Αδιαπραγμάτευτη η απόδοση των στρατοπέδων στην τοπική κοινωνία

Συνεχίζουν τον αγώνα οι πολίτες της Δυτικής Θεσσαλονίκης

Του Χρήστου Δουίτση

Η Θεσσαλονίκη είναι η πόλη με τη μικρότερη αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο στην Ευρώπη: μόλις 2,4 τ.μ. πράσινο ανά κάτοικο. Ταυτόχρονα, διαθέτει υψηλότατα επίπεδα ρύπανσης, ιδιαίτερα σε μικροσωματίδια, η συγκέντρωση των οποίων ξεπερνάει τα όρια ασφαλείας τις μισές ημέρες του χρόνου, στο δυτικό της τμήμα. Αυτό συνέβη καθώς ο τρόπος ανάπτυξης της πόλης δεν επέτρεψε τη διάθεση επαρκών ελεύθερων χώρων υψηλού πρασίνου, που είναι αναγκαίο για τη διατήρηση της σωματικής και ψυχικής υγείας των κατοίκων, τη ρύθμιση του αστικού μικροκλίματος, ακόμα και για τη διασφάλιση επαρκών χώρων συγκέντρωσης σε περιπτώσεις εκτάκτων αναγκών, όπως οι σεισμοί.

Σήμερα οι ελεύθεροι αδόμητοι χώροι που μπορούν να δεχθούν πράσινο, και μάλιστα υψηλό, είναι ελάχιστοι με τους περισσότερους από αυτούς να είναι στρατόπεδα, είτε κλειστά είτε σε λειτουργία (πλήρη ή μερική). Τα περισσότερα και μεγαλύτερα βρίσκονται στη Δυτική Θεσσαλονίκη. Οι διεκδικήσεις των τοπικών κοινωνιών αλλά και εξειδικευμένες μελέτες που έγιναν στο ίδιο χρονικό διάστημα κατέληξαν στο ότι τα στρατόπεδα που βρίσκονται εντός και στις παρυφές του Πολεοδομικού Συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης, πρέπει να διατεθούν αποκλειστικά στην ανάπτυξη υψηλού πρασίνου για να βελτιωθεί η αναλογία έκτασης πρασίνου ανά κάτοικο, αν και πάλι αυτή θα είναι πολύ χαμηλότερη του αποδεκτού (5 τ.μ./κάτοικο). Η ζωτική σημασία αυτής της τελευταίας και μοναδικής δυνατότητας, στοιχειώδους αναβάθμισης της υποβαθμισμένης ποιότητας ζωής, είναι αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα για την κοινωνία της Θεσσαλονίκης.

Τι είναι απαραίτητο να γίνει

Παρά την επιτακτική αυτή ανάγκη η μέχρι σήμερα πολιτική για τα στρατόπεδα, κάθε άλλο προς αυτή την κατεύθυνση κινούνταν. Σε αυτό συνέβαλλαν το θεσμικό πλαίσιο (Ν. 2745/1999 περί οικιστικής ανάπλασής τους) μέσω του οποίου οι Ένοπλες Δυνάμεις μπορούν να αξιοποιούν αυτά ακόμα και μέσω πώλησης προκειμένου να καλύψουν ανάγκες των στελεχών τους, η μεταβίβαση ορισμένων εκτάσεων πρώην στρατοπέδων στο ΤΑΙΠΕΔ, η χωροθέτηση σε αυτά ποικίλων άλλων χρήσεων που περιλάμβανε και νέα κτίρια, αλλά και το ασαφές, σε αρκετές περιπτώσεις, ιδιοκτησιακό καθεστώς.

Από πολύ νωρίς, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 οπότε και ξεκίνησε η απομάκρυνση του στρατού από τα στρατόπεδα αυτά, πλήθος συλλογικοτήτων, κινημάτων πολιτών αλλά και κάποιοι δήμοι διεκδίκησαν τη μετατροπή των στρατοπέδων που βρίσκονται εντός του Π.Σ. Θεσσαλονίκης σε ελεύθερους, δημόσιους κοινόχρηστους χώρους υψηλού πρασίνου. Στην πορεία όλων αυτών των χρόνων διαμορφώθηκαν τα σχετικά αιτήματα, τα οποία συνοπτικά αναφέρονται παρακάτω:

Η κατάργηση του Ν. 2745/1999 περί οικιστικής ανάπλασής τους, σύμφωνα με τις διατάξεις του οποίου ένα μεγάλο μέρος της έκτασής τους αποδίδεται προς εξυπηρέτηση οικιστικών αναγκών του προσωπικού των Ενόπλων Δυνάμεων, καθώς και το οριστικό πάγωμα συμφωνιών που προσπάθησαν να δημιουργήσουν τετελεσμένα και να δεσμεύσουν την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Ο χαρακτηρισμός των πρώην στρατοπέδων με Προεδρικά Διατάγματα ως κοινόχρηστων χώρων υψηλού πρασίνου.

Τα εντός των στρατοπέδων αξιόλογα κτίρια να χαρακτηριστούν ως ιστορικά μνημεία τα οποία αφού συντηρηθούν, να αποδοθούν για ήπιες κοινωφελείς χρήσεις.

Η αναστροφή της μεταβίβασης των στρατοπέδων Μεγ. Αλεξάνδρου και Παπακυριαζή στο Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ).

Η απόδοση της ιδιοκτησίας των πρώην στρατοπέδων στους δήμους στους οποίους ανήκουν γεωγραφικά, χωρίς την ένταξή τους σε οποιοδήποτε σχέδιο αξιοποίησης που περιλαμβάνει νέες οικοδομές κάθε τύπου. Τυχόν εγκεκριμένες πολεοδομήσεις μέσω ΓΠΣ κ.λπ. καταργούνται.

Η σύσταση δημόσιου μητροπολιτικού φορέα, με τη συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, υπεύθυνου για την ανάδειξη και τη διαχείρισή τους ως χώρων κοινόχρηστου πράσινου υπερτοπικής σημασίας με την ανάλογη χρηματοδότηση.

Η θεσμοθέτηση «Τράπεζας Γης» προκειμένου να απαλλαγούν οι δήμοι από το βραχνά της άρσης των απαλλοτριώσεων και των δυσβάσταχτων αποζημιώσεων που τις συνοδεύουν προκειμένου να ανακτήσουν τμήματα στρατοπέδων ή άλλων ελεύθερων χώρων.

Θετική διάθεση από την κυβέρνηση

Η δήλωση του αναπληρωτή υπουργού Εθνικής Άμυνας κ. Ήσυχου, μετά τη συνάντησή του με το δήμαρχο Παύλου Μελά κ. Δεμουρτζίδη περί «αξιοποίησης του πρώην στρατοπέδου Παύλου Μελά προς όφελος της τοπικής κοινωνίας ως χώρου πρασίνου και πολιτιστικών δρώμενων» φαίνεται να κινείται σε μια διαφορετική λογική από αυτήν των προηγούμενων κυβερνήσεων, πολύ κοντά στη λογική των κινημάτων και των διεκδικήσεων των πρώην στρατοπέδων από τους πολίτες. Ελπίζουμε πως η νέα κυβέρνηση, ανάμεσα στα άλλα κεφαλαιώδη ζητήματα που προσπαθεί να αντιμετωπίσει, να κατορθώσει να επιλύσει και το θέμα των στρατοπέδων, σύμφωνα με τα αιτήματα των κινημάτων.

Σου άρεσε αυτό το άρθρο; Ενίσχυσε οικονομικά την προσπάθειά μας!