Ονειρευόμουν
Ότι οι ουλές μου
είναι ζωγραφιές
Οι στίχοι αυτοί ίσως περιγράφουν συμπυκνωμένα τα όσα εξαιρετικά συνέβησαν στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Αιγαίου στο Καρλόβασι της Σάμου από τον Σεπτέμβριο του 2022 μέχρι τον Μάιο του 2023.
Είναι η αποτύπωση σε χαϊκού από ένα μέλος της ομάδας στη δεύτερή της συνάντηση με τίτλο «Γραφή, δημιουργία και ψυχική ανθεκτικότητα», όπου οι μετέχοντες απέδωσαν την ιστορία τους ως ποιητική άσκηση.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Πριν από μια εβδομάδα βρέθηκα στη Σάμο στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αστυνομικής Λογοτεχνίας Agatha κι είχα την ευκαιρία να πραγματοποιήσω δράσεις τόσο στο Καρλόβασι όσο και στο Βαθύ με τη συνεργασία της Δημόσιας Ιστορικής Κεντρικής Βιβλιοθήκης Σάμου.
Έτσι ήρθε στα χέρια μου μια έκδοση, δεν θα μπορούσα να την πω περιοδικό αν και έχει το σχήμα του, του Κέντρου Πρόληψης και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας Π.Ε. Σάμου «Φάρος» σε συνεργασία με τον ΟΚΑΝΑ. Τίτλος της «Στον κήπο της βιβλιοθήκης» και διανεμήθηκε δωρεάν ‒ νομίζω πως πλέον έχει εξαντληθεί.
Όπως αναφέρει στον πρόλογό της η Δέσποινα Τσουβαλά, ψυχολόγος-επιστημονικά υπεύθυνη του «Φάρου», «μέσα από επιλεγμένα λογοτεχνικά κείμενα και ποιήματα, μέσα από αποσπάσματα ταινιών, τα μέλη της ομάδας συνομίλησαν με το μέσα τους, τα ωραία και τα δύσκολα της ζωής τους, μοιράστηκαν, ακούμπησαν, φρόντισαν και φροντίστηκαν, οραματίστηκαν, εμπνεύσθηκαν, δημιούργησαν».
Συντονιστής της ομάδας ήταν ο θεολόγος-κοινωνιολόγος Αλέξανδρος Σταθακιός.
Το αποτέλεσμα των 15 συναντήσεων που πραγματοποιήθηκαν είναι εξαιρετικό. Μια έκδοση με πλούσιο φωτογραφικό υλικό ‒ κυρίως από το παλιό Καρλόβασι, με σύντομα αποσπάσματα βιβλίων, βιώματα, ποιήματα, κείμενα λογοτεχνικά, συνεντεύξεις, σύντομες αναλύσεις.
Παρακολουθούμε βήμα βήμα την κάθε συνάντηση και τους καρπούς που έδωσε, όχι μόνο σε όσους συμμετείχαν, αλλά και σε μας που διαβάζουμε τα κείμενα και νομίζω «μιλούν» στον καθένα μας. Από την πρώτη συνάντηση που είχε ως θέμα «Οικογένεια: Ταυτότητα και Συνέχεια», ήδη ένιωσα πως το θέμα με αφορά άμεσα. Όπως αναστοχάστηκαν οι συμμετέχοντες, έτσι αναστοχάστηκα κι εγώ.
Παραθέτω και τους υπόλοιπους τίτλους των συναντήσεων: «Γραφή, δημιουργία και ψυχική ανθεκτικότητα», «Όταν η τέχνη ανοίγει ρωγμές διαφυγής», «Τέχνη και δημιουργία: συλλογικά και προσωπικά αποθέματα αντοχής», «Ήττα: βήμα πίσω ή μπροστά;», «Ο τόπος μας γύρω και μέσα μας», «Ο δρόμος της εξέλιξης», «Η Πόλη, τα τείχη και οι πύλες της στη ματιά μας και τη συνείδησή μας», «Της μοναξιάς η πικρόγλυκη παρέα», «Η λύπη της Ασημόπετρας», «Αλλάζει ο άνθρωπος;», «Διάλογος του Ψυχικού Κόσμου με το Φυσικό και Κοινωνικό Περιβάλλον (Το έργο του Αλέξη Σεβαστάκη)», «Αδικία, Περιθωριοποίηση και Λογοτεχνία», «Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Σάμου», «Καταραμένες Πολιτείες» και «Διονύσιος Σολωμός: η ανακάλυψη της βιωματικής ταυτότητας».
Παρέθεσα τους τίτλους για να γίνει κατανοητό το εύρος των θεμάτων. Όμως και η προσέγγιση και ο τρόπος που οι συμμετέχοντες έκαναν δικά τους τα κείμενα έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον.
Η ομάδα κάλεσε και δυο συγγραφείς, την Έρη Ρίτσου και την Έλενα Χουσνή που μέσα από έναν διήγημά της η πρώτη και το βιβλίο της για το λεπροκομείο της Σάμου η δεύτερη, έδωσαν το δικό τους στίγμα και οδήγησαν την ομάδα σε νέες αναζητήσεις και δημιουργίες.
Η θλιβερή επικαιρότητα και ειδικότερα το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών δεν τους άφησε καθόλου αδιάφορους. Παρατίθενται σκέψεις, κείμενα και ποιήματα για τα τρένα, ενώ το γεγονός αυτό γίνεται η αφορμή να ανασύρουν από τη λήθη ένα περιστατικό που συνέβη το 1979 στη Σάμο με το λεωφορείο της γραμμής που έφυγε από τον δρόμο με αποτέλεσμα να υπάρξουν 14 νεκροί και πολλοί τραυματίες ‒ ανάμεσά τους και μαθητές που πήγαιναν στο σχολείο.
Μου μίλησε πολύ και το κείμενο του φίλου Θανάση Παπακωνσταντίνου «Ένας παράξενος ταξιδιώτης, που υιοθέτησε ως προορισμό τη Σάμο». Ίσως γιατί υλοποίησε κάτι που ονειρευόμουν κι εγώ, αλλά δεν το τόλμησα. Ζει εδώ και τριάντα χρόνια στη Σάμο, χωρίς αν είναι ο τόπος καταγωγής του. Από επιλογή.
Όμως και το κείμενο της Αγγελικής Τριανταφύλλου «Ο τόπος μέσα μου» με άγγιξε βαθιά. Ειδικά όταν γράφει για τα βυρσοδεψεία. Που έγιναν και για μένα πηγή έμπνευσης για διηγήματα, αλλά και για ένα βιβλίο. Γράφει:
«…Είναι οι μέρες που μ’ αρέσει να βγαίνω έξω και να πηγαίνω στα “Ταμπάκικα”. Να ψάχνω μέσα στα μισοερειπωμένα κτίρια να ανακαλύψω ιστορίες. Ο ήχος του ανέμου που μπαίνει από τα ανοιχτά παράθυρα και με μεταφέρει σε άλλες εποχές, πιο γκρίζες. Και τότε αυτά, δειλά στην αρχή, αρχίζουν να μιλάνε. Για πρίγκιπες και χαμένους έρωτες. Για ζωές που έμειναν μισές, για χαμένες πατρίδες. Ποιος είπε ότι τα κτίρια δεν έχουν φωνή;»
Κλείνω εδώ τη σύντομη αναφορά μου με μια δική μου βόλτα στα «Ταμπάκικα» του σήμερα. Μετά τον μεγάλο σεισμό που χτύπησε προ τριετίας τη Σάμο, τα ήδη ερειπωμένα κτίρια υπέστησαν μεγάλες ζημιές/καταστροφές. Αυτά τα μνημεία του τόπου, η ιστορία μέσα στις πέτρες δεν πρέπει να χαθεί. Υπάρχει ‒ευτυχώς‒ το Μουσείο Βυρσοδεψίας σε παλιό ταμπάκικο, όμως αυτό δεν αρκεί.
Ας ελπίσουμε να αλλάξουν τα πράγματα στο μέλλον και η περιοχή αυτή να γίνει ένα πάρκο ιστορικής μνήμης.
