Εν τέλει, οι δεξιοί βλέπουν στο ΚΚΚ έναν απειλητικό ανταγωνιστή που καπιταλιστικοποιεί τη χώρα με τρόπους που από τη μια κρατάνε χαμηλά τον πληθωρισμό και αποφέρουν κέρδος στα ολιγοπώλια της Δύσης και από την άλλη, όμως, αποσταθεροποιούν τα δυτικά καθεστώτα. Κι αυτό το δεύτερο φαίνεται ότι βαραίνει όλο και περισσότερο, ειδικά στις ΗΠΑ, γέρνοντας τη ζυγαριά προς τη μεριά της, προς το παρόν λελογισμένης, σύγκρουσης.
Αλλά με υποτιμητικό τρόπο αντιμετωπίζουν την Κίνα και οι δυτικοί αριστεροί. Οι περισσότεροι, προερχόμενοι από τα φιλοσοβιετικά κόμματα, είχαν διαπαιδαγωγηθεί να απεχθάνονται τον κινέζικο κομμουνισμό. Όταν κατέρρευσε το ανατολικό μπλοκ, η εξελισσόμενη στροφή των Κινέζων στη «σοσιαλιστική οικονομία της αγοράς» δεν βοήθησε στην αποκατάσταση των διαταραγμένων σχέσεων μεταξύ των αριστερών της Ανατολής και των αριστερών της Δύσης. Οι τελευταίοι, μάλιστα, έδραξαν την ευκαιρία για να επιτεθούν εκ νέου στην Κίνα, όχι πια με κριτική για αριστερή παρέκκλιση, αλλά με κριτική για δεξιά παρέκκλιση.
Έχοντας δίκιο αμφότεροι, οι δεξιοί και οι αριστεροί της Δύσης, ο καθείς από τη σκοπιά του, αλλά φορτισμένοι από τις ιδεολογικές, πολιτικές και οικονομικές τους αντιθέσεις, παρασύρθηκαν σε πάρα πολλές λαθεμένες εκτιμήσεις και αξιολογήσεις, με αποτέλεσμα να μην αντιληφθούν εγκαίρως τη σημασία των εξελίξεων στην Κίνα και τις επιπτώσεις τους στον κόσμο ολόκληρο.
Έτσι, και οι δύο έπεσαν έξω στις προβλέψεις τους. Και το ενδιαφέρον είναι ότι και οι δύο εξακολουθούν να βλέπουν την Κίνα μέσα από τους παραμορφωτικούς καθρέφτες των συντηρητικών αναλυτών και των μίντια, που κάθε άλλο παρά αντικειμενικά και αμερόληπτα είναι, με συνέπεια να χάνουν από τον ορίζοντά τους τη σημασία και το μέγεθος της κοσμογονίας που συντελείται στην Κίνα. Κι αυτό δεν θα είχε μεγάλη σημασία εάν επρόκειτο για τη Μονγκολία. Έχει, όμως, εξαιρετική σημασία γιατί πρόκειται για την Κίνα, της οποίας η πορεία αλλάζει ολόκληρο τον κόσμο, αλλάζει τις χώρες, τη γεωπολιτική, τους συσχετισμούς και την παγκόσμια οικονομία, αλλάζει τα πάντα. Αλλάζει μια χώρα 1,3 δισ. ανθρώπων, αλλάζει την Ασία, επηρεάζει ήδη αισθητά την Αφρική και αυξητικά τη Νότια Αμερική, και, το βασικότερο, δημιουργεί στενούς δεσμούς αλληλεξάρτησης με την Ευρώπη και την Αμερική, ενώ ταυτόχρονα περιορίζει το ζωτικό τους χώρο.
Η καθυστερημένη συνειδητοποίηση του φαινομένου Κίνα και η εθελοτυφλία που ακόμα το συνοδεύει, έχει δημιουργήσει στη Δύση μία εικόνα βάναυσα «πειραγμένη» που εξυπηρετεί τις ασκούμενες πολιτικές και ενισχύει τις επιδιωκόμενες αντιθέσεις, αλλά, ταυτόχρονα, παραπλανά όχι μόνο την κοινή γνώμη αλλά και τα ΜΜΕ, τους πολιτικούς, τις κυβερνήσεις και τους διανοούμενους.
Αυτές τις μέρες, ενόψει του 18ου Συνεδρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας, στο οποίο έχουν εκλεγεί να λάβουν μέρος 2.270 σύνεδροι, και θα ληφθούν οι αποφάσεις για την ηγεσία του κόμματος και την πορεία της χώρας κατά την επόμενη πενταετία, πολλοί δυτικοί, δεξιοί και αριστεροί, που συχνά εκφράζουν άποψη ως ειδήμονες, παρακολουθούν τις εξελίξεις από μεγάλη απόσταση, με λειψή και επιφανειακή ενημέρωση και με ευσεβείς πόθους να δικαιωθούν οι όποιες αυθαίρετες εκτιμήσεις τους. Εκτιμήσεις καφενείου, δηλαδή, όπως όλες οι προηγούμενες που διαψεύστηκαν πανηγυρικά.
Δεν είναι του παρόντος, να εξετάσουμε το φαινόμενο στην ολότητά του, αλλά μπορούμε να δούμε ένα από τα επίμαχα ζητήματα της «κινεζολογίας», το θέμα των αμοιβών, μέσα από τις αξιολογήσεις έγκυρων κατά το περιοδικό Economist ειδικών από τις «δεξαμενές σκέψεις» και τους φορείς που συμβουλεύουν τις δυτικές εταιρίες και κυβερνήσεις σχετικά με τις συνθήκες εργασίας στην Κίνα, διατηρώντας πάντοτε επιφυλάξεις για την πληρότητά τους.
«Η Κίνα είναι η μεγαλύτερη κατασκευαστική δύναμη του κόσμου. Της αναλογεί το 25% της παγκόσμιας κατασκευαστικής βιομηχανίας. Αλλά η περίοδος της φτηνής Κίνας μπορεί να φτάνει στο τέλος της. Τα κόστη εκτινάσσονται και ο μεγαλύτερος παράγων είναι η εργασία», γράφει ο συντάκτης του Economist. «Το κόστος εργασίας αυξάνεται κατά 20% ετησίως τα τελευταία τέσσερα χρόνια», υπογραμμίζει ο Dale Weathington της αμερικάνικης εταιρίας Kolcraft που κατασκευάζει φορτηγά πλοία στη Νότια Κίνα. Το αμερικάνικο Εμπορικό Επιμελητήριο στη Σανγκάη εκτιμάει ότι οι μισθοί στο Κουαντόν (στην καρδιά της βιομηχανικής ζώνης) αυξάνονταν κατά μέσο όρο 12% ετησίως, από το 2002 έως το 2009 και στη Σανγκάη 14%. Η τράπεζα 5th Standard Chartered σε μια έρευνα που έκανε ανάμεσα σε 200 εταιρίες με έδρα στο Χονγκ Κονγκ, διαπίστωσε ότι η αύξηση των μισθών μέσα στο πρώτο δίμηνο του 2012 είχε αγγίξει το 10%. Η μεγάλη ταϊβανέζικη εταιρία Foxconn, με ένα εκατομμύριο απασχολούμενους στην Κίνα!, που –μεταξύ άλλων- κατασκευάζει τα iPhone και τα iPad της Apple στα κινέζικα εργοστάσια, ξεκίνησε τη χρονιά με αυξήσεις 16-25% και γνωστοποίησε στους επικριτές της στις ΗΠΑ ότι οι μισθοί που δίνει ξεκινούν από τα 260 δολάρια.
Θαλάσσιες χελώνες
Και αφού παραθέτει μια σειρά σχετικών στοιχείων, ο Economist θέτει το εξής ερώτημα: Εάν η φτηνή Κίνα εξαφανίζεται, θα μεταφερθούν οι βιομηχανίες σε άλλες χώρες με χαμηλότερο εργατικό κόστος; Και απαντάει ότι αν και η συμβατική σοφία λέει ναι, πρόκειται για λάθος απάντηση. «Το εργατικό κόστος είναι περίπου 30% χαμηλότερο σε άλλες χώρες», επισημαίνει ο John Rice, αντιπρόεδρος του αμερικάνικου κολοσσού General Electric, «αλλά η αποτελεσματικότητα είναι σημαντικότερη από το εργατικό κόστος». Στην Κίνα, αυξάνονται πολύ οι μισθοί, επεκτείνεται η κοινωνική ασφάλιση και γίνονται αυστηρότεροι οι νόμοι προστασίας της εργασίας, (αυτά αναφέρονται ως εμπόδια στην επιχειρηματικότητα από το Economist), αλλά παράλληλα αυξάνεται συνεχώς η παραγωγικότητα, υπάρχουν πολύ αναπτυγμένα και ολοκληρωμένα δίκτυα που προμηθεύουν έγκαιρα και ανεμπόδιστα τα εργοστάσια με πρώτες ύλες, ανταλλακτικά και εξαρτήματα, εκσυγχρονίζονται λιμάνια, αεροδρόμια και δρόμοι για τις μεταφορές εμπορευμάτων με χαμηλό κόστος, η εσωτερική αγορά διευρύνεται ακατάπαυστα και αφθονεί ένα εξειδικευμένο προσωπικό ανώτερου επιπέδου κατάρτισης. Ήδη οι Κινέζοι έχουν περάσει στην υψηλή τεχνολογία και βγάζουν δικά τους προϊόντα ισάξια με τα δυτικά. Το 2008, η εταιρία Huawei κατοχύρωσε τις περισσότερες διεθνείς πατέντες στον κόσμο. Η εταιρία κινητής τηλεφωνίας China Mobile έχει 672 εκατομμύρια συνδρομητές. Οι μεγάλες επενδύσεις στην εκπαίδευση, από το 1949 μέχρι σήμερα, έχουν δημιουργήσει ένα πολύ μεγάλο επιστημονικό δυναμικό. Κάθε χρόνο αποφοιτούν από τα κινέζικα πανεπιστήμια 7 εκατομμύρια επιστήμονες, στους οποίους προστίθενται συνεχώς οι «θαλάσσιες χελώνες», όπως αποκαλούνται οι επιστήμονες που επιστρέφουν στην Κίνα μετά από σπουδές στα καλύτερα αμερικάνικα πανεπιστήμια και με εργασιακή εμπειρία σε εταιρίες προηγμένης τεχνολογίας. «Πολλοί απ’ αυτούς έχουν συνεργαστεί με τους καλύτερους τεχνολόγους του κόσμου στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης και το Στάνφορντ. Πολλοί δουλεύουν στη Silicon Valley και, γυρίζοντας πίσω, δημιουργούν τις πιο καινοτόμες κινέζικες εταιρίες, όπως το Baidu (το κινέζικο google, με εκατοντάδες εκατομμύρια χρήστες). Τα παλιά στερεότυπα για τα εργοστάσια των μισθών πείνας είναι τόσο ντεμοντέ όσο και τα κοστούμια τύπου Μάο», καταλήγει η ανάλυση του Economist.
Το βάρος στο ΚΚΚ
Βέβαια, οι όροι εργασίας δεν αφορούν μόνο τις αμοιβές. Σε πολλές μεγάλες βιομηχανικές μονάδες, οι ώρες εργασίας είναι εξαντλητικές. Επίσης, εκατομμύρια άνθρωποι είναι εσωτερικοί μετανάστες που ζουν μόνο για να μαζεύουν λεφτά, μακριά από τις οικογένειές τους. Και πολλοί εργαζόμενοι ανησυχούν για τις θέσεις εργασίας τους εάν η κινέζικη ηγεσία επιλέξει χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στην προσπάθειά της να περιορίσει την εξάρτηση της χώρας από τις εξαγωγές, να ενδυναμώσει ταχύτερα την εσωτερική της αγορά και να αποφύγει τις «φούσκες». Αλλά ούτε αυτά είναι τα μόνα «καυτά» προβλήματα της κινέζικης ανόδου στην κορυφή των αναπτυγμένων χωρών.
Η σύμφυτη με τον καπιταλισμό ανισότητα, η διαφθορά, η δυσλειτουργία μέσα κι έξω από το κόμμα, η περιβαλλοντική υποβάθμιση και η ιμπεριαλιστική περικύκλωση, είναι μερικά από τα ζητήματα που τίθενται πολύ πιεστικά, σε κλίμακα πρωτόγνωρη, και ο τρόπος αντιμετώπισής τους θα επηρεάσει την ανθρωπότητα στο σύνολό της. Γι’ αυτό, οι αποφάσεις που θα παρθούν στο 18ο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας, τον ερχόμενο Νοέμβρη, θα έπρεπε να απασχολούν πολύ σοβαρά τους πολίτες, αριστερούς και δεξιούς, σε όλο τον κόσμο. Η γνώση, χωρίς προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες, στην προκειμένη περίπτωση, είναι ζωτικής σημασίας για όλους.
