Κοινοβουλευτικά πανίσχυρος ο φιλοπόλεμος Σίνζο Άμπε
του Γιώργου Πατέλη
Σύμπαν το δυτικό στρατόπεδο χάρηκε πολύ με τα αποτελέσματα των πρόωρων βουλευτικών εκλογών την περασμένη Κυριακή στην Ιαπωνία. Σε όλα τα διεθνή ΜΜΕ ήταν σχεδόν ταυτόσημος ο τίτλος: «Θρίαμβος του Άμπε». Είναι αλήθεια, είναι και ψέματα. Είναι αλήθεια επειδή, αν και έχασε λίγες έδρες, ο κυβερνητικός συνασπισμός αυτής της σημαντικής περιφερειακής δύναμης διατήρησε έστω και οριακά την ενισχυμένη κοινοβουλευτική πλειοψηφία των δύο τρίτων. Ζήτημα κρίσιμο για την προώθηση των φιλοπόλεμων σχεδίων της γιαπωνέζικης κυβέρνησης, και πάνω απ’ όλα της τροποποίησης του φιλειρηνικού μεταπολεμικού Συντάγματος της χώρας, που πλέον θεωρείται εντελώς άβολο από την ιαπωνική άρχουσα τάξη [βλ. στο τέλος του άρθρου].
Με την επιδίωξη αυτή συμφωνούν και όλες οι πρόσφατες κυβερνήσεις των ΗΠΑ που, μαζί με την ΕΣΣΔ, είχαν επιβάλει μεταπολεμικά στην ηττημένη μιλιταριστική Ιαπωνία το συγκεκριμένο Σύνταγμα. Σε μια περιοχή όπου αναδύεται η κινεζική ισχύς, αναζωπυρώνεται διαρκώς η κορεατική κρίση και αρκετοί παραδοσιακοί σύμμαχοι των ΗΠΑ κάνουν νερά, η Ουάσιγκτον πριμοδοτεί τη φιλοπόλεμη γραμμή του Άμπε και την προσπάθεια νομιμοποίησης των ιαπωνικών στρατιωτικών «δράσεων» εκτός των συνόρων. Διότι περί νομιμοποίησης πρόκειται, αφού στην πραγματικότητα ήδη αυξάνονται σιωπηρά: μόλις τον περασμένο Ιούλιο η Τομόμι Ινάντα, υπουργός Άμυνας στην κυβέρνηση Άμπε, αναγκάστηκε να παραιτηθεί όταν αποκαλύφθηκε η αποστολή Γιαπωνέζων «ειρηνευτών» στο… Νότιο Σουδάν.
Ας είναι καλά το εκλογικό σύστημα!
Πάντως προκηρύσσοντας αιφνιδιαστικά πρόωρες εκλογές, ο Σίνζο Άμπε πέτυχε να πιάσει στον ύπνο τους πολιτικούς αντιπάλους του – και ιδίως την μέχρι πρόσφατα αξιωματική αντιπολίτευση του Δημοκρατικού Κόμματος, που ήδη βρισκόταν σε αποσύνθεση. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Γιουρίκο Κόικε, που κυβερνά την περιφέρεια του Τόκιο, μόλις που πρόλαβε να ανακοινώσει την ίδρυση του νέου «Κόμματος της Ελπίδας» λίγες μόνο ώρες πριν προκηρύξει τις εκλογές ο Άμπε. Στο κόμμα αυτό συνέρρευσε όλη η ελίτ του Δημοκρατικού Κόμματος, που τελικά αυτοδιαλύθηκε, και η φιλόδοξη Κόικε (μεταξύ άλλων είχε διατελέσει και υπουργός Άμυνας του Άμπε, ενώ είχε διεκδικήσει και την προεδρία του κυβερνώντος Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος) παρουσιάστηκε ως η εναλλακτική λύση. Για να λάβει μάλιστα την έγκριση της Ουάσιγκτον, η ίδια και ο παλιός μηχανισμός του Δημοκρατικού Κόμματος φρόντισαν να αποκλείσουν από τις λίστες οποιονδήποτε τασσόταν εναντίον της αλλαγής του Συντάγματος. Παρ’ όλα αυτά οι προσδοκίες διαψεύστηκαν: το «Κόμμα της Ελπίδας» ήρθε τρίτο και καταϊδρωμένο.
Γιατί λοιπόν τα περί θριάμβου του Άμπε είναι και ψέματα; Καταρχήν επειδή το κυβερνών Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα απέσπασε 284 έδρες, δηλαδή το 61,1% των συνολικά 465 εδρών, με μόλις 33,3% των έγκυρων ψήφων. Ο «θρίαμβος» δηλαδή επιτεύχθηκε χάρη σε ένα εκτρωματικό εκλογικό σύστημα [βλ. πίνακα με αποτελέσματα]. Φυσικά παραμένει το γεγονός ότι, μαζί με το βουδιστικό κόμμα Κομέιτο, ο κυβερνητικός συνασπισμός ξεπερνά κατά 3 τις 310 έδρες που απαιτούνται για την ενισχυμένη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Για το Κομέιτο, ένα μόνο σχόλιο: υποτίθεται ότι είναι πασιφιστικό, κι ότι αντιτίθεται στην ύπαρξη στρατού και στη χρήση της πυρηνικής ενέργειας. Όμως συμμετέχει στην κυβέρνηση και υποστηρίζει «μετριοπαθώς» τη φιλοπόλεμη πολιτική του Άμπε: καλός μεν ο βουδισμός, καλλίστη δε η υπουργική καρέκλα!
Διευρύνθηκε και ενισχύθηκε το φιλειρηνικό μπλοκ
Όμως ο εκλογικός νόμος δεν αρκεί για να χαρακτηριστεί και ψέμα ο «θρίαμβος» του Άμπε. Υπάρχει ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο: ο τριπλασιασμός, σχεδόν, των ψήφων και του ποσοστού του φιλειρηνικού μπλοκ, που αυτή τη φορά κάθε άλλο παρά συνεθλίβη ανάμεσα στα δύο μεγάλα παραδοσιακά στρατόπεδα: το κυβερνητικό και το φιλελεύθερο. Στις προηγούμενες εκλογές, το 2014, το φιλειρηνικό μπλοκ αποτελούνταν μονάχα από το Κομμουνιστικό και το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα. Ήδη τότε το Κομμουνιστικό Κόμμα πήρε, για πρώτη φορά στον αιώνα μας, διψήφιο ποσοστό, καθώς αποτελούσε τη βασική δύναμη αντίθεσης στην επαναστρατιωτικοποίηση της Ιαπωνίας και στα σχέδια της Ουάσιγκτον. Σ’ αυτές τις εκλογές όμως το φιλειρηνικό μπλοκ ενισχύθηκε καθοριστικά από τη δημιουργία του Συνταγματικού Δημοκρατικού Κόμματος, το οποίο επίσης αντιτάσσεται στο φιλοπόλεμο πρόγραμμα του Άμπε.
Παρόλο που ιδρύθηκε κι αυτό κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, κυρίως από ακτιβιστές του ειρηνιστικού κινήματος και από στελέχη της αντιπολίτευσης τα οποία αποκλείστηκαν από άλλα ψηφοδέλτια ως «εξτρεμιστές», το Συνταγματικό Δημοκρατικό Κόμμα πραγματοποίησε την έκπληξη αποσπώντας το 20% των ψήφων. Φυσικά πριμοδοτήθηκε έμμεσα και από το Κ.Κ. που, για να διασφαλίσει τη συμμετοχή των «Συνταγματικών» στο φιλειρηνικό μπλοκ, δεν τους ανταγωνίστηκε σε μια σειρά εκλογικές περιφέρειες (με συνέπεια να υποστεί το ίδιο απώλειες σε ποσοστά και, ιδίως, σε βουλευτικές έδρες). Σε κάθε περίπτωση, η εντυπωσιακή απήχηση συνολικά του φιλειρηνικού μπλοκ απηχεί το γεγονός της αυξανόμενης αντίθεσης ολοένα και πλατύτερων στρωμάτων στην επικίνδυνη πολιτική της γιαπωνέζικης άρχουσας τάξης. Και οπωσδήποτε θαμπώνει τον «θρίαμβο» του βασικού πολιτικού εκπροσώπου της.
Ένα άβολο Σύνταγμα
«Άρθρο 9
1 Επιζητώντας ειλικρινά μια διεθνή ειρήνη που βασίζεται στη δικαιοσύνη και την τάξη, ο ιαπωνικός λαός αποποιείται για πάντα τον πόλεμο ως κυριαρχικό δικαίωμα του έθνους, καθώς και την απειλή ή τη χρήση βίας ως μέσο επίλυσης διεθνών διαφορών.
2 Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της προηγούμενης παραγράφου, δεν θα διατηρηθούν ποτέ στρατιωτικές δυνάμεις ξηράς, ναυτικού και αεροπορίας, καθώς και οιοδήποτε άλλο πολεμικό δυναμικό. Το δικαίωμα του κράτους να πραγματοποιεί πόλεμο δεν θα αναγνωριστεί.»
Το 1954 οι ΗΠΑ, ως επικυρίαρχοι της Ιαπωνίας, ερμήνευσαν… δημιουργικά το ανωτέρω άρθρο του γιαπωνέζικου Συντάγματος ενόψει του «κομμουνιστικού κινδύνου». Και επέτρεψαν στη γιαπωνέζικη κυβέρνηση να ιδρύσει τις λεγόμενες Ιαπωνικές Δυνάμεις Αυτοάμυνας, που σταδιακά εξελίχθηκαν σε κανονικό και υπερσύγχρονο στρατό. Ταυτόχρονα, ίδρυσαν τεράστιες στρατιωτικές και αεροναυτικές βάσεις σε γιαπωνέζικο έδαφος, στοχεύοντας την Κίνα και τη Ρωσία. Μέχρι σήμερα, όμως, κανείς δεν τολμούσε να σπάσει και επίσημα το ταμπού. Στη φωτό, η πρώτη σελίδα της γιαπωνέζικης Εφημερίδας της Κυβερνήσεως της 3ης Νοεμβρίου 1946, με το νέο Σύνταγμα – και τις υπογραφές του πρώτου μεταπολεμικού πρωθυπουργού Σιγκέρου Γιοσίντα και υπουργών του.
