Πρωτοτυπία και ευρηματικότητα στις τεράστιες πορτογαλικές διαδηλώσεις. Της Αλίκης Βεγίρη
Το προηγούμενο Σάββατο, κατά το μεσημεράκι, είδα ποτάμια λαού, γέρους, νέους και παιδιά να συρρέουν με πανό, συνθήματα και ζωηρές χειρονομίες προς διάφορα σημεία της πόλης. Έτσι με το μάτι υπολόγισα ότι θα πρέπει να ήταν κοντά 100.000 στην Πλατεία Κοτζιά και τους γύρω δρόμους, πάνω-κάτω 100.000 στην Πλατεία Ομονοίας, 100.000 και κάτι στην Πλάκα και το Μοναστηράκι, και όταν μετά από κάμποση ώρα είδα στην τηλεόραση εικόνες από το Σύνταγμα, άκουσα τον εκφωνητή ν’ ανακοινώνει ότι όλοι μαζί θα πρέπει να έφταναν και να ξεπέρναγαν τις 500.000.
Αιτία της συνάθροισης θα ήταν φαίνεται η προγραμματισμένη επίσκεψη την Δευτέρα, της τρόικας για την καθιερωμένη μέτρηση των αντοχών μας, που αν για άλλη μια φορά τις εύρισκε να περισσεύουν, σίγουρα θα έστριβε ακόμα μια βόλτα τη βίδα του Μνημονίου.
Μόνο που όταν φόρεσα τα γυαλιά και κοίταξα καλύτερα, η πλατεία δεν ήταν πια το Σύνταγμα, αλλά η Marquês de Pombal, και αυτό που νόμισα για Σταδίου ήταν η Avenida da Liberdade, και αντί για την Πλατεία Ομονοίας αναγνώρισα την Terreiro do Paço. Όλα, κεντρικά σημεία της Λισσαβώνας. Μετά η κάμερα πήγε αλλού, σε άλλες πόλεις, καμιά εικοσαριά, όσες πρόλαβα να μετρήσω, που δεν έμοιαζαν όμως με τη Θεσσαλονίκη, τη Λάρισα, την Πάτρα, τα Γιάννενα και την Καβάλα, αλλά με το Porto, την Amadora, την Coimbra, τη Braga και άλλες. Πλήθος κόσμου κι εδώ. Και τα πανό δεν ήταν στα ελληνικά, αλλά στα πορτογαλέζικα, με το σύνθημα «Que Se Lixe a Τroika» να κυριαρχεί, από το όνομα της πλέον δραστήριας ιντερνετικής ομάδας ακτιβιστών που πήρε την πρωτοβουλία του πρωτότυπου και μεγαλειώδους αυτού καλωσορίσματος της τρόικας. «Γαμήστε την τρόικα», είναι η μεταφορά στα ελληνικά, όπως μού εξήγησε φίλος που γνωρίζει τη γλώσσα. Και απ’ ό,τι αντιλήφθηκα, θα πρέπει να λειτούργησε.
Πάει… όνειρο ήταν και τέλειωσε! Κρίμα, τα καλά να συμβαίνουν τόσο μακριά, και μάλιστα σε μια χώρα που ούτε στο δαχτυλάκι δεν μάς φτάνει στην καχεξία των μακροοικονομικών δεικτών.
Ξύπνησαν για τα καλά
Η Πορτογαλία, βέβαια, πήρε το «δωράκι» της των 78 δισ. ευρώ ένα χρόνο μετά από μας, τον Μάιο του 2011, και ίσως γι’ αυτό να μετράει ύφεση μόνο τρία χρόνια. Αλλά και η ύφεση δεν είναι τόσο σπουδαία, μόνο 3,2% για πέρυσι και 1,5% για το 2011. Πού τα εξάρια και τα εφτάρια τα δικά μας. Και η ανεργία είναι μόνο στο 17,6%, και των νέων στο 40%. Ψίχουλα, δηλαδή, μπρος στα δικά μας, τα μπόλικα. Και οι φόροι αυξήθηκαν όσο ένας μισθός, κι όχι τρεις όπως το έκαναν οι κουβαρντάδες εδώ. Κατά τα άλλα, το σχέδιο διάσωσης είναι copy paste του δικού μας, αποδεικνύοντας γι’ ακόμα μια φορά την ατροφία του τροϊκανού πνεύματος. Τέταρτος κύκλος μέτρων λιτότητας, με κόψιμο μισθών και συντάξεων, με ταυτόχρονη αύξηση φόρων, με απολύσεις, κλείσιμο επιχειρήσεων, νοσοκομείων, σχολείων, με ιδιωτικοποιήσεις (η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού μόλις πρόσφατα πήγε στους Κινέζους), με ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, μείωση του χρόνου προειδοποίησης από αιφνίδια απόλυση σε 12 μόνο ημέρες, από 30 που ίσχυε και με πρόσθετα μέτρα 4 δισ. ευρώ για τα επόμενα δυο χρόνια.
Οι Πορτογάλοι ξύπνησαν, όμως, για τα καλά. Και μάλιστα έξυπνα, με πρωτότυπους και ελκυστικούς τρόπους αντίδρασης, δείγμα των κοινωνικών και πολιτισμικών μεταβολών που έφερε η κρίση. Ένα μίγμα χιούμορ, αυθορμητισμού και νοσταλγίας.
Το τραγούδι Grândola, Vila Morena, που έδωσε το σύνθημα της Επανάστασης των Γαρυφάλλων, ξανατραγουδήθηκε μετά από 40 χρόνια, στις 15 Φλεβάρη από ομάδα ακτιβιστών στο Κοινοβούλιο, κατά τη διάρκεια ομιλίας του πρωθυπουργού, και χτύπησε φλέβα. Ξύπνησε μνήμες και ο συμβολισμός του έγινε ξανά επίκαιρος, δρώντας ενωτικά. Έκτοτε το τραγούδι αυτό δεν λείπει από καμιά συγκέντρωση.
Το… ΑΦΜ του Κοέλιο
Οι Πορτογάλοι ανακάλυψαν ξανά, μετά από τριάντα χρόνια, τη δύναμη της πολιτικής τοιχογραφίας σε δημόσιους χώρους. Στις 24 Φεβρουαρίου, σε κάλεσμα των ομάδων «για την καταπολέμηση της εργασιακής ανασφάλειας» και «των επισφαλώς εργαζομένων», ανταποκρίθηκαν δεκάδες, από παππούδες μέχρι παιδιά, οι οποίοι σε ατμόσφαιρα πανηγυριού κάθισαν και ζωγράφισαν τεράστιες προσόψεις κτιρίων με θέμα την κρίση, καθώς και με καλέσματα για τη διαδήλωση της 2 Μαρτίου χώρια από κόμματα και εργατικές ενώσεις. Παρ’ όλα αυτά, η αντίστοιχη ΓΣΕΕ τους υποστήριξε και συμμετείχε. Αλλά η πρωτοβουλία και η οργάνωση ανήκε για πρώτη φορά στους ίδιους τους πολίτες.
Μια άλλη ομάδα, με το όνομα «Λευκή Επανάσταση» κατέβασε την ιδέα οι καταναλωτές, αντί για το δικό τους όνομα, να γράφουν επάνω στις αποδείξεις το όνομα και το ΑΦΜ του πρωθυπουργού και άλλων αξιωματούχων, ως αντίδραση στην απόφαση της κυβέρνησης να επιβάλει συλλογή αποδείξεων για την πάταξη της φοροδιαφυγής. Όμως την πάτησε. Το ΑΦΜ του Κοέλιο κυκλοφόρησε σαν αστραπή σε κάθε e-mail και σε κάθε κινητό, με αποτέλεσμα να φαίνεται στην Εφορία σαν να έχει καταναλώσει εκατομμύρια ευρώ, προφανώς αδικαιολόγητα με βάση τα εισοδήματά του.
«Όλοι αυτοί αποτελούν μειοψηφία», αποφάνθηκε ο Κοέλιο. «Ας μη συγχέουμε το δέντρο με το δάσος». Η απάντηση δεν άργησε να έρθει. «Είμαστε το δάσος», έγραφε ένα τεράστιο πανό, αναγγέλλοντας τη διαδήλωση του περασμένου Σαββάτου. Που έμοιαζε όντως, μ’ ένα τεράστιο και πολύ πυκνό δάσος.
