Τρεις… παράταιρες σκέψεις
Του Γιάννη Φ. Φωτόπουλου*
Ποιος θέλει άταφο το σώμα του σύγχρονου Πολυνείκη; Πολλά πολιτικά ζητήματα, πολλές ευκαιρίες για την ελληνική κοινωνία κι άλλες τόσες απαισιόδοξες προβλέψεις για τους ταγούς της πυκνώνονται με αφορμή το διάβημα του Νίκου Ρωμανού. Ζούμε αυτές τις μέρες μία σύγχρονη εκδοχή της σοφόκλειας Τραγωδίας της Αντιγόνης, κι ώς τώρα, 4/12 βράδυ, η εξέλιξή της είναι άγνωστη. Και μέχρι στιγμής δεν έχουμε στο προσκήνιο παρουσία της Αντιγόνης, παρά μόνο δύο Κρέοντες. Ο ένας είναι το σύστημα. Ο άλλος;
Τί θα σήμαινε μία πραγματική αλληλεγγύη στον Νίκο Ρωμανό; Με αφορμή τα όσα λέγονται για την ηρωική μάχη του Ρωμανού, και κυρίως ακούγοντας όσα δεν ειπώθηκαν, γεννώνται σκέψεις που δείχνουν «φάλτσες», παράταιρες, ιδίως σε σχέση με τον λόγο του προοδευτικού politically correct…
Η πρώτη αφορά το θεσμικό επίδικο. Η Αριστερά φωνασκεί αντικυβερνητικά, κάνει ανθρωπιστικές, δημοκρατικές ή φιλεκπαιδευτικές δηλώσεις (χρειάζονται βέβαια κι αυτές), αλλά καιροσκοπεί στο μείζον θεσμικό και πολιτικό ζήτημα: Τί θα γίνει με την αντιτρομοκρατική νομοθεσία και τις σωφρονιστικές ΑΛΛΑ ΚΑΙ ποινικές πλευρές της; Θα την καταργήσει η Αριστερά εάν ανέβει στην κυβέρνηση; Δυστυχώς, μέσα από ανέξοδους κεντρώους δημοκρατισμούς και κοινότοπες καταγγελίες του σωφρονιστικού συστήματος, η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ σιωπά επ’ αυτού· κι έτσι, η περπατησιά της ακούγεται, φευ, σαν εκείνη επερχόμενου Κρέοντα…
Η δεύτερη σκέψη αφορά την ευκαιρία για ουσιαστική επανίδρυση μιας μη μετωπικής σχέσης της Αριστεράς και της πολιτικής με το κίνημα των νέων.
Η ευκαιρία χάθηκε. Οι δύο Κρέοντες, τωρινός και επερχόμενος, αφού για τρεις εβδομάδες έκαναν ταμείο τα υπέρ και τα κατά και φλέρταραν με στρατηγικές έντασης, δείχνουν να συμφωνούν τακτικά στο να μην πεθάνει βιολογικά ο Ρωμανός. Ούτε ο δήμος «των νοικοκυραίων», ούτε ο δήμος «των προοδευτικών» θα το άντεχε (κάτι που δείχνει πως η συνείδηση της εισέτι απούσας Αντιγόνης, ευτυχώς, επιβιώνει διάσπαρτα και στους δύο «χώρους»). Συμπίπτουν όμως και στρατηγικά: Να πεθάνει πολιτικά ο Ρωμανός και μαζί του όλο το ενοχλητικό κίνημα των νέων. Στην τριγωνική/τριλεκτική σχέση σύστημα-Αριστερά-Κίνημα Νέων, οι δύο πρώτοι συμφωνούν ότι για την πολιτική τους επιβίωση χρειάζεται να οδηγήσουν στη θυσιαστική πυρά τον τρίτο όρο: Την εξεγερμένη συνείδηση των νέων που, με αντιφάσεις, αναπηρίες και μερικότητες (πώς αλλιώς άλλωστε;), με αγάπη ανάκατη με μίσος, μέσα από την αδυσώπητη απόρριψη της πολιτικής, κουβαλούν το σπέρμα ενός καινούργιου κόσμου, ενός νέου ολικού, έχουν μετανεωτερικόν ορίζοντα· κι αυτό είναι αγκάθι για όλες τις ενδοκαθεστωτικές δυνάμεις. Και οι δύο Κρέοντες θέλουν τον πολιτικό εκμηδενισμό του Πολυνείκη. Ήθελε, λέει, να ‘ναι λεύτερος…
Αλληλεγγύη στον Νίκο Ρωμανό θα ήταν η ανυστερόβουλη αναθεμελίωση αυτής της σχέσης, στην κατεύθυνση της αμοιβαίας αυτοϋπέρβασης, όχι η πολιτική και ηθική καταστολή του κινήματος των νέων ή η μετωπική καπηλεία του για πλαστογραφικούς και χειραγωγητικούς αντιδεξιισμούς. (Μικρή παρέκβαση: η πολλαπλή υπεξαίρεση του θανάτου του άτυχου Παύλου Φύσσα δείχνει, κι αυτή, την πλατφόρμα επί της οποίας συναιρούνται ο φιλελεύθερος συστημικός αντιφασισμός και ο τριτοδιεθνιστικής γενεαλογίας αριστερός αντιφασισμός-αντιδεξιισμός. Δείχνει ότι ο αντιφασισμός αποτελεί σήμερα τη μετωπική πλατφόρμα ανασύστασης της ενδοσυστημικής κεντρώας Αριστεράς).
Η τρίτη σκέψη αφορά τη σχέση της Αριστεράς με τον Άλλο, ιδίως τον εχθρό Άλλο. Βρισκόμαστε και πάλι μπροστά στην αναπαραγωγή, από πλευράς της, του Κόσμου των δύο Κόσμων. Ο κόσμος του Συστήματος απ’ την μια, ο λεγόμενος κόσμος των νοικοκυραίων, κι απ’ την άλλη η «δημοκρατική πανστρατιά», ο λεγόμενος προοδευτικός χώρος… Καθένας ορίζει αυτοαναφορικά και περίκλειστα τους φίλιους και τους εχθρούς.
Είπε ο Αλ. Τσίπρας ότι «σύσσωμος ο δημοκρατικός κόσμος, προσωπικότητες και φορείς στηρίζουν το αίτημα αυτό». Αμφιβάλλω για την ποιότητα και τα πραγματικά όρια της δημοκρατικής ευαισθησίας αυτής της πανστρατιάς. Μήπως είναι α λα καρτ; Υπερασπιζόμαστε μόνο τους «δικούς μας»; Η Αριστερά παραμένει ανήμπορη και παρωχημένη, ακριβώς διότι δεν μπορεί να διαχειρισθεί και να εντάξει τον Άλλο στον κόσμο, ιδίως τον ενάντιο Άλλο, παρά μόνο με τα όπλα του Άλλου: τον πολιτικό εξοβελισμό, το ηθικό σβήσιμο ή και τη φυσική καταστροφή του, και την (μυθική) τελική επικράτηση του καθαρού κόσμου της. Έτσι, η βαναυσότητα δικαιώνεται ή αποδοκιμάζεται α λα καρτ: μόνο στα χέρια τού Άλλου –και μόνο τότε– είναι πάντοτε απάνθρωπη.
Αυτή η «προοδευτικότητα» έχει για πνευματικούς προγόνους τον Χομπς, τον Μακιαβέλι και τον Σμιττ. Έχει την κοινή υφή των εκασταχού Κρεόντων: την ανάγκη για έναν Ετεοκλή-Κορκονέα και έναν Πολυνείκη-Ρωμανό, ως διχαστικές συμβολικές ενσαρκώσεις του απόλυτου Κακού και του απόλυτου Καλού.
Πραγματική αλληλεγγύη στον Νίκο Ρωμανό θα σήμαινε ν’ αδράξουμε την ευκαιρία και ως κοινωνία να επανιδρύσουμε συλλογικά το κοινόν μας, τον κοινό μας εαυτό· θα σήμαινε να πάμε πέρα κι από τον δικό του θυμωμένο ιδεοαξιακό ορίζοντα. Η Αντιγόνη έθαψε τον άταφο αδελφό της Πολυνείκη και το ίδιο θα έκανε αν στη θέση του ήταν ο άλλος αδελφός, ο Ετεοκλής. Δεν εκπροσώπησε κάποιο στρατόπεδο, δεν έκανε διάκριση «φίλιου» και «αντίπαλου» χώρου· και κατέθεσε με σαφήνεια το αξιολόγιό της: «Δεν γεννήθηκα να μισώ μαζί με άλλους, αλλά ν’ αγαπώ μαζί τους». Το βλέμμα της είναι πανανθρώπινο, έχει οικουμενικότητα, όχι κομματικότητα. Αντί επιλόγου λοιπόν, θα αποτολμήσω μία τελευταία σκέψη, ιδιαίτερα παράταιρη: Τί θα κάναμε εάν στη θέση του «δικού μας» Πολυνείκη ήταν ο «δικός τους» Ετεοκλής; Με άλλα λόγια, πώς άραγε θα συμπεριφερόταν η «δημοκρατική πανστρατιά» εάν στη θέση του Ρωμανού έκανε την ίδια απεργία πείνας ο Κορκονέας;
* O Γιάννης Φ. Φωτόπουλος είναι δικηγόρος
