Μια νέα γενιά πολιτικοποιημένων σκηνοθετών καθιερώνεται στην πολύπαθη Αργεντινή, ανάμεσά τους o Πάμπλο Τραπέρο και ο 37χρονος Σαντιάγκο Μίτρε (Παουλίνα / 2015), που στη νέα του ταινία Ο Πρόεδρος συνεχίζει το νήμα της πολιτικής χειραγώγησης που ξεκίνησε το 2011, με την ταινία του Ο Φοιτητής, εστιάζοντας στα στημένα παιχνίδια εξουσίας.
Κατά την κρίσιμη Σύνοδο Κορυφής των λατινοαμερικάνικων χωρών στη Χιλή, με θέμα την ίδρυση της πρώτης Πανλατιναμερικανικής Πετρελαϊκής Εταιρίας, υπό κρατικό όμως έλεγχο, ο Πρόεδρος της Αργεντινής Ερνάν Μπλάνκο (Ρικάρντο Νταρίν) αμφιταλαντεύεται για τις αποφάσεις που καλείται να πάρει, ενώ ο Πρόεδρος της Βραζιλίας, εμπνευστής αυτής της πρωτοβουλίας, καταγγέλλει ως Δούρειο Ίππο την πρόταση του Προέδρου του Μεξικού, να συμμετάσχουν στο εγχείρημα και οι Αμερικανοί. Η αντιπαράθεση φουντώνει, με τους Προέδρους γύρω από ένα ολοστρόγγυλο τραπέζι, όπως άλλοτε οι Ιππότες της στρογγυλής Τραπέζης του βασιλιά Αρθούρου…
Σε αυτό το χαοτικό σκηνικό ο Μπλάνκο βρίσκεται αντιμέτωπος και με την νευρική κρίση της πρόσφατα διαζευγμένης 40άρας κόρη του Μαρίνα (Ντολόρες Φόντζι), που τον συνόδευε. Η θεραπεία ύπνωσης που πρότεινε για την άλαλη Μαρίνα, διακεκριμένος Χιλιανός ψυχίατρος (Αλφρέντο Κάστρο), ο οποίος εμφανίζεται με καρό παλτό, ως άλλος Γουάτσον που θα βοηθήσει να λυθεί το μυστήριο, αναδύει αληθινές αναμνήσεις της που μπλέκονται με φανταστικές, αφήνοντας υπόνοιες για τις συνθήκες που ανέβασαν τον Μπλάνκο στην εξουσία, δίχως να αποσαφηνίζεται αν πρόκειται για αποκαλύψεις ή δισυπόστατα υπονοούμενα, μπερδεύοντας αλήθεια και ψέματα.
***
Το κλίμα πυρετωδών προετοιμασιών παραμονή της Συνόδου πίσω στην Αργεντινή, αποδίδεται με την κάμερα που στριφογυρνά στους διαδρόμους του Προεδρικού Μεγάρου αφήνοντας υπόνοιες με μισόλογα και αποσπασματικούς διαλόγους για ενδεχόμενες οικονομικές καταχρήσεις της κυβέρνησης του Μπλάνκο.
Όπως και στον Φοιτητή, το πολιτικό σημαινόμενο κυοφορείται στους διαλόγους, αλλά και μέσα από τα ειδησεογραφικά δελτία, που διαρρέουν την πολιτική γραμμή που θα ακολουθήσει ο Μπλάνκο, προσποιούμενος ότι συμφωνεί με τις θέσεις της Βραζιλίας, ενώ η αντιπολίτευση τον χαρακτηρίζει «αόρατο Πρόεδρο» και «άνθρωπο για όλες τις δουλειές».
Ο Μίτρε χτίζει τον αμφιλεγόμενο χαρακτήρα του μέσα από υπονοούμενα. Αν στον Φοιτητή, ο απολίτικος αρχικά πρωταγωνιστής γίνεται συνειδητοποιημένος ιδεαλιστής που μετεξελίσσεται σε αδίστακτο πολιτικάντη, στον Πρόεδρο συμβαίνει μια σχεδόν καφκική μεταμόρφωση, που χτίζεται ανάποδα, καθώς η αρχική εντύπωση καταρρέει μέσα από υπόνοιες, που ενδέχεται να αποκαλύψουν ό,τι κρύβεται κάτω απ’ την επιφάνεια.
Ο γκριζομάλλης πρωταγωνιστής σκιαγραφείται αρχικά ανάμεσα σε έναν δημοφιλή μετριοπαθή Δημοκράτη Πρόεδρο, με ταπεινή καταγωγή, και έναν συμπονετικό πατέρα, απέναντι στο δράμα της κλονισμένης κόρης του. Ταυτόχρονα όμως, αυτή η ανθρώπινη πλευρά του Μπλάνκο αμφισβητείται, τόσο μέσα από τις ασυνείδητες αποκαλύψεις της υπνωτισμένης Μαρίνας, όσο και κατά τη συνέντευξή του σε μια Ισπανίδα δημοσιογράφο, όπου θίγεται η ηθική φύση της πολιτικής διαφθοράς, με τον Πρόεδρο να υπερασπίζεται την ηθική του ακεραιτότητα, φανερώνοντας πόσο εύκολα τα λόγια χάνουν κάθε νόημα, όταν πίσω από ένα συμπαθητικό προσωπείο, ενδέχεται να κρύβεται ένας αδίστακτος δολοπλόκος, σε αντίθεση με το αθωωτικό του όνομα (Μπλάνκο =λευκός), που εννοιολογικά συμβολίζει ουδετερότητα και άγνοια.
Παράλληλα με το σπάσιμο του τζαμιού που διαταράσσει τη γαλήνη των αιωνόβιων βουνοκορφών, στο φρουρούμενο ξενοδοχείο όπου διεξάγεται η Σύνοδος, γίνεται κομμάτια και η αρχική εικόνα-βιτρίνα του Προέδρου, όταν διαφαίνεται πλέον ικανός να πουλήσει ακόμα και την ψυχή του στο διάβολο. Οι κατηγόριες της Μαρίνας που χαρακτηρίζει τον ίδιο και το επιτελείο του ως δολοφόνους, μεταξύ σύγχυσης και απόλυτης διαύγειας, μαθαίνοντας την τύχη του πρώην συζύγου της, παρουσιάζουν έναν χαρακτήρα που λειτουργεί ως τη φωνή της λαβωμένης συνείδησης του Προέδρου.
Οι επικίνδυνες αναταράξεις κατά την πτήση, με τα αγχωτικά πλάνα στις χαράδρες να διαφαίνονται στα παράθυρα πίσω από τους πρωταγωνιστές ή το κλειστοφοβικό σκηνικό στο τελεφερίκ, κορυφώνουν επικινδυνότητα και αγωνία υπό την πρωτότυπη μυστηριακή μουσική ορχήστρας εγχόρδων του Ισπανού Αλμπέρτο Ιγκλέσιας, μόνιμου συνεργάτη του Αλμοδόβαρ, με τα σόλο ατονικά πιανιστικά να εντείνουν το μυστήριο, ενώ οι τζαζέ πινελιές στις μυστικές συναντήσεις, δίνουν ρυθμό σ’ ένα στημένο παιχνίδι.
Με απίστευτη αγωνία φορτίζεται και η σκηνή μιας πιθανής δολοφονίας, όταν ο συνεργάτης του Μπλάνκο κατεβαίνει από το αυτοκίνητο για να ακουστεί στο κινητό, ενώ η κάμερα κοντοστέκεται στη συνέχεια σε ένα κοπάδι ελεύθερων αλόγων που βόσκουν αμέριμνα στις απόκρημνες βουνοκορφές, υπογραμμίζοντας το κλίμα διαρκούς υποψίας, που συμπυκνώνεται μοναδικά στην εστίαση στο μάτι του αλόγου, ως μεταφορά μιας εν δυνάμει απειλής που πλανιέται σε όλη την ταινία, μέσα από το βλέμμα ενός αθώου, που ανά πάσα στιγμή ενδέχεται να γίνει θύμα.
Οι χιονισμένες βουνοκορφές της Χιλής δεσπόζουν ως οπτικό μοτίβο στα μακρινά πλάνα, που απεικονίζουν το απομονωμένο ανάμεσα στους ορεινούς όγκους σύγχρονο πολυτελές ξενοδοχειακό συγκρότημα, μεταξύ του απομακρυσμένου χειμωνιάτικου θέρετρου στην Λάμψη (Στάνλεϊ Κιούμπρικ / 1980) και το χιονισμένο Νταβός.
***
Αγγίζοντας πιθανές ανομολόγητες ψυχολογικές εκφάνσεις των χαρακτήρων του, ο Μίτρε διεγείρει τη φαντασία του θεατή παίζοντας με την ανάμνηση και το υποσυνείδητο, σε ένα αξιόλογο πολιτικό θρίλερ γεμάτο αγωνία, εμπνευσμένο από τα σεναριακά τεχνάσματα της αμερικάνικης σχολής πολιτικών ταινιών της ψυχροπολεμικής περιόδου, όταν η ύπνωση χρησιμοποιούταν ως μέθοδος κατασκοπείας, όπως στο θρυλικό Κάτω από έναν άλλο Ήλιο (1962) του Τζον Φρανκενχάιμερ με τον Φρανκ Σινάτρα.
Στα χνάρια του Χάνεκε, με τη βία διαρκώς να υποβόσκει, τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται και στον Μίτρε, όταν τα πάντα υπονοούνται. Υποχωρώντας απ’ το ρεαλισμό που ανέδειξε στον Φοιτητή, η υποψία συνωμοσίας και η ικανότητα εν δυνάμει δολοπλοκιών στον Πρόεδρο, γίνονται ο μυστικός άξονας της ταινίας αγγίζοντας διάσταση συμβολισμού, μπρος την αποκάλυψη μέχρι πού είναι ικανοί να φτάσουν οι αδίστακτοι άνθρωποι της εξουσίας. Βουτηγμένο σε ατμόσφαιρα συνομωσίας το αργεντίνικο αυτό πολιτικό θρίλερ, σπέρνει καχυποψίες για όλους και για όλα, όταν δολοπλοκίες, εμπρησμοί και δολοφονίες υπονοούνται στο φαντασιακό, καθιστώντας τα πάντα πιθανά.
* Η Ιφιγένεια Καλαντζή είναι θεωρητικός-κριτικός κινηματογράφου, ifigenia.kalantzi@gmail.com
