Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Πρώτη καταγραφή νέου ξενικού είδους ψαριού
Πρώτη καταγραφή στην Ελλάδα του ξενικού είδους ψαριού Cheilodipterus novemstriatus έγινε τις προηγούμενες ημέρες στη Ρόδο από μέλος του Παρατηρητηρίου Πολιτών του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος.
Το είδος αυτό συναντάται συνήθως στην περιοχή του Ινδικού και του Ειρηνικού ωκεανού ενώ από το 2010 έχει εισβάλει στη Μεσόγειο μέσω της διώρυγας του Σουέζ ως Λεσσεψιανός μετανάστης. Κατά τη διάρκεια του Αυγούστου εντοπίστηκε αρκετές φορές στην ανατολική Ρόδο, από τον δύτη Ευγένιο Λουδάρο σε νερά με βάθος 8-9 μέτρων, κοντά στον επίσης αλλόχθονο μακράκανθο αχινό Diadema setosum.
Είναι γεγονός ότι οι θάλασσές μας αλλάζουν και ότι όλοι μας πρέπει να παρατηρούμε και να μάθουμε να ζούμε στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται:
- 1.000 ξενικά είδη βρίσκονται στη Μεσόγειο
- 650 ξενικά είδη έχουν βιώσιμους πληθυσμούς
- 100 είναι εισβολικά και απειλούν τη θαλάσσια βιοποικιλότητα
Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να αναφέρεται κάθε εντοπισμός ξενικού ή εισβολικού είδους που μπορεί να γίνει από όλους μας στην κατάδυση, στο ψάρεμα ή στο κολύμπι. Οι αναφορές από το Παρατηρητήριο Πολιτών του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγος, καταχωρούνται στη βάση δεδομένων ELNAIS – Ellenic Network on Aquatic Invasive Species (https://elnais.hcmr.gr/) του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών και σε σχετικές μεσογειακές βάσεις δεδομένων. Έτσι μπορούν οι επιστήμονες να έχουν σημαντικά δεδομένα για την κατανομή των ειδών αυτών, που θα μπορούσαν να προκαλέσουν δυσμενείς επιπτώσεις στα οικοσυστήματα, στην αλιεία αλλά και στην υγεία των θαλασσών μας γενικότερα.
Αυτή η πρώτη καταγραφή στην Ελλάδα του ξενικού είδους ψαριού Cheilodipterus novemstriatus έγινε δεκτή ως επιστημονική δημοσίευση στο άρθρο «New Alien Mediterranean Biodiversity Records (October 2020)» του περιοδικού Mediterranean Marine Science.
Αυτή η ιδιαίτερα σημαντική καταγραφή είναι άλλη μία απόδειξη ότι η επιστήμη των πολιτών –citizen science– αποτελεί μία ανεκτίμητη πηγή πληροφοριών για τη βιοποικιλότητα αλλά και για τις απειλές που αντιμετωπίζουν οι θάλασσες μας.
Δεν τους φτάνουν τα άλλα, ψαρεύουν κιόλας…
Τέσσερα μεγάλα τουρκικά αλιευτικά σκάφη (μηχανότρατες) ψαρεύουν εντατικά στα ελληνικά νερά, κοντά στις ακτές των Φούρνων, 25 μίλια από τις τουρκικές ακτές, όπως καταγράφεται από ερευνητικό σκάφος του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος που βρίσκεται από τα ξημερώματα στην περιοχή. Το ίδιο συνέβη κατ’ επανάληψη τις προηγούμενες ημέρες και καθώς δεν αντιμετωπίστηκε από τις ελληνικές αρχές, βλέπουμε το πρόβλημα να διογκώνεται και να εδραιώνεται.
Αν επρόκειτο για μικρά αλιευτικά σκάφη το ζήτημα αυτό δεν θα μας απασχολούσε ιδιαίτερα τουλάχιστον αναφορικά με τη βιωσιμότητα των θαλασσών μας και οι ειδικοί θα έπρεπε να ασχοληθούν με την ελληνοτουρκική διάσταση του θέματος. Όμως αυτή τη στιγμή διενεργείται μία προκλητική καταστροφή, για την οποία η ευθύνη μοιράζεται τόσο στα μεγάλα τουρκικά αλιευτικά σκάφη, όσο και από στην ελληνική πολιτεία που διαχρονικά εφαρμόζει μία αλλοπρόσαλλη πολιτική πάνω σε αυτό το τόσο σοβαρό θέμα.
Οι μηχανότρατες είναι αλιευτικά σκάφη βιομηχανικής κλίμακας. Καθώς ψαρεύουν, σέρνουν στον πυθμένα της θάλασσας ένα μεγάλο σάκο που παραμένει ανοιχτός με 2 μεγάλες σιδερένιες «πόρτες» – η κάθε μία εκ των οποίων ζυγίζει περίπου έναν τόνο. Καθώς οι πόρτες, ο σάκος και οι βαριές αλυσίδες σέρνονται στο βυθό, το κάθε πέρασμα της μηχανότρατας προκαλεί καταστροφικές επιπτώσεις σε ένα σημαντικό αλιευτικό πεδίο το οποίο ήδη είναι ιδιαίτερα υποβαθμισμένο από πλευράς αλιευτικής παραγωγής. Αξιοσημείωτο είναι ότι η συγκεκριμένη περιοχή στηρίζει κάποια από τα σημαντικότερα εναπομείναντα στη Μεσόγειο προστατευόμενα ενδιαιτήματα κοραλλιών και ασβεστολιθικών ροδοφυκών, τα οποία χρειάστηκαν πολλές χιλιάδες χρόνια για να σχηματιστούν. Όλα αυτά συμβαίνουν σε μία εποχή που οι ελληνικές μηχανότρατες σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία βρίσκονται σε περίοδο παύσης αλιείας στα ελληνικά νερά.
Πολλοί αναρωτιούνται εύλογα ποιος ο ρόλος των λιμενικών αρχών. Σύμφωνα με πληροφορίες τα λιμεναρχεία δεν έχουν την εντολή να παρέμβουν δυναμικά για να αντιμετωπίσουν αυτά τα περιστατικά, με αποτέλεσμα να περιορίζονται στη διενέργεια συστάσεων κάτι που είναι γνωστό στα τουρκικά αλιευτικά και ουσιαστικά εκθέτει την αδυναμία μας ως χώρα. Έτσι δίνεται «χώρος» στα μεγάλα τουρκικά αλιευτικά, που χρόνο με το χρόνο εδραιώνουν την παρουσία τους στις ακτές των ελληνικών νησιών.
Οι ακριτικές νησιωτικές κοινωνίες που βιώνουν τις τελευταίες εβδομάδες την ένταση στο Αιγαίο, και τώρα έχουν να αντιμετωπίσουν και την καταλήστευση των αλιευτικών τους πόρων νιώθουν τεράστια ανασφάλεια και αγανάκτηση. Δεν μπορούν να αντιληφθούν εάν τελικά η πολιτεία έχει τη βούληση να προασπίσει την ασφάλειά αλλά και τα συμφέροντά τους.
Δυστυχώς αυτή η αλλοπρόσαλλη πολιτική προσέγγιση, ή μάλλον απραξία, δεν αποτελεί κάτι καινούργιο αλλά κάτι που το Ινστιτούτο Αρχιπέλαγος παρακολουθεί εδώ και πολλά χρόνια στο Αιγαίο. Δίνει τον χώρο στα τουρκικά αλιευτικά να ψαρεύουν παράνομα και καταστροφικά στα ελληνικά νερά, ενώ παράλληλα υποσκάπτει το μέλλον τόσο της αλιείας όσο και των νησιωτών, καθώς οι ψαράδες των νησιών θα πρέπει να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους σε αυτά τα διαλυμένα οικοσυστήματα και αλιευτικά πεδία.
Θοδωρής Τσιμπίδης, Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος»
Perseverance (Επίμονος – πεισματάρης)
Το κορυφαίο έργο γλυπτικής του 2020, ένα κομψότατο υπερ-εξελιγμένο ρομπότ, εκτοξεύτηκε τον Ιούλιο (30) και πρόκειται να προσεδαφιστεί στον πλανήτη Άρη στις 18 Φεβρουαρίου του 2021, στο εσωτερικό του κρατήρα Jezero. Μια λεκάνη δημιουργημένη από πτώση μετεώρου, που, κάποτε, ήταν γεμάτη με νερό όπως μαρτυρείται από τα ίχνη του δέλτα στο εσωτερικό της.
Το γλυπτό, μια ακόμη κορυφαία, αποκαλυπτική, εκδήλωση της καλλιτεχνικής δυνατότητας-ευφυΐας μηχανικών και επιστημόνων, είναι νεότερη έκδοση του παλαιότερου high-tech παιχνιδιού με το όνομα curiocity που βρίσκεται και λειτουργεί στον πλανήτη.
Ταξιδεύει ήδη με ταχύτητα κοντά στα 40.000 χλμ. την ώρα διασχίζοντας την απόστασή του καθώς συνδιαλέγεται, συνομιλεί, με τους μηχανικούς στην υδρόγειό μας. Διαθέτει ΟΡΑΣΗ, μηχανές εποπτείας του περιβάλλοντος αλλά και περιοχών του φάσματος απροσέγγιστες από την ανθρώπινη όραση (SUPERCAM, MASTCAM), ΠΟΔΙΑ, που θα επιτρέψουν την περιήγηση στην περιοχή του για ένα αρειανό έτος (687 γήινες ημέρες), ΑΚΟΗ, ώστε να καταγράψει το ηχητικό περιβάλλον του, ΧΕΡΙΑ, που θα επιτρέψουν την αναγνώριση του εδάφους και του υπεδάφους, την καταγραφή της υφής, της σύστασης της τοπικής οικολογίας, ΜΝΗΜΗ, που θα επιτρέψει την αρχειοθέτηση κάθε και όλων των συμβάντων στην περιήγησή του, ΦΩΝΗ, που θα επιτρέψει τη «συνομιλία», από εκείνο το τόσο μακριά, με τους συνομιλητές και τις συνομιλήτριές του, ενισχυμένη ΟΡΑΣΗ ώστε να βλέπει κάτω από την επιφάνεια, μηχανή εποπτείας και ανταπόκρισης στον καιρό (MEDA), την μηχανή ΜΟΧΙΕ που θα επιτρέψει την παραγωγή οξυγόνου από το CO2 της ατμόσφαιρας.
Με αυτή την κομψότατη μηχανή-ρομπότ που επεκτείνει την ανθρώπινη όραση, ακοή, αφή, συνείδηση στο απώτερο όλων των μακρινών διαστημάτων, θα διερευνηθεί η ύπαρξη υπολειμμάτων αρχαίας ζωής στον πλανήτη. Θα αποκαλυφθεί η ουσία των γεγονότων του και θα εγκαταλειφθεί η μυθολογική αδυναμία του. Το πανόραμα της εγγύς περιοχής των περιπάτων θα μεταδοθεί live από το πρώτο τετρακόπτερο «drone» που μεταφέρει.
Εκατοντάδες επιστήμονες και μηχανικοί εργάστηκαν, επιτηρούν και θαυμάζουν (απορούν) τη συλλογική έκτακτη συν-εργασία τους. Στον χρόνο της σύλληψης και της κατασκευής του, στον χρόνο της ζωής του εκεί μακριά και τόσο κοντά. Μαζί τους, εκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη ήδη διαβάζουν, επεξεργάζονται εντατικά και ακολουθούν τις αισθητικές, φιλοσοφικές και πολιτικές μεταβολές του υψηλοτάτου παραδείγματος της λαμπροτάτης νέας εποχής της γλυπτικής. Τι να μας πουν οι καλλιτέχνες/ισσες…!!!
Ανάρτηση από τον Ντάνη Στυλίδη
