του Ηρόστρατου
Οι… ανύπαρκτοι Καταλανοί
Μα αφορμή τα όσα συμβαίνουν στην Καταλονία, έχει κανείς την ευκαιρία να διαπιστώσει πόσο βαθιά ανιστόρητοι είμαστε σε ό,τι δεν έχει να κάνει με τα στενά σύνορα της Ελλάδας.
Απίστευτες ανοησίες εκτοξεύθηκαν όχι μόνο μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα, αλλά και σε περισπούδαστες αναλύσεις περί «καταλανικού εθνικισμού».
Το πιο συχνό αντεπιχείρημα -που δείχνει απίστευτη άγνοια- είναι αυτό που πολλοί μου απηύθυναν όταν τάχθηκα υπέρ του δικαιώματος των Καταλανών για αυτοδιάθεση: «Τι θα έλεγες αν η Πελοπόννησος ή η Κρήτη αποφάσιζαν να ανεξαρτητοποιηθούν»;
Αντίστοιχες συγκρίσεις έγιναν με τον Ιταλικό Βορρά…
Μέσα σε όλο αυτό το κλίμα της παραπληροφόρησης και της σύγχυσης, ο Δρόμος, με τις μικρές του δυνάμεις αλλά με εξαιρετικούς συνεργάτες, προσέγγισε το θέμα με γνώση και ψυχραιμία.
Κι αν γράφω είναι για να προσθέσω μερικές ακόμη πηγές που θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε καλύτερα το τι συμβαίνει, πέρα από τα όσα ζοφερά έγιναν από τον Φράνκο από την εποχή του Ισπανικού Εμφυλίου…
Το εντυπωσιακό με το ανιστόρητο των Ελλήνων είναι ότι αγνοούν σε γενικές γραμμές ότι ένα μεγάλο κομμάτι της Ελλάδας, και η Αθήνα, παρέμειναν επί δεκαετίες κάτω από την κυριαρχία των Καταλανών. Το 1311 νίκησαν τους Φράγκους στη Μάχη της Κωπαΐδας και το Δουκάτο των Αθηνών πέρασε στα χέρια τους μέχρι το 1388, οπότε νικήθηκαν από τον Φλωρεντινό τραπεζίτη και τυχοδιώκτη Νέριο Ατσαϊόλι.
Το Δουκάτο των Αθηνών είχε πρωτεύουσα τη Θήβα, ενώ το βόρειο δουκάτο (Δουκάτο των Νεοπατρών) είχε πρωτεύουσα την ομώνυμη πόλη (σημερινή Υπάτη). Η Καταλανική καθιερώθηκε ως επίσημη γλώσσα του κράτους, αν και τα Λατινικά δεν έπαψαν να χρησιμοποιούνται, ενώ η νομοθεσία που καθόρισε τις σχέσεις ανάμεσα στους κατακτητές και τον γηγενή πληθυσμό στηρίχθηκε στις «συνήθειες» (εθιμικό δίκαιο) της Βαρκελώνης…
Οι Καταλανοί άφησαν έντονα τα ίχνη τους και στη λαϊκή παράδοση, με καθόλου κολακευτικά σχόλια:
– Ο Δημήτριος Καμπούρογλου παραθέτει ένα παλιό παιδικό τραγούδι: «Φράγκο, Βαράγγο, Πίτσι, Καταλάγκο/ νίβεσαι, χτενίζεσαι /με σκατά αλείβεσαι»
– Το Ιστορικό Λεξικό της Ακαδημίας Αθηνών αναφέρει επίσης (το 1947) ότι στην Εύβοια η λέξη Καταλάνος αποτελεί βρισιά.
– Στην Υπάτη υπάρχει το τραγούδι της Απαρνημένης:
«…αν βουληθείς να μ’ αρνηθείς και να με λησμονήσεις, να πέσεις σε Φράγκικα σπαθιά, σε Καταλάνου χέρια»
Απειλές: «Να σε δω στο σπαθί του Καταλάνου».
Από νανούρισμα της Υπάτης: «.. να βαρέσω τη Φραγκιά και τους Βαράγγους, τα σκυλιά τους Καταλάνους».
Στην Υπάτη επίσης υπήρχαν εκφράσεις για την ασέβεια όπως: «τρώει κρέας και την Μεγάλη Παρασκευή, νηστεύει σαν τον Καταλάνο». «Καταλάνοι και σκυλί, καταγής Παρασκευή.»
Για την εκστρατεία των Καταλανών στην Ανατολή μπορείτε βεβαίως να διαβάσετε και την θαυμάσια έκδοση του Στοχαστή με εκτενή αποσπάσματα από το Χρονικό του Ραμόν Μουντάνε «Η εκστρατεία των Καταλανών στην Ανατολή», με την εξαιρετική επιμέλεια (πρόλογο -εισαγωγή – σχόλια) και μετάφραση από τα Καταλανικά του Νίκου Πρατσίνη. Όσοι νομίζουν ότι η Καταλονία είναι μια απλή επαρχία της Ισπανίας και οι κάτοικοι της κάτι σαν Πελοποννήσιοι ή Κρητικοί, θα απογοητευθούν οικτρά…
Η Παναγιά της θάλασσας
Μέσα στον χαμό των ημερών, με προτροπή του συγγραφέα Αντώνη Παπαθεοδούλου, διάβασα το μυθιστόρημα του Ιλδεφόνσο Φαλκόνες «Η Παναγιά της θάλασσας» που κυκλοφόρησε το 2009 από τις εκδόσεις Πατάκη (μετάφραση Αγαθή Δημητρούκα). Αν τα χρονικά και η ιστορία μας βοηθούν να γνωρίσουμε τα γεγονότα και τις επιπτώσεις τους, αυτό το μοναδικό ιστορικό μυθιστόρημα μας χαρίζει μια εκπληκτική ανατομία της κοινωνίας, και των ανθρώπων στη Βαρκελώνη του 14ου αιώνα. Κατανοούμε όμως και το πως υπήρξαν σημαντικές διαφορές στη δομή και τη λειτουργία της εξουσίας σε σχέση με τα όσα γενικότερα συνέβαιναν στην περιοχή της σημερινής Ισπανίας.
Οι ρίζες της σημερινής διαμάχης μπορούν να αναζητηθούν εκεί ή και ακόμα παλιότερα. Το αίτημα της ανεξαρτησίας δεν φύτρωσε ξαφνικά στα κεφάλια μερικών θερμοκέφαλων εθνικιστών…
Και βεβαίως μου κάνει μεγάλη εντύπωση που όλοι σπεύδουν να στηρίξουν τον αυταρχικό εθνικισμό της Ισπανικής Κυβέρνησης, αλλά όταν ο λαός της Καταλονίας ζητά ανεξαρτησία, τότε είναι παρασυρμένος από δημαγωγούς…
Να καταθέσω τέλος ότι σε ανύποπτο χρόνο, μένοντας για ένα μικρό διάστημα στο Περπινιάν της Νότιας Γαλλίας, πολλοί άνθρωποι που γνώριζα αυτοσυστήνονταν ως «Καταλανοί» και όχι ως Γάλλοι. Μπορεί και αυτό να έχει τη σημασία του…
