«Τα Μυστικά του Βάλτου» σε graphic novel
Είχα την τύχη να συζητήσω λίγους μήνες νωρίτερα με τους δυο δημιουργούς των Μυστικών του βάλτου για τον τρόπο που δούλεψαν διασκευάζοντας το εμβληματικό μυθιστόρημα της Πηνελόπης Δέλτα σε εικονογραφημένο αφήγημα.
Είδα για πρώτη φορά τις εικόνες, που είναι πραγματικά έργα τέχνης και κάθε ένα πλάνο έχει τη δική του σημασία. Ο εικονογράφος Παναγιώτης Πανταζής, μελετώντας παλιό υλικό και φωτογραφίες, επισκεπτόμενος την περιοχή των Γιαννιτσών, κατάφερε να ζωντανέψει με μοναδικό τρόπο τον Βάλτο. Μια λίμνη που δεν υπάρχει πια.
Ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Γιάννης Ράγκος, με μεγάλο μόχθο, αλλά και με αναμφισβήτητο ταλέντο – όπως είχαμε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε και στην προηγούμενη δουλειά του με τον Ερωτόκριτο, κατάφερε με επιτυχία να τιθασεύσει ένα εκτεταμένο κείμενο 600 σελίδων σε ένα σύντομο σενάριο, που κατέληξε σε ένα κόμικ 120 σελίδων.
Όπως ο ίδιος σημειώνει σε συνέντευξη που παραχώρησε στο oneman.gr, ήταν πολύ σημαντικό «να επιλεγούν τα κρίσιμα επεισόδια και οι απαραίτητοι χαρακτήρες, που θα επιτρέπουν στον αναγνώστη του κόμικ αφενός να αποκτήσει ολοκληρωμένη εικόνα για την ιστορία και αφετέρου να διακρίνει τα βασικά αφηγηματικά μοτίβα αλλά και την πολιτική «τοποθέτηση» της Δέλτα»
Πάνω σε αυτή την πολιτική τοποθέτηση είναι φυσικό να γίνεται πολύ μεγάλη συζήτηση με δεδομένη την πολιτική επικαιρότητα. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1937 και έκτοτε δεν παύει να κάνει επανεκδόσεις. Το είχα διαβάσει κι εγώ μαγεμένος όταν ήμουνα μικρός μαθητής, αλλά τόλμησα να το διαβάσω και πιο πρόσφατα.
Οι όποιες ιδεολογικές ενστάσεις, χάνονται κάτω από την αφηγηματική δεινότητα της Πηνελόπης Δέλτα, τους ολοζώντανους χαρακτήρες και τα πάθη τους και βεβαίως τον μοναδικό τρόπο που έχει να ζωντανεύει έναν τόπο και μια εποχή. Η ίδια γράφει με απόσταση 30 ετών από τα γεγονότα που αναφέρονται στα Μυστικά του Βάλτου.
Θα πρέπει κανείς να αναλογιστεί τον σημαντικό ρόλο που έπαιξε η συγγραφέας στην αποδοχή των θέσεων του Εκπαιδευτικού Ομίλου, τον τρόπο που στήριξε την εκπαίδευση των γυναικών, τα όσα μοναδικά πρόσφερε στην παιδική λογοτεχνία.
Ο πατριωτισμός της απείχε πολύ από το να είναι «κούφιος». Άλλωστε μη ξεχνάμε και με ποιόν τρόπο έδωσε τέλος στη ζωή της, όταν μπήκαν οι Γερμανοί στην Αθήνα.
Επιστρέφοντας στην εξαιρετική δουλειά του Γιάννη Ράγκου και του Παναγιώτη Πανταζή, αξίζει να αναφέρουμε και το πόσο ρίσκο είναι για έναν εκδοτικό οίκο στην Ελλάδα, να προχωρά σε μια τέτοια έκδοση. Αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στις εκδόσεις Polaris για το εγχείρημα. Και φυσικά, ας έχουμε όλοι υπόψη ότι οι ατέλειωτες ώρες δουλειάς του συγγραφέα και του εικονογράφου είναι αδύνατον να λάβουν την υλική ανταμοιβή που θα τους άξιζε.
Είναι το μεράκι και η αγάπη γι’ αυτό που κάνουν, και ήταν ολοφάνερη στη μεγάλη συζήτησή που κάναμε, αυτό που τους ώθησε να προσέξουν την κάθε λεπτομέρεια. Να σβήσουν και να γράψουν, να βάλουν χρώμα, να δημιουργήσουν εικόνες που χαράζονται στο μυαλό σου.
Ήταν εκπληκτικό να βλέπεις βήμα – βήμα πώς δημιουργήθηκαν κάποιοι χαρακτήρες. Πιστεύω πως, πέρα από την αγορά και την ανάγνωση του βιβλίου, αξίζει να γίνει μια μεγάλη έκθεση για τον τρόπο που δημιουργήθηκε.
Σε μια εποχή που πολλά φύκια πλασάρονται ως μεταξωτές κορδέλες είναι δείγμα θάρρους και αντίστασης να παρουσιάζεις τέτοιες δουλειές…
Γκρεμίζοντας τη μνήμη
Περπατώντας πολύ στην Πλάκα και στις γύρω περιοχές με πιάνει πολύ συχνά μελαγχολία.
Σπίτια παρατημένα, αφημένα στην τύχη τους. Η ιστορία της πόλης προς κατεδάφιση. Να πω για το άθλιο θέαμα που παρουσιάζει το σπίτι του Παλαμά στην οδό Περιάνδρου που έχει γίνει ένας «λερός ασήμαντος δρόμος»; Για την ιστορική ταβέρνα του Τσεκούρα που γκρεμίστηκε το 1975 για να γίνει σχολείο κι έκτοτε μόνο ένας σωρός ερειπίων μένει στον χώρο, μαζί με πεσμένα συρματοπλέγματα και μια σκουριασμένη ταμπέλα; Για το παλιό κεραμοποιείο που έχει αφεθεί να καταρρέει; Για το «σπίτι του Καδή» ή αλλιώς το σπίτι που γυρίστηκε η ταινία Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα; Η ανακαίνιση του σταμάτησε, ο κήπος θυμίζει βομβαρδισμένο τοπίο και ετοιμάζονται να το πουλήσουν μέσω ΤΑΙΠΕΔ; Να πω για το ερειπωμένο σπίτι που κάποτε φιλοξένησε τα αρχεία του Λυκούργου Λογοθέτη; Για την άθλια εικόνα που παρουσιάζει ο πιο παλιός δρόμος της πόλης, η οδός Τριπόδων, όπου επιτρέπεται ακόμη και τα Σαββατοκύριακα η κυκλοφορία οχημάτων; Για μια ενημερωτική πινακίδα στο μνημείο του Λυσικράτη που παραμένει μουτζουρωμένη από το καλοκαίρι;
Οι εικόνες, όσο περπατάς κάτω από τη σκιά της Ακρόπολης, είναι απογοητευτικές. Ο Δήμος Αθηναίων είναι πραγματικά ανύπαρκτος. Δεν θα βρείτε ούτε ένα καλαθάκι για τα απορρίμματα αν περπατήσετε από το Μετρό Ακρόπολη ως το Μοναστηράκι. Θα βρείτε όμως βρωμερούς κάδους, παρκαρισμένα οχήματα στους πεζόδρομους και τα πεζοδρόμια, σκουπίδια παντού…
Μήπως ήρθε ο καιρός να πάρουμε την πόλη στα χέρια μας;
