του Γιώργου Κυριακού
«Η ευρωπαϊκή προοπτική της Βόρειας Μακεδονίας εξαρτάται από την αυστηρή εφαρμογή των διεθνών συνθηκών, καθώς και του διαπραγματευτικού πλαισίου που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Ιούλιο του 2022»
[Βούλγαρος πρόεδρος Ρούμεν Ράντεφ, για την αναγνώριση της βουλγαρικής μειονότητας στο επικείμενο νέο Σύνταγμα των Σκοπίων]
Με δηλώσεις της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και της Γερμανίας άρχισε η ευρωπαϊκή μηχανή να εξακοντίζει απειλές στη νέα, «σκέτα Μακεδόνισσα» πρόεδρο της γειτονικής χώρας. Ταυτόχρονα όμως η κα Σιλιάνοφσκα, που έχει δηλώσει πως εκείνη «προσωπικά» έτσι θα ονοματίζει τη χώρα της, «σκέτα», δέχτηκε –μαζί με τον νέο πρωθυπουργό Μιτσκότσκι– τα συγχαρητήρια του Μακρόν, και μάλιστα στη «μακεδονική» γλώσσα. Έτσι ασύστολα φλερτάρει ο… φιλέλλην Μακρόν, ηγέτης της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας, μιας διαδικασίας ευρω-ένταξης των Δυτικών Βαλκανίων διαφορετικής από τη γερμανική. Και το κάνει σε μια στιγμή που διευρύνονται και επίσημα τα ρήγματα στην περιοχή (έρχονται και οι νέες πρόωρες εκλογές στη Βουλγαρία). Βέβαια το «σκέτα» Μακεδονία δηλωνόταν κι από τους ηττημένους ευρωατλαντιστές, όμως είναι άλλο η διπλωματία «εσωτερικού χώρου» κι άλλο η «κανονική». Τελικά, ίσως και να μην ενοχλεί πολύ η έξαρση του μακεδονισμού της προέδρου και του νέου κυβερνητικού σχηματισμού – αρκεί να ικανοποιηθεί το βουλγαρικό αίτημα και να συνεχιστεί η υποστήριξη των Σκοπίων στην Ουκρανία…
Πολιτική αλλά και οικονομία
Ο καταποντισμός του «κόμματος των Πρεσπών», που ήρθε τρίτο σε έδρες, προαναγγέλλει –παρά τις πρώτες ενδείξεις έξωθεν παρεμβάσεων– μια μεγάλη αλλαγή, η οποία υπογραμμίζει την κρίση στα Βαλκάνια, στην Ευρώπη αλλά και στον κόσμο, με τεκτονικές μεταβολές στις διεθνείς συμπαρατάξεις. Όμως το όποιο νέο κυβερνητικό σχήμα θα έχει να διαχειριστεί και την καυτή πατάτα της οικονομίας, η οποία εξαρτάται από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ. Η απόλυτα προσαρμοσμένη ευρωατλαντική προοπτική του πρώην κυβερνώντος κόμματος (και του σύμμαχου αλβανικού-ευρωατλαντικού DUI) μπορεί να καταποντίστηκε στην κοινωνία, αλλά αυτό δεν λύνει το πρόβλημα των νέων διαχειριστών.
Η στάση της Γαλλίας, «που έχει τον σημαντικότερο ρόλο και ευθύνη για την επιτυχία του ευρωπαϊκού εγχειρήματος» (αυτό δήλωσε η νέα πρόεδρος), μπορεί να μην έχει συνέχεια – όπως και άλλες απόπειρες χειραγώγησης εκ μέρους του Μακρόν, ο οποίος έχει κάνει αρκετές κυβιστήσεις, ιδιαίτερα στο ουκρανικό. Τα Σκόπια εξαρτώνται από τις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις και από τις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις. Εάν δεν συμμορφωθούν με το δίκαιο της «σωστής πλευράς», είναι άγνωστο πώς θα εξελιχθεί το οικονομικό περιβάλλον. Ούτως ή άλλως τα Σκόπια κληρονόμησαν την πιο αδύναμη οικονομία της Γιουγκοσλαβίας, και η διαχείριση της πανδημίας, όπως και ο πόλεμος στην Ουκρανία, διέκοψαν την πορεία προς μια «κανονικότητα».
Το πρόβλημα της ανεργίας είναι διαχρονικό: το 2022 βρισκόταν στο 14,5% και παρουσιάζει ανοδικές τάσεις, ενώ ταυτόχρονα καταγράφονται ελλείψεις ειδικευμένου εργατικού δυναμικού λόγω μετανάστευσης. Ο μέσος καθαρός μισθός το 2022, περιορισμένος στα 568 ευρώ (και ο κατώτατος στα 300 ευρώ), είναι ο χαμηλότερος στην Ευρώπη. Η Κομισιόν ανακοίνωσε πριν λίγες μέρες ότι εκταμίευσε την πρώτη δόση της Μακροοικονομικής Χρηματοδοτικής Βοήθειας προς τη Βόρεια Μακεδονία, ύψους 50 εκατομμυρίων ευρώ, υπό τη μορφή δανείων (από το 2020 έχει εκταμιεύσει άλλα 160 εκατομμύρια).
Ερωτηματικά και ένα θαυμαστικό
Όμως εκτός από τα οικονομικά προβλήματα, η επόμενη κυβέρνηση θα έχει να διαχειριστεί κι ένα νέο κόμμα με παναλβανική ούγια, υπό την επιρροή του Κοσοβάρου πρωθυπουργού Κούρτι: το Vlen εξασφάλισε 13 στις 120 έδρες του Κοινοβουλίου, και αναμένει καταλληλότερες διεθνείς συγκυρίες για να πυροδοτήσει τον αλβανικό αλυτρωτισμό. Είναι ερώτημα το γιατί ο νικητής των εκλογών Μιτσκότσκι επιθυμεί να συγκυβερνήσει με αυτό. Πόσο μάλλον που και ο ίδιος απειλεί την κρατική συνοχή, αφού δήλωνε διατεθειμένος να αμφισβητήσει τη συμφωνία της Αχρίδας του 2001 (ποσοστώσεις των Αλβανών στον κρατικό μηχανισμό).
Στο βαλκανικό μέτωπο μάλλον θα κριθεί και η συνέχεια από τις βουλγαρικές εκλογές, οι οποίες προέκυψαν μετά την πρόσφατη κρίση στη συγκυβέρνηση των ευρωπαϊστών «τεχνοκρατών» με την παραδοσιακή δεξιά. Κι εκεί δυνάμεις που προβάλλονται ως ευρωατλαντικές φαίνεται να δημιουργούν ρωγμή σε περίοδο που η εύφλεκτη ύλη στο Κόσοβο, στη Μολδαβία και στη Βοσνία ανεβάζει θερμοκρασίες. Απόλυτα ερωτηματικά είναι η στάση των ΗΠΑ με το «δόγμα Μπάιντεν» του 2021, που τιμωρεί όσους αναθεωρούν τις διεθνείς συνθήκες, όπως και η στάση της Τουρκίας: επιθυμεί να συγκρουστεί με τις ΗΠΑ στα Βαλκάνια στηρίζοντας τη «σκέτη Μακεδονία»; Για τη χώρα μας πάντως, που είναι πάντα στη… σωστή πλευρά των ανακοινώσεων και στις σωστές αποστολές όπλων στην Ουκρανία, μετά τη θυσία που έκανε στις Πρέσπες για το καλό του ΝΑΤΟ ερωτηματικά δεν υπάρχουν!
