Δεν είμαστε κοντά στην επανέναρξη μιας διαδικασίας για το Κυπριακό, αν και γίνονται κινήσεις ώστε να διατηρηθεί μια τεχνητή κινητικότητα. Πολύ πιθανόν να γίνει και μια συνάντηση, αλλά ακόμη και εκείνοι που την προωθούν θεωρούν πως δεν θα έχει αποτέλεσμα. Σίγουρα, όμως, απέχουμε στο να συζητούμε για το ενδεχόμενο διενέργειας δημοψηφισμάτων. Γι’ αυτό και οι όποιες συζητήσεις, κυρίως αυτές που επιχειρούν να διαμορφώσουν άποψη για την ανάγκη αποφυγής δημοψηφισμάτων, πέραν του ότι δεν είναι επίκαιρες, είναι και εξωπραγματικές. Είναι, όμως, περίεργες οι συζητήσεις τούτες υπό την έννοια ότι εγείρονται για να εξηγηθεί από κάποιους ότι δεν πρέπει μια συμφωνία στο Κυπριακό να περάσει μέσα από την έγκριση των πολιτών.
Καλώς ή κακώς το 2004 διενεργήθηκαν χωριστά δημοψηφίσματα για έγκριση ή απόρριψη του σχεδίου Ανάν. Τα χωριστά δημοψηφίσματα είναι εκδήλωση χωριστής κυριαρχίας των δύο κοινοτήτων με ό,τι αυτό σημαίνει και ερμηνεύεται, ενώ όπως είναι γνωστό τότε ψήφισαν και οι έποικοι.
Είναι σαφές, ωστόσο, ότι τα δημοψηφίσματα αποτελούν την κορυφαία έκφραση λαϊκής κυριαρχίας και οι πολίτες καλούνται να αποφασίσουν για θέματα τα οποία αφορούν το μέλλον τους. Αφορούν σημαντικά ζητήματα για τη χώρα, το βάρος των οποίων δεν μπορεί να σηκώσει ένας ηγέτης από μόνος του.
Στη δημοκρατία αποφασίζουν οι πολίτες και είναι ξένη προς ένα ελεύθερο και δημοκρατικό σύστημα η θέση, η οποία διατυπώνεται, πως οι πολίτες ψηφίζουν λανθασμένα! Και μάλιστα ότι οι αποφάσεις για το μέλλον της χώρας λαμβάνονται συναισθηματικά και μόνο. Άλλωστε τι εννοούν όταν υποστηρίζουν ότι οι πολίτες παρασύρονται και ψηφίζουν με το συναίσθημα, και πώς παρασύρονται; Όταν ψηφίζουν κάτι που αρέσει στη σχολή αυτή σκέψης, τότε αναγνωρίζεται πολιτικό κριτήριο, όταν όχι σπεύδουν να υποστηρίξουν ότι πρέπει να τους αφαιρεθεί το δικαίωμα να αποφασίζουν.
Το 2004 οι πολίτες έδειξαν να έχουν γρήγορα αντανακλαστικά και επηρέασαν, και κάποιες φορές καθόρισαν, και τις αποφάσεις κομμάτων και ηγετών.
Είναι σαφές γιατί επιχειρείται να προωθηθεί ένα αφήγημα, επί του παρόντος από μερίδα των ΜΜΕ, σύμφωνα με το οποίο θα πρέπει να παρακαμφθούν οι πολίτες, να αποφασίσει ο ηγέτης που έχει διαπραγματευτεί, ή να περάσει η συμφωνία από το κοινοβούλιο, γνωρίζοντας προφανώς και πώς διαμορφώνεται η πλειοψηφία εκεί.
Είναι, πάντως, προφανές από όσα κυκλοφορούν ως επιχειρήματα τα οποία στοχεύουν, όπως αναφέρεται, να σπάσει το αδιέξοδο πριν εκπνεύσει η αποστολή της προσωπικής απεσταλμένης των Ηνωμένων Εθνών στο Κυπριακό, Μαρίας Άνχελ Ολγκίν Κουεγιάρ, στο διά ταύτα ένα στόχο έχουν. Μια συμφωνία να επιβληθεί. Γι’ αυτό και ζητούν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να δεχθεί ένα πακέτο, το οποίο να περιλαμβάνει το Πλαίσιο Γκουτέρες, χρονοδιάγραμμα και επιδιαιτησία και να αποκλείεται η διενέργεια δημοψηφισμάτων. Ο καθορισμός χρονοδιαγράμματος και επιδιαιτησία πάνε μαζί και προφανώς, όπως μάθαμε και πάθαμε το 2004, τα κενά, τις διαφωνίες, θα τα συμπληρώνει ο ΟΗΕ (ή πιο σωστά οι Βρετανοί). Δεν θα είναι, δηλαδή, η συμφωνία αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης, αλλά επιβολής.
Εκείνο που αναδεικνύεται είναι ένας πατερναλισμός, που είναι απόρροια μιας λογικής ότι οι πολίτες δεν είναι σε θέση να αποφασίσουν για σοβαρά θέματα και πως υπάρχουν οι από μηχανής θεοί, που θα τους εκπροσωπήσουν για το… καλό τους.
Είναι προφανές το άγχος και η αγωνία για το ενδεχόμενο να αποφασίσουν οι ίδιοι οι πολίτες για το δικό τους μέλλον. Προωθείται ένα μοντέλο σύμφωνα με το οποίο για το Κυπριακό θα αποφασίσουν οι ελίτ. Όλο αυτό «ψήνεται» και μέσα από τη λεγόμενη κοινωνία των πολιτών, που εκφράζει μια μειοψηφία, μια περιθωριακή ομάδα.
Οι πολίτες όταν κλήθηκαν να αποφασίσουν για το μέλλον τους, το 2004, το έκαναν και προφανώς με συναίσθηση ευθύνης. Όπως με συναίσθηση ευθύνης έπραξαν και όσοι ψήφισαν υπέρ του σχεδίου Ανάν. Δυστυχώς αυτή η απόφαση της συντριπτικής πλειοψηφίας, που απέρριψε το Σχέδιο, δεν έτυχε σεβασμού. Όχι μόνο επειδή γίνονται μεθοδεύσεις παράκαμψης, αλλά διότι οι χειρισμοί που έγιναν ήταν ως να μην έφυγε ποτέ από το τραπέζι των συζητήσεων το απορριφθέν σχέδιο.
Και τώρα; Αφήνεται να διαμορφωθεί μια άποψη, ένα «δοκιμασμένο» δήθεν μοντέλο, που παρακάμπτει τους πολίτες γιατί μόνο έτσι μπορεί να προωθηθεί και επιβληθεί συμφωνία στο Κυπριακό. Κι αυτό γίνεται νωρίς, όταν ακόμη στον ορίζοντα δεν διαφαίνεται δυνατότητα και προοπτική για την επίτευξη συμφωνίας.
