Μέρος Ι΄
Δείτε τα προηγούμενα: Μέρος Α΄, Β΄, Γ΄, Δ’, Ε’, ΣΤ’, Ζ’, H’, Θ΄
Ενώ το «Νησί της Αφροδίτης» βρίσκεται στο απόγειο της επιτυχίας, ο Πάρνης πληροφορείται από συνάδελφους Σοβιετικούς συγγραφείς, αλλά και από εκδότες, σκηνοθέτες και διευθυντές θεάτρων με τους οποίους έχει εντωμεταξύ γνωριστεί, ότι -με άνωθεν εντολές- ανεβάσματα σε θέατρα που έχουν αποφασιστεί ακυρώνονται, πρόβες διακόπτονται, δημοσιεύσεις σε εφημερίδες και περιοδικά αποθαρρύνονται και άδειες για ταξίδια που έχουν προγραμματιστεί σε διάφορες πόλεις όπου παίζεται το «Νησί» αργοπορούν υπερβολικά ή ανακαλούνται.
Μέσα στο 1961, μόνο το περιοδικό «Νόβι Μιρ», χάρη στον Τβαρντόφσκι, δημοσιεύει το καινούργιο θεατρικό του έργο «Τα φτερά του Ίκαρου». Ο Πάρνης από τη μια απολαμβάνει το θρίαμβο του με το «Νησί» κι απ’ την άλλη καταλαβαίνει ότι η ατμόσφαιρα μυρίζει μπαρούτι. Οι σοβιετικές υπηρεσίες έχουν την προσοχή τους πάνω του. Όπως φαίνεται και από το φάκελό του στα σοβιετικά αρχεία, ακόμα και το περιεχόμενο των ιδιωτικών του συναντήσεων καταγράφεται και κοινοποιείται στις αρχές. Μέλη του ΚΚΕ που μαθαίνουν κάτι γι’ αυτόν δίνουν λεπτομερή αναφορά στους Σοβιετικούς για τις απόψεις που εκφράζει. Σύμφωνα με έγγραφο που βρίσκεται στο σοβιετικό φάκελο του Πάρνη, ο Κ. Τζώνης, ο οποίος επισκέπτεται τη Μόσχα ως εκπρόσωπος του ΕλληνοΣοβιετικού Συνδέσμου, συναντιέται με τον Πάρνη και εν συνεχεία ενημερώνει τα μέλη του ΚΚΕ Στ. Γιαννακόπουλο, Μ. Μπέικου και Γ. Σεβαστίκογλου ότι ο Πάρνης του είπε ότι το κόμμα είναι διασπασμένο σε τέσσερις ομάδες και του εξομολογήθηκε ότι σκέφτεται να εγκαταλείψει την ΕΣΣΔ και να γυρίσει στην Ελλάδα. Αμέσως ενημερώθηκαν οι σοβιετικοί ιθύνοντες. Το έγγραφο είναι απόρρητο και έχει ημερομηνία 10 Αυγούστου 1961.
Σε ένα άλλο εμπιστευτικό ντοκουμέντο από τα αρχεία της Κ.Ε. του ΚΚΣΕ με ημερομηνία 25 Οκτωβρίου 1961, που συμπεριέλαβε στο βιβλίο «Ιστορία των μεταφράσεων νεοελληνικής λογοτεχνίας 1934-2006» (εκδ. Πασκόφ Ντομ, Μόσχα) ο Δημήτρης Γιαλαμάς, μορφωτικός ακόλουθος της ελληνικής πρεσβείας στη Ρωσία, αναφέρεται ότι στη συνάντηση του Γενικού Γραμματέα του ΚΚΕ Κώστα Κολιγιάννη και του Γραμματέα της Κ.Ε. Πάνου Δημητρίου με εκπροσώπους της Κ.Ε. του ΚΚΣΕ για το θέμα της πολιτιστικής συνεργασίας ανάμεσα στην ΕΣΣΔ και την Ελλάδα, οι δύο Γραμματείς επισήμαναν στους Σοβιετικούς ότι «δεν μπορούν να εννοήσουν γιατί χρειάζεται τόσο στους σοβιετικούς λογοτεχνικούς κύκλους να εκδίδουν και να υψώνουν στα ουράνια ένα συγγραφέα σαν τον Πάρνη που δεν αντιπροσωπεύει την ελληνική λογοτεχνία και είναι επί πλέον διαγραμμένος από το ελληνικό κομμουνιστικό κόμμα». Οι ηγέτες του ΚΚΕ είχαν αναγάγει την περίπτωση Αλέξη Πάρνη σε μείζον θέμα.
Δόγμα και ζήλια
Όσο μεγαλώνει η επιτυχία του έργου του τόσο ενισχύονται οι επιθέσεις στον Πάρνη, ακόμα και στην Ελλάδα που ελάχιστοι άνθρωποι τον γνωρίζουν. Το δημοσιογραφικό όργανο της ΕΔΑ και το επίσημο περιοδικό του ΚΚΕ δημοσιεύουν κείμενα εναντίον του. Στην «Αυγή», που το υπογράφει ο Γεωργούλας Μπέικος από τη Μόσχα, απαντάει ο Πάρνης με γράμμα του στα «Νέα» θεωρώντας ότι η αστική εφημερίδα θα το δημοσιεύσει. Προφανώς, έχει κατά νου το επαινετικό κείμενο που έγραψε ο Κώστας Βάρναλης για το ποίημα του Πάρνη «Μπελογιάννης» και το παρέδωσε στην «Αυγή» η οποία ποτέ δεν το δημοσίευσε.
Ο Μπέικος είχε γράψει ότι η Πασέναγια πήρε το Βραβείο Λένιν για δύο άλλα έργα στα οποία είχε παίξει, και για το «Νησί της Αφροδίτης». Ο Πάρνης επικαλείται τη «Λιτερνατούρναγια Γκαζέτα» η οποία, όπως και η «Πράβδα», είχε δημοσιοποιήσει ότι η υποψηφιότητα της Πασέναγια για το βραβείο βασιζόταν και στην ερμηνεία της στο «Νησί», στο ρόλο της Ελληνοκύπριας μάνας, πράγμα που ο Μπέικος παραλείπει.
«Ο Μπέικος», γράφει ο Πάρνης, «που με αρκετή δόση χαιρεκακίας αναγγέλλει το γεγονός, θα εξυπηρετούσε πραγματικά την αλήθεια αν έφερνε σε γνώση του κοινού την παραπάνω επίσημη δημοσίευση αναφέροντας στη συνέχεια και τους λόγους για τους οποίους ματαιώθηκε η απονομή. Αυτούς τους λόγους τους ξέρει πολύ καλά. Όμως τους παράκαμψε αφήνοντας ένα δικαιολογημένο ερωτηματικό στους αναγνώστες. Γιατί τέλος πάντων δεν δόθηκε και στην Ελληνίδα μάνα το βραβείο; Μια και τόσο κόβεται για την αλήθεια, ας την πει ολόκληρη. […] Το «Νησί της Αφροδίτης» παίζεται σε 215 θέατρα, γράφτηκαν ως τα τώρα 185 άρθρα Σοβιετικών κι άλλων κριτικών (υπάρχουν στη διάθεση κάθε καλόπιστου ανθρώπου), μεταφράστηκε σε 25 γλώσσες κι οι θεατές που το παρακολούθησαν ως τώρα ξεπερνάν το εκατομμύριο. Δεν ξέρω τι λέει ο Μπέικος, όμως εγώ το θεωρώ μεγάλη τιμή – πρώτα πρώτα για την πατρίδα μου. […] [Οι ηθοποιοί] με μεγάλη αγάπη και σεβασμό στην Ελλάδα, ερμηνέψανε το «Νησί της Αφροδίτης», μεταδώσανε αυτή την αγάπη σε εκατοντάδες χιλιάδες θεατές και γίνανε οι αληθινοί πρωτεργάτες της διάδοσής του σ’ όλες τις υπόλοιπες χώρες του εξωτερικού. Αυτή η κατανόηση είναι ένα μεγάλο βραβείο για την ηρωίδα μου Λαμπρινή Κυριακούλη. Οι άνθρωποι του φθόνου και της μικροψυχίας δεν θα μπορέσουν να της το πάρουν απ’ τα χέρια.»
Στο περιοδικό «Νέος Κόσμος» του ΚΚΕ, στις 11 Νοεμβρίου 1961, δημοσιεύεται ένα πολυσέλιδο άρθρο του Δημήτρη Σπάθη αποκλειστικά για τον Πάρνη και το «Νησί της Αφροδίτης» σε μια προσπάθεια να αποδομηθεί το έργο και να υποβιβαστεί ο συγγραφέας του στην εκτίμηση των μελών του κόμματος, αλλά και με στόχο τον επηρεασμό των σοβιετικών αρχών. Να σημειωθεί ότι η επιστολή-απάντηση του Πάρνη στα «Νέα» και το άρθρο του Σπάθη στο «Νέο Κόσμο» υπάρχουν στο σοβιετικό φάκελο του Πάρνη.
Έρχεται μπόρα
Προς τα τέλη του 1961, ο Αλέξης Πάρνης αισθάνεται ότι είναι ξανά μέσα ή πολύ κοντά στην κόκκινη ζώνη, την επικίνδυνη. Τα γεγονότα και οι πληροφορίες που φτάνουν σ’ αυτόν, όχι όλες, αλλά αρκετές για να βγάλει συμπέρασμα, τον οδηγούν στη σκέψη να αντιδράσει πιο δυναμικά, να απευθυνθεί στα ανώτατα κλιμάκια της σοβιετικής ιεραρχίας διεκδικώντας τη θέση στον ήλιο που δικαιωματικά του ανήκει. Ξέρει πλέον ότι όσο περισσότερο διαδίδεται το «Νησί της Αφροδίτης» σ’ αυτή την τεράστια επικράτεια και όσο οι θετικές έως υμνητικές κριτικές και παρουσιάσεις των Σοβιετικών πολλαπλασιάζονται τόσο περισσότερο εξαγριώνονται οι πρώην σύντροφοί του. Και αντιλαμβάνεται επίσης ότι βρίσκεται σε εξέλιξη μια διελκυστίνδα με τους κομματικούς του ΚΚΕ και του ΑΚΕΛ στη μία άκρη του σχοινιού, να πιέζουν τους πιο σκληρούς γραφειοκράτες της Κ.Ε. του ΚΚΣΕ να πάρουν τα πιο αυστηρά μέτρα εναντίον του και, στην άλλη άκρη, τους δημοφιλείς κομμουνιστές συγγραφείς και καλλιτέχνες που αναγνωρίζουν την αξία του έργου του, σε μια αγωνιώδη προσπάθεια να αποτρέψουν με διάφορες παρεμβάσεις στους εσώτερους μηχανισμούς εξουσίας τα χειρότερα και να αφεθεί ο Πάρνης να συνεχίσει το πνευματικό του έργο που έχει γίνει πλατιά αποδεκτό από τους λαούς του σοσιαλιστικού μπλοκ. Για τον Πάρνη, η έκβαση αυτής της αντιπαράθεσης είναι –στην κυριολεξία- ζήτημα ζωής και θανάτου και όχι απλά καλλιτεχνικής επιβίωσης. Στους σκληρούς πυρήνες της εξουσίας, η επίκληση της αντικομματικότητας του ως του βασικότερου στοιχείου εναντίον του υπερτερεί της ευεργετικής για τις ελληνικές υποθέσεις επιρροής του έργου του και ταυτόχρονα συγκαλύπτει τις προσωπικές ζηλοφθονίες που είναι στο ζενίθ εξαιτίας της ανεπανάληπτης αποδοχής, επιδοκιμασίας και επιτυχίας του στην ΕΣΣΔ και σε όλο τον σοσιαλιστικό κόσμο. Ο συντονισμός της αρτηριοσκλήρωσης της γραφειοκρατίας με τις προσωπικές αδυναμίες ακόμα και ανθρώπων που δεν είναι ούτε ατάλαντοι ούτε άχρηστοι, δημιουργούσε ένα εκρηκτικό εχθρικό κοκτέιλ για τον Πάρνη που είχε διαχωρίσει τη θέση του από τους κομματικούς και είχε ξεφύγει με το έργο του πολύ πάνω από το μέσο όρο των υπολοίπων.
Αμέσως μετά την πρωτοχρονιά του 1962, ο Αλέξης Πάρνης παίρνει την απόφαση να στοχεύσει όσο πιο ψηλά του επιτρέπει το δίκιο και η φήμη του. Έτσι, στις 22 Ιανουαρίου, στέλνει μια μακροσκελή επιστολή με πολλά στοιχεία καλά τεκμηριωμένα, με πραγματικά γεγονότα και επώνυμους μάρτυρες, στον πανίσχυρο Αλεξάντρ Νικολάεβιτς Σελέπιν.
Στέλιος Ελληνιάδης
Γράμμα στην ΚαΓκεΜπε
Αξιότιμε Αλεξάντρ Νικολάεβιτς,
[…] Είχαμε γνωριστεί στη Βαρσοβία, όταν γινόταν το Πέμπτο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Νεολαίας το 1955. [Τότε ο Σελέπιν ήταν Γραμματέας της Κομσομόλ]
[…] Είναι αντίθετη με το κοινό αίσθημα η στάση της τωρινής ηγεσίας του Ελληνικού Κομμουνιστικού Κόμματος και του «Διεθνούς Γραφείου» της Κ.Ε. του ΚΚΣΕ που στηρίζει αυτή την ηγεσία στην προσπάθεια της ν’ ακυρώσει τη θεατρική μου επιτυχία. […] Για τους εξής λόγους:
Απ’ το 1956 διαφωνώ κάθετα μ’ αυτούς σε πολλά ζητήματα που αφορούν τη σύγχρονη πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα κι ό,τι συμβαίνει ιδιαίτερα στο ελληνικό κομμουνιστικό κόμμα. Η γνώμη μου δεν έχει αλλάξει ως τώρα σε τίποτα. (Το αντίθετο: ο χρόνος και τα γεγονότα, την έχουν κάνει ακλόνητη)..
Γενικά έχω σχηματίσει την εντύπωση ότι αυτά τα ζητήματα θα βρουν την τελική λύση τους κάτω στην πατρίδα κι όχι εδώ στην αλλοδαπή. […] Το κόμμα έχει διασπαστεί σε πολλές ομάδες, που χτυπά η μια την άλλη. Η επίσημη ηγεσία, όντας ολότελα ανήμπορη ν’ αλλάξει την κατάσταση, άρχισε να διαγράφει, δεξιά κι αριστερά, με μαζικό τρόπο τους συμπλεκόμενους. Έχει διαγραφεί ο πρώην Γενικός Γραμματέας του κόμματος Νίκος Ζαχαριάδης μαζί με χιλιάδες οπαδούς του. […] Ανάμεσά τους κι εγώ!
Αν σκεφτούμε ότι οι διαγραμμένοι είτε απομακρυσμένοι, αντιπροσωπεύουν την απόλυτη πλειοψηφία σε σύγκριση μ’ όσους έχουν μείνει στις επίσημες κομματικές οργανώσεις εδώ στη προσφυγιά, θα σαστίσουμε. Είναι τόσο δύσκολο ν’ αποφανθεί κανείς «ποιός έχει διαγράψει ποιόν». […]
Δυστυχώς έχει εμπλακεί σ’ αυτό κι ο σοβιετικός παράγοντας: άτομα κι υπηρεσίες.
Γραμμή φίμωσης
[…] Τα στοιχεία που παραθέτω είναι πρόσφατα και μπορούν να ελεγχθούν εύκολα.
Μόλις η επιτυχία του έργου έγινε αναμφισβήτητο γεγονός, […] στάλθηκαν μηνύματα «άνωθεν» στις κεντρικές εφημερίδες να μη δημοσιεύουν κριτικές, περιορίζοντας στο ελάχιστο την εκλαΐκευση του έργου. Υπήρχε στη «Λιτερατούρναγια Γκαζέτα» έτοιμο να τυπωθεί ένα ενθουσιώδες ανάλογο κείμενο. Το σταμάτησαν. Δεν δημοσιεύθηκαν τελικά στην εφημερίδα «Μοσκόβσκαγια Πράβντα», οι εντυπώσεις του Ναζίμ Χικμέτ από την παράσταση του Μάλι Τεάτρ. […] Η κρατική διεύθυνση θεαμάτων έκανε συστάσεις σ’ όλα τα θέατρα της χώρας που σκόπευαν να ανεβάσουν στο κοντινό μέλλον το έργο, να εγκαταλείψουν καλύτερα την ιδέα. […] Την παραμονή της πρεμιέρας στο θέατρο «Μαξίμ Γκόρκι» της Τασκέντ, οι τοπικές αρχές απαγόρευσαν το έργο διατάζοντας τη διεύθυνση να επιστρέψει τα χρήματα στους θεατές που ’χαν προλάβει ν’ αγοράσουν εισιτήρια. Με την ίδια σπουδή διέκοψαν τις πρόβες στο ουζμπέκικο θέατρο «Χαμζά» κ.λπ… […].
Δεν μου έδιναν με διάφορες προφάσεις τη δυνατότητα να παρακολουθήσω τις πρεμιέρες του έργου μου. Έτσι μπόρεσα να δω τις παραστάσεις μονάχα σε τρία (!) θέατρα από τα 214 που έπαιζαν ταυτόχρονα το «Νησί» στην ΕΣΣΔ. […]
Τον Δεκέμβρη του 1960, δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Πράβντα» ο κατάλογος των υποψηφίων για τα Βραβεία Λένιν. Ανάμεσα στους βασικούς τρεις ρόλους της Βέρας Νικολάεβνα Πασέναγια που είχαν προταθεί για βράβευση ήταν κι εκείνος της Ελληνίδας μάνας στο «Νησί της Αφροδίτης». Τελικά, η Πασέναγια πήρε το Βραβείο Λένιν για τους δυο άλλους ρόλους. Η Ελληνίδα μάνα Λαμπρινή εξαιρέθηκε, ύστερα από τη δραστική παρέμβαση της ηγεσίας του ΚΚΕ. […]
[…] Διέκοψαν τις πρόβες του έργου μου «Νησί της Αφροδίτης» στο Εθνικό Θέατρο της Ρουμανίας. […] Ανάλογα μέτρα πάρθηκαν κι εδώ στη Μόσχα, αυτή τη φορά για το καινούργιο θεατρικό μου έργο «Τα Φτερά του Ίκαρου». […] Θα ’θελα να σας παρακαλέσω να ρωτήσετε τον διευθυντή του θεάτρου «Γκόγκολ» της Μόσχας τι του είπαν κι από πού και γιατί μια μέρα πριν υπογράψει το συμβόλαιο με τον συγγραφέα, ακύρωσε το ανέβασμα, αν και το έργο είχε εγκριθεί απ’ την Καλλιτεχνική Επιτροπή. […] Θα μπορούσε να ρωτηθεί επίσης κι ο διευθυντής του Μάλι Τεάτρ σ. Τσαριόφ. […] Είναι απόλυτα φανερό ότι με την κατάσταση αυτή κανένα θέατρο δεν μπορεί να διακινδυνεύσει τη συνεργασία μαζί μου. […]
Ο συγγραφέας Δ. Γκράνιν από το Λένινγκραντ μου μετέφερε το αίτημα της εταιρείας «Λεν-Φιλμ» για το γύρισμα σε ταινία του έργου μου «Φτερά του Ίκαρου». […] Τι θα μπορούσα να αποκριθώ όταν μέχρι τώρα στέκει αδρανοποιημένο στο «Μπελορούς-Φίλμ» του Μίνσκ, ένα άλλο σενάριο βασισμένο στο επικό μου ποίημα «Πυγμάχος Βαρέων Βαρών»; […] Ματαίωσαν την παραγωγή τον περασμένο Ιούνη, δεκαπέντε μέρες πριν αρχίσει το γύρισμα της ταινίας. Οι αντίπαλοι μου πήραν μιαν ακόμα ικανοποίηση. […] Απογοήτευση μιας ολόκληρης κινηματογραφικής ομάδας και ειδικά του σκηνοθέτη σ. Τσερμπακόφ που είναι ο επικεφαλής του Κρατικού Ακαδημαϊκού Θεάτρου «Γιάκουμπ Κόλας» στο Μίνσκ. […] Τέσσερα χρόνια τώρα δεν επιτρέπουν στον Κρατικό Εκδοτικό Οίκο της Μόσχας να κυκλοφορήσει ένα ήδη τυπωμένο βιβλίο μου. […] Την ίδια μοίρα έχει κι ένα άλλο βιβλίο μου στις Εκδόσεις «Παγκόσμια Λογοτεχνία». Κι όσο για τις δυνατότητες που έχουν τα έργα μου να τυπωθούν στην Ελληνική γλώσσα, το μοναδικό διαθέσιμο για τους Πολιτικούς Πρόσφυγες κομματικό τυπογραφείο δεν τυπώνει τίποτα δικό μου εδώ κι εφτά χρόνια τώρα, πειθαρχώντας στην εντολή της τωρινής ηγεσίας του ΚΚΕ.
Τιμωρία
[…] Δεν ξέρω αν όλες οι ενέργειες και «διαπαιδαγωγικές» τους πρακτικές είναι σε γνώση του σ. Πονομαριόφ [Μέλος του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΣΕ, υπεύθυνος Εξωτερικών Σχέσεων]. […]
Η πρώτη μου συνάντηση μαζί του έγινε το 1956, όταν πήγα […] για να παραδώσω ένα γράμμα σταλμένο κατευθείαν στον σ. Χρουστσόφ από τον στρατηγό του Δημοκρατικού Στρατού Καλλιανέση κι άλλους Έλληνες αγωνιστές που ’χαν δικαστεί άδικα με συκοφαντικές κατηγορίες σε τρία χρόνια φυλακή και βρίσκονταν σ’ ένα σιβηριανό στρατόπεδο. Η καθ’ όλα νόμιμη προσπάθεια να βοηθήσω τους συντρόφους μου […] είχε σαν αποτέλεσμα […] την απαγόρευση σ’ όλους τους εκδοτικούς οίκους να εκδίδουν τα έργα μου απ’ το 1956 ως το 1958. Ήταν τα πιο μαύρα χρόνια για μένα και την οικογένεια μου, γιατί δεν είχα πια το δικαίωμα της εργασίας και της επιβίωσης. Ζούσαμε από το μεροκάματο που έβγαζε η γυναίκα μου σαν εργάτρια σε μια υφαντουργική φάμπρικα. Ζούσε μαζί μας κι η πεθερά μου -είχε χάσει τον άντρα της και δυο παλικάρια που είχαν γίνει θρύλοι σαν αντάρτες πέφτοντας ηρωϊκά στη μάχη. Κι ωστόσο είχαν αρνηθεί τη συνταξιοδότησή της. Όπως και σε πολλές άλλες μανάδες εκεί στη «Ζαχαριαδική» Τασκέντ. Το 1957, ήρθε στη Μόσχα ο Μανώλης Γλέζος. Μου τηλεφώνησε για να συναντηθούμε. Όμως, τελικά, η συνάντηση δεν πραγματοποιήθηκε. […]
Το 1959, σταμάτησαν οι εκδόσεις με ποιήματα μου στην Τσεχοσλοβακία, Βουλγαρία, Αλβανία, Βιετνάμ και σε τρεις Σοβιετικές Δημοκρατίες. Ακύρωσαν τα ταξίδια μου. […]
Το χρέος
Και θα ’θελα να ρωτήσω τώρα: πόσο μπορεί ν’ αντέξει ένας άνθρωπος, στη θέση μου, όλες αυτές τις κακοήθειες; Δουλεύεις, κοπιάζεις, δίχως όρια χρονικά, παραδίνεις το έργο σου στην κοινωνία που το δέχεται ευνοϊκά και ξάφνου, ένα σύντομο τηλεφώνημα μπορεί σε μια στιγμή να μηδενίσει ό,τι δημιούργησες με τόσο μόχθο. Οι διώκτες μου έχουν δείξει πολλές φορές σ’ αυτά τα έξη χρόνια τι είναι άξιοι να κάνουν για να με βλάψουν. Ό,τι έχουν στο μυαλό τους είναι να με φέρουν στα όρια μιας απελπισίας αδιέξοδης, που θα μ’ ανάγκαζε να φύγω στην Ελλάδα, εγκαταλείποντας τη Σοβιετική γη, όχι σαν φίλος όπως θα ’ταν το δίκαιο και σωστό, αλλά με τα αισθήματα του δυσαρεστημένου. Αυτό δε θα το ’κανα βέβαια ποτέ. Έχω αποκτήσει σ’ αυτή τη χώρα αμέτρητους αληθινούς φίλους και ομοϊδεάτες που φέρθηκαν τόσο καλά σε μένα, εκατομμύρια θεατές κι αναγνώστες του έργου μου. Δεν μπορώ να ξεχάσω ότι σ’ αυτή τη χώρα σπούδασα, δούλεψα κι έζησα δώδεκα χρόνια -τα καλύτερα της νιότης μου- και παρ’ όλες τις γνωστές ταλαιπωρίες, ένιωσα την ύψιστη χαρά της γνήσιας δημιουργίας. Δεν μπορώ να πικράνω τόσους ανθρώπους, έναν ολόκληρο λαό που δεν έχει καμιά ευθύνη για όσα έπαθα -κι ούτε βέβαια τα ξέρει…Είναι αλήθεια ότι η πιο φλογερή επιθυμία κι ο μεγάλος σκοπός της
ζωής μου είναι η επιστροφή στην Ελλάδα. Αλλά όχι με τις τωρινές θλιβερές συνθήκες. […]
Ύστερα από δώδεκα χρόνια ζωής και γόνιμης συγγραφικής δουλειάς στη Σοβιετική Ένωση, έχω το δικαίωμα να απαιτώ άλλη συμπεριφορά κι άλλες κουβέντες, ακόμα κι αυστηρές, αλλά δίκαιες από τους Σοβιετικούς συντρόφους. […]
Με εκτίμηση
Αλέξης Πάρνης
(απόσπασμα, περίπου το ένα τρίτο της επιστολής στον Αλεξάντρ Νικολάεβιτς Σελέπιν, επικεφαλής της ΚαΓκεΜπε (1958-61) και στη συνέχεια Γραμματέα της Κ.Ε. του ΚΚΣΕ)
