιώσει το καθεστώς που τώρα εγκαταστάθηκε στα πανεπιστήμια κάνει λόγο μιλώντας στον Δρόμο ο Λάζαρος Απέκης, ομότιμος καθηγητής ΕΜΠ και πρώην πρόεδρος της ΠΟΣΔΕΠ. Επίσης, αποκαλύπτει τον τρόπο με τον οποίο επιβλήθηκαν οι νέες πρυτανικές αρχές, ακριβώς για να προχωρήσουν την υλοποίηση των κυβερνητικών σχεδιασμών, κάνοντας λόγο για καθηγητές – επιχειρηματίες που βρίσκονται στην καρδιά της διαπλοκής. Τέλος, αναφέρεται στις αντιδράσεις και την ανάγκη συντονισμού της πανεπιστημιακής κοινότητας, ενώ μιλά και για τις αλλαγές που θα σηματοδοτήσουν την ανατροπή σε ριζοσπαστική κατεύθυνση.
Να ξεκινήσουμε με ένα σχόλιο για όσα συμβαίνουν στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τι δείχνουν και ποιο είναι το σχέδιο που φαίνεται να υπηρετείται από τον κ. Φορτσάκη;
Τα τελευταία γεγονότα είναι χαρακτηριστικά ενός αυταρχικού παροξυσμού και εκδηλώσεις από μέρους κάποιων πρυτάνεων που, δυστυχώς, εκφράζουν μια γενικότερη κατάσταση στα πανεπιστήμια. Το νέο καθεστώς που προβλέπουν οι νόμοι Διαμαντοπούλου-Αρβανιτόπουλου, έχει εγκατασταθεί στα πανεπιστήμια και έχουμε τα πρώτα δείγματα της πολιτικής που θα υπηρετήσουν οι άνθρωποι αυτού του καθεστώτος. Στόχος τους είναι να τσακίσουν κάθε αντίδραση, να επιβάλλουν καθεστώς νεκρικής σιγής. Θέλουν να μετατρέψουν τα πανεπιστήμια σε ένα είδος αυταρχικού εκπαιδευτήριου, που να μην έχει καμία σχέση με αυτό που ξέρουμε ως πανεπιστήμιο με δημοκρατικές-συλλογικές λειτουργίες, με ελευθερία έκφρασης και διακίνησης ιδεών, με το πανεπιστημιακό άσυλο, με το πανεπιστήμιο ανοικτό στην κοινωνία. Και βεβαίως, το πιο ισχυρό χτύπημα απευθύνεται στο φοιτητικό κίνημα. Θέλουν να εδραιώσουν το καθεστώς που τώρα εγκαταστάθηκε.
Έχουν θέση οι εισαγγελείς στα πανεπιστήμια;
Έχουμε μια μικρή εμπειρία από εισαγγελείς και διώξεις, αλλά τώρα έχουμε ένα συντονισμένο μέτωπο των νέων αρχών, με στόχο αυτά που είπα πριν. Ο εισαγγελέας πια είναι μια μόνιμη κατάσταση. Έχουμε τον πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών να κάνει μήνυση και να καλεί τον εισαγγελέα να παρέμβει γιατί διαταράσσεται η ομαλή λειτουργία του πανεπιστημίου από την είσοδο των φοιτητών. Δηλαδή, η νέα αρχή, ο πρύτανης χρησιμοποιεί τα ΜΑΤ και τον εισαγγελέα για να αποκλείσει από το πανεπιστήμιο τους φοιτητές. Ποιος, ο πρύτανης. Και, βέβαια, έχουμε τώρα στα πανεπιστήμια μια ακραία μορφή αυτού που συμβαίνει σε όλη την κοινωνία. Τον ακραίο αυταρχισμό, την κατάργηση κάθε δημοκρατικού δικαιώματος, κάθε συλλογικής δυνατότητας έκφρασης γνώμης, αντίρρησης, αμφισβήτησης διεκδίκησης.
Εκτιμάτε ότι τώρα αποκαλύπτεται και η μεθόδευση για την εκλογή των νέων πρυτανικών αρχών, ακριβώς για να υπηρετήσουν ένα τέτοιο σχέδιο;
Ακριβώς αυτό είναι. Είχαμε τους νόμους Διαμαντοπούλου-Αρβανιτόπουλου, ένα σχέδιο που δεν ξεκίνησε από το μηδέν, αλλά που είχε προϊστορία με την ευρωπαϊκή πολιτική, τη διαδικασία της Μπολόνια που επιβλήθηκε σταδιακά στα πανεπιστήμια, αλλά στην περίοδο του Μνημονίου εκδηλώθηκε μια ακραία επίθεση με στόχο, όπως όλοι πια γνωρίζουμε, την αλλαγή του DNA της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Για να καταργηθεί, δηλαδή, ό,τι χαρακτήριζε το πανεπιστήμιο, ακόμα και τα ελάχιστα στοιχεία συλλογικής και δημοκρατικής λειτουργίας. Για να επιβληθούν, όμως, αυτά δεν αρκούσαν οι νόμοι. Έπρεπε με την κατάργηση της αυτοδιοίκησης του πανεπιστημίου να δομηθεί μια νέα εξουσία, πλήρως αυταρχική, ανεξέλεγκτη και αντιδημοκρατική. Τελευταία εκδοχή αυτής της επιχείρησης είναι η ολοκλήρωση της εκλογής των νέων αρχών στα πανεπιστήμια, με τους νέους πρυτάνεις οι οποίοι δίνουν δείγματα γραφής μόλις ανέλαβαν τη διοίκηση. Έχοντας τη στήριξη των συμβουλίων, βεβαίως, τα οποία τους προεπέλεξαν. Θυμίζω ότι αυτοί οι πρυτάνεις έχουν μεγάλο έλλειμμα νομιμοποίησης. Είναι οι εκλεκτοί των συμβουλίων, τα οποία απέρριψαν άλλες περιπτώσεις υποψηφίων. Επίσης, είναι προϊόν εκλογής μέσα από μια διαδικασία κατά την οποία αποκλείστηκε το μεγαλύτερο μέρος της πανεπιστημιακής κοινότητας, οι φοιτητές, αλλά και οι εργαζόμενοι. Μιλάμε, λοιπόν, για τέτοιας μορφής πανεπιστημιακές αρχές, με τέτοιο έλλειμμα νομιμοποίησης που, όμως, με απίστευτη αλαζονεία ενεργούν σαν να είναι σε διατεταγμένη υπηρεσία από την κυβέρνηση και το καθεστώς που όρισε όλες τις εξελίξεις τα τελευταία χρόνια.
Επίσης, έχουν στηθεί και «υγειονομικές ζώνες» γύρω από καθηγητές που ήταν κόντρα στο προωθούμενο σχέδιο…
Ναι. Υπάρχει καθεστώς προληπτικών αποκλεισμών, που το είδαμε την περίοδο των εκλογών των πρυτάνεων και πριν, στις εκλογές των κοσμητόρων κ.ο.κ. Και αυτό το καθεστώς επιχειρεί να εδραιωθεί συνολικά στα πανεπιστήμια. Αμφισβητείται το δικαίωμα της λειτουργίας συλλόγων. Σήμερα οι πρυτάνεις με τις πράξεις τους δεν αναγνωρίζουν ούτε καν τους συλλόγους των φοιτητών, ούτε τους συλλόγους των διοικητικών υπαλλήλων. Είμαστε σε μια πολύ ακραία φάση αυταρχισμού και αντιδημοκρατικής λειτουργίας.
Η εικόνα για τα πανεπιστήμια που προβάλλεται από τα κεντρικά ΜΜΕ πόση σχέση έχει με την πραγματικότητα;
Δεν μιλάμε μόνο για την απίστευτη μείωση της χρηματοδότησης. Πρόκειται για πραγματική εξαθλίωση και υποβάθμιση που βιώνουμε καθημερινά. Κι αντί οι νέες αρχές να νοιαστούν γι’ αυτό το θέμα, βρίσκουν χρήματα για σεκιουριτάδες… Υπάρχει, παράλληλα, συντονισμός με τα επιτελικά μέσα διαμόρφωσης, διαστρέβλωσης, χειραγώγησης της κοινής γνώμης, για να παρουσιαστούν άλλα προβλήματα σαν τα κύρια. Την στιγμή που παρουσιάζουν για παράδειγμα τα τεράστια προβλήματα καθαριότητας που έχει το πανεπιστήμιο Αθηνών και η Φιλοσοφική Σχολή, δεν γίνεται κουβέντα για την επιχείρηση αντικατάληψης που ενορχήστρωσαν καθηγητές της Φιλοσοφικής Σχολής, παρακινώντας και φοιτητές να καταργήσουν την κατάληψη που είχε αποφασίσει ο φοιτητικός σύλλογος, ως διαμαρτυρία για τις διαγραφές, τους οργανισμούς, τη σίτιση και όλες τις τρομερές ελλείψεις που ζουν οι άνθρωποι του πανεπιστημίου. Αντί αυτού έχουμε ιδιωτικές σεκιούριτι.
Με βάση όσα περιγράφετε, προκύπτει μια αναντιστοιχία ανάμεσα στην επίθεση και την αντίδραση της πανεπιστημιακής κοινότητας…
Είναι πραγματικά δυσανάλογη η αντίδραση που φαίνεται μέχρι στιγμής από τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας, τους φοιτητές, τους εργαζόμενους και τους διδάσκοντες σε σχέση με το μέγεθος της επίθεσης και του αυταρχισμού που επιβάλλεται. Όμως, η κατάσταση αυτή έχει διαμορφωθεί σταδιακά τα τελευταία χρόνια. Σήμερα έχουμε εκατοντάδες καθηγητές που είναι στο μέγιστο βαθμό μπασμένοι στη διαπλοκή με το πολιτικό σύστημα. Καθηγητές που υπήρξαν ή είναι υπουργοί, υφυπουργοί, γραμματείς, τραπεζίτες. Και δεν είναι ολιγάριθμοι, είναι εκατοντάδες, με την εμβέλεια της διαπλοκής στην οποία συμμετέχουν να είναι πολύ μεγαλύτερη από το πλήθος τους. Υπάρχουν, επίσης, μέσα στο πανεπιστήμιο μικρές μεν σε αριθμό αλλά ισχυρές ομάδες που διαχειρίζονται τις μεγάλες υποθέσεις με τα προγράμματα, με τη χρηματοδότηση της έρευνας κ.λπ. Αυτοί λειτουργούν σαν επιχειρηματίες μέσα στο πανεπιστήμιο και έχουν επιρροή στο χώρο τους, γιατί με δεδομένη την εξαθλίωση είναι ανάγκη για κάθε πανεπιστημιακό να βρει έναν τρόπο να κάνει έρευνα στο αντικείμενό του, ώστε να παραμείνει επιστημονικά ενεργός. Και σ’ αυτό ακριβώς ποντάρουν οι επιχειρηματίες, οι διαχειριστές των μεγάλων πακέτων, όπως λέγονται. Τέτοιοι τύποι καθηγητών είναι πανίσχυροι μέσα στα πανεπιστήμια κι έχουν σημαντική εμβέλεια. Για παράδειγμα, ο πρύτανης κ. Φορτσάκης, ο οποίος, όπως φαίνεται στο Διαδίκτυο, είναι επικεφαλής ή και απλό μέλος μιας μεγάλης ιδιωτικής νομικής εταιρίας, ενώ είναι και στο εποπτικό συμβούλιο της ΝΕΡΙΤ. Πολλοί είναι ακόμα ενεργοί τραπεζίτες ή είναι υπουργοί. Έχουμε, λοιπόν, αυτήν την πραγματικότητα στα πανεπιστήμια, που παίζει ισχυρό ρόλο στην διαμόρφωση και στην εγκαθίδρυση ενός κλίματος διαφορετικού από αυτό που θα ταίριαζε σε ένα δημόσιο, δωρεάν, δημοκρατικό πανεπιστήμιο. Αυτοί είναι οι πυρήνες που στηρίζουν και ενεργούν για να μετατραπεί το πανεπιστήμιο σε αυταρχικό εκπαιδευτήριο. Υπάρχουν, όμως, κι εκείνοι που αντιδρούν. Ακριβώς γι’ αυτό εκδηλώνεται η επίθεση, επειδή υπάρχουν αντιδράσεις από το φοιτητικό κίνημα, από τους διδάσκοντες, από τους διοικητικούς, οι οποίοι έχουν δώσει ένα σημαντικό αγώνα και ελπίζω να τον συνεχίσουν. Και σ’ αυτές τις αντιδράσεις που απειλούν το καθεστώς είναι η ελπίδα μας. Έχουμε ήδη τις πρώτες κινητοποιήσεις από το φοιτητικό κίνημα, με τις παρουσίες τους στις συγκλήτους στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και στην Πάτρα. Έχουμε τις πρώτες οργανωμένες καταλήψεις με αποφάσεις γενικών συνελεύσεων με θεμελιώδη αιτήματα. Πρόκειται για στοιχεία αισιοδοξίας για μια πιο συγκροτημένη και πιο αποτελεσματική αντίδραση απέναντι σε όλη αυτήν την επίθεση. Μόνο με μια συγκροτημένη δράση φοιτητών εργαζομένων και διδασκόντων, μπορούμε να έχουμε ελπίδα ότι αυτό το καθεστώς ναι μεν εγκαταστάθηκε αλλά δεν θα εδραιωθεί. Να τελειώνουμε με τους φορτσάκηδες. Δεν θα επιτρέψουμε τα πανεπιστήμια να γίνουν φυλακές. Τα οδηγούν σε ένα καθεστώς που θυμίζει τη χούντα και αυτό δεν είναι δυνατόν να το επιτρέψουμε. Ελπίζω οι δυνάμεις που υπάρχουν στα πανεπιστήμια, οι νέοι που τους έχουν στερήσει το παρόν και το μέλλον, οι εργαζόμενοι που απολύονται, οι διδάσκοντες που ζούνε τη μιζέρια και δεν βλέπουν προοπτική, ότι θα βρουν εκείνες τις αντοχές και εκείνο τον τρόπο για να δράσουν συντονισμένα και να ανατρέψουν αυτό το καθεστώς.
Μια κυβέρνηση της Αριστεράς τι οφείλει να κάνει σε σχέση με τα πανεπιστήμια; Για παράδειγμα, πρέπει να πει ότι θα καταργήσει το συγκεκριμένο νομικό πλαίσιο όπως θα κάνει με τα μνημόνια ή τους εφαρμοστικούς νόμους;
Οι νόμοι των μνημονίων, ο νόμοι Διαμαντοπούλου-Αρβανιτόπουλου είναι ζητήματα αλληλένδετα και προφανώς προϋπόθεση για να γίνει κάτι σε ριζοσπαστική κατεύθυνση είναι να ανατραπούν, να καταργηθούν. Κι όχι μόνο οι νόμοι αλλά και οι συνέπειές τους, δηλαδή, οι πρυτανείες, τα συμβούλια κ.λπ. Πρέπει να γίνουν δημοκρατικές εκλογές για νέους πρυτάνεις, στις οποίες πρέπει να συμμετέχουν όλα τα μέλη του πανεπιστημίου. Και πρέπει να γίνουν συγκροτημένα. Για να ελπίζουμε ότι μπορούν να γίνουν, πρέπει από τώρα να βλέπουμε στην καθημερινή δράση αυτές τις προσπάθειες αντίστασης να συντονίζονται, να ενισχύονται, να ενδυναμώνονται.
