Γιατί ο «ανθρωπιστικός» επεμβατισμός είναι αδιέξοδος. Του Jean Bricmont
Ο Jean Bricmont διδάσκει Φυσική στο Πανεπιστήμιο του Λουβέν στο Βέλγιο. Είναι συγγραφέας του βιβλίου «Ανθρωπιστικός Ιμπεριαλισμός». Το παρακάτω είναι μέρος άρθρου του που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στον ιστότοπο Counterpunch
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, και ειδικά μετά τον πόλεμο στο Κόσσοβο το 1999, οποιοσδήποτε εναντιώνεται στις ένοπλες επεμβάσεις των Δυτικών δυνάμεων και του ΝΑΤΟ, έρχεται αντιμέτωπος με αυτό που μπορούμε να ονομάσουμε αντι-αντιπολεμική (α-α) Αριστερά. Στην Ευρώπη, ιδιαίτερα στη Γαλλία, αυτή την Αριστερά συναπαρτίζουν η κυρίαρχη τάση της σοσιαλδημοκρατίας, τα Πράσινα κόμματα και το μεγαλύτερο μέρος της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Η α-α Αριστερά δεν υποστηρίζει ανοιχτά τις δυτικές στρατιωτικές επεμβάσεις και μάλιστα κατά καιρούς ασκεί κριτική (στις τακτικές και στα κίνητρα των επεμβάσεων – π.χ. ότι η Δύση υποστηρίζει μεν μια δίκαια υπόθεση αλλά άγαρμπα και για το πετρέλαιο ή για γεωστρατηγικούς λόγους). Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος της ενεργητικότητάς της αναλώνεται σε «προειδοποιήσεις» ενάντια στις τάχα επικίνδυνες παρεκκλίσεις εκείνου του τμήματος της Αριστεράς που εναντιώνεται σθεναρά σε τέτοιες επεμβάσεις. Μετά τους Αλβανούς του Κοσσόβου το 1999, «έπρεπε» να προστατέψουμε τις γυναίκες του Αφγανιστάν, τους Κούρδους του Ιράκ και πιο πρόσφατα το λαό της Λιβύης και της Συρίας.
Είναι αναμφισβήτητο ότι η α-α Αριστερά είναι εξαιρετικά αποτελεσματική. Υπήρξε ελάχιστη αριστερή αντιπολίτευση στις επεμβάσεις που παρουσιάστηκαν ως «ανθρωπιστικές», όπως ο βομβαρδισμός της Γιουγκοσλαβίας για να αποσχιστεί η επαρχία του Κοσσόβου, ο βομβαρδισμός της Λιβύης για να απαλλαγεί από τον Καντάφι, ή η τρέχουσα επέμβαση στη Συρία.
Η θεμελιώδης ασάφεια της α-α Αριστεράς βρίσκεται στο ζήτημα του ποιοι είναι οι «εμείς» που θα έπρεπε υποτίθεται να επέμβουμε. Στην πραγματικότητα, το μήνυμα της α-α Αριστεράς δεν μεταφράζεται σε τίποτε άλλο παρά σε κάλεσμα προς την Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ να βομβαρδίσει χώρες όπου αναφέρονται παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αν η α-α Αριστερά ήταν τίμια, θα έπρεπε να είναι ειλικρινής σε αυτή την επιλογή της. Πρέπει, όμως, κάποιος να είναι αλλήθωρος για να βλέπει στις ΗΠΑ το εργαλείο σωτηρίας των «θυμάτων». Και όμως, αυτό ακριβώς είναι που πρακτικά πρεσβεύει η α-α Αριστερά καθώς, με δεδομένη την παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων, δεν υπάρχει άλλη στρατιωτική δύναμη ικανή να επιβάλει τη βούλησή της.
Αδιέξοδη λογική
Βέβαια, η κυβέρνηση των ΗΠΑ είναι αμφίβολο αν γνωρίζει καν την ύπαρξη της α-α Αριστεράς. Οι ΗΠΑ αποφασίζουν αν θα διεξαγάγουν ή όχι έναν πόλεμο σύμφωνα με τα συμφέροντά τους. Μόλις ο πόλεμος αρχίσει, επιδιώκουν τη νίκη με κάθε κόστος. Καθίσταται έτσι παράλογο να τους ζητάς να διεξάγουν μόνο καλές επεμβάσεις, ενάντια σε αυθεντικούς κακούς, χρησιμοποιώντας ήπιες μεθόδους που σέβονται τους αμάχους και τους αθώους περαστικούς.
Για παράδειγμα, όσοι καλούσαν για τη «σωτηρία των γυναικών του Αφγανιστάν», στην πραγματικότητα καλούσαν τις ΗΠΑ να επέμβουν, να βομβαρδίσουν αμάχους και να στείλουν μη-επανδρωμένα αεροσκάφη στο Πακιστάν.
Η α-α Αριστερά δεν ασκεί καμία επιρροή στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ασκεί καμία επιρροή γενικά. Η ύπουλη ρητορική της συνέβαλε στην εξουδετέρωση κάθε αντιπολεμικού ή ειρηνιστικού κινήματος. Κατέστησε επίσης αδύνατο για κάθε ευρωπαϊκή χώρα να πάρει μια ανεξάρτητη θέση όπως έκανε η Γαλλία επί Ντε Γκολ, ή ακόμη και επί Σιράκ, ή όπως η Σουηδία επί Ούλοφ Πάλμε. Αυτό που κατάφερε η α-α Αριστερά ήταν να καταστρέψει την ανεξαρτησία των Ευρωπαίων έναντι των ΗΠΑ και να εκμηδενίσει κάθε ανεξάρτητη αριστερή θέση σχετικά με τον πόλεμο και τον ιμπεριαλισμό. Ώθησε επίσης το μεγαλύτερο μέρος της ευρωπαϊκής Αριστεράς να υιοθετήσει θέσεις που έρχονται σε πλήρη αντίθεση με αυτές της λατινοαμερικάνικης Αριστεράς και να θεωρεί ως αντιπάλους χώρες όπως η Κίνα και η Ρωσία που απαιτούν την τήρηση του διεθνούς Δικαίου, όπως και θα έπρεπε να κάνουν.
Μια εναλλακτική πολιτική θα έκανε στροφή 180 μοιρών από την πορεία που έχει υιοθετήσει η α-α Αριστερά. Αντί να απαιτούμε επεμβάσεις, θα έπρεπε να απαιτούμε από τις κυβερνήσεις μας τον αυστηρό σεβασμό του διεθνούς Δικαίου, τη μη-εμπλοκή στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων κρατών και τη συνεργασία αντί για την αναμέτρηση. Κάτι τέτοιο δεν θα εξασφάλιζε βέβαια άμεσες λύσεις στις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή σε πολιτικές συγκρούσεις σε χώρες όπως η Λιβύη και η Συρία. Αλλά τι και ποιος τις εξασφαλίζει; Από τη στιγμή που η α-α Αριστερά εγκατέλειψε κάθε εναλλακτική πολιτική, στην πραγματικότητα εγκατέλειψε τη δυνατότητα να επηρεάζει στο ελάχιστο τις διεθνείς υποθέσεις. Δεν κάνει τίποτα άλλο από το να καταστρέφει κάθε αντίσταση στον ιμπεριαλισμό. Οι μόνοι που κάνουν τα πάντα είναι οι διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ. Το να περιμένεις από αυτές να φροντίσουν για το καλό των λαών του κόσμου, αποτελεί μια στάση απόλυτης απελπισίας.
«Η Δεξιά δεν χρειάζεται καν δικιά της ιδεολογία»
Ο παρεμβατισμός και η ευρωπαϊκή οικοδόμηση είναι δεξιές πολιτικές και οι δύο. Η μια συνδέεται με την αμερικανική επιδίωξη για παγκόσμια ηγεμονία. Η άλλη αποτελεί το πλαίσιο στήριξης νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Και στις δύο περιπτώσεις, μια Αριστερά που έχει χάσει το δρόμο της μετά την πτώση του σοβιετικού μπλοκ παλεύει για τη σωτηρία της με την προσκόλληση σε μια «γενναιόδωρη, ανθρωπιστική» ρητορική, από την οποία απουσιάζει κάθε ρεαλιστική ανάλυση του συσχετισμού δύναμης στον κόσμο. Με μια τέτοια Αριστερά, η Δεξιά δεν χρειάζεται καν δικιά της ιδεολογία.
Και οι δύο αυτές πολιτικές, ο παρεμβατισμός και η ευρωπαϊκή οικοδόμηση, βρίσκονται σήμερα σε αδιέξοδο. Ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός αντιμετωπίζει τεράστιες δυσκολίες, οικονομικές και διπλωματικές. Κανείς δεν πιστεύει πια σε μια «άλλη» Ευρώπη, μια κοινωνική Ευρώπη, και η υπαρκτή Ε.Ε. (η μόνη που μπορεί να υπάρξει) δεν προκαλεί ιδιαίτερο ενθουσιασμό στους εργαζόμενους. Φυσικά, στην παρούσα φάση αυτές οι αποτυχίες ωφελούν αποκλειστικά τη Δεξιά και την Ακροδεξιά, μόνο και μόνο επειδή το μεγαλύτερο μέρος της Αριστεράς έπαψε να υπερασπίζεται την ειρήνη, το διεθνές Δίκαιο και την εθνική κυριαρχία, ως προϋποθέσεις της δημοκρατίας.
