Η επίσκεψη Ερντογάν, την περασμένη εβδομάδα, έφερε ξανά στην επικαιρότητα το θέμα της ιδιαίτερης γεωπολιτικής σημασίας της Θράκης, ανακινώντας τη συζήτηση που είχε ξεκινήσει λίγους μήνες πριν με τις αναφορές του Αμερικανού πρέσβη για τον ρόλο που επιθυμούν οι ΗΠΑ στην περιοχή. Την ιδιαίτερη, δηλαδή, αμερικανική «ματιά» που θέλει την Αλεξανδρούπολη ως σημαντικό ενεργειακό κόμβο μεταφοράς φυσικού αερίου, ενώ «βλέπει», πιθανά στον Έβρο, μια βάση ελικοπτέρων για την στενή παρακολούθηση της Μαύρης Θάλασσας και της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Και όλο αυτό το ενδιαφέρον, βέβαια, προβληματίζει ιδιαίτερα τους Ρώσους που δεν θέλουν με τίποτα τον αμερικανικό στρατιωτικό έλεγχο στην έξοδο των Δαρδανελίων, ούτε εμπόδια στα δικά τους ενεργειακά σχέδια.
Με αυτή την έννοια θα μπορούσε κανείς να πει πως εάν το λιμάνι του Πειραιά ή της Θεσσαλονίκης έχει τεράστια εμπορική σημασία, αυτό της Αλεξανδρούπολης πιθανόν και να έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον που αφορά σε γεωπολιτικούς όρους. Και σίγουρα, στη Θράκη θα παιχτούν το επόμενο διάστημα διάφορα «παιχνίδια» γύρω από γεωστρατηγικά συμφέροντα, τα οποία μπορεί να έχουν και οικονομικές παραμέτρους.
Κατά την πρόσφατη επίσκεψη Ερντογάν στην περιοχή, δήθεν για να προσκυνήσει σε ένα τζαμί, έχει ενδιαφέρον να δούμε πως η συμμετοχή του κόσμου στην υποδοχή του «σουλτάνου» ήταν μικρή. Είχε προηγηθεί τον Μάιο το ταξίδι του υφυπουργού Εξωτερικών Αχμέτ Γιλντίζ και στις αρχές Νοέμβρη η «ιδιωτική» επίσκεψη του Τούρκου αντιπροέδρου Χακάν Τσαβούσογλου, ενώ μήνες τώρα, σύμφωνα με πληροφορίες, Τούρκοι πράκτορες γύριζαν στα χωριά της Θράκης κερνώντας σε μπαράκια και καφενεία προσπαθώντας να έρθουν σε επαφή με τους νέους της μουσουλμανικής κοινότητας.
Οι προσπάθειες δεν απέδωσαν ιδιαίτερα και όσοι συγκεντρώθηκαν στο τζαμί που επισκέφτηκε ο Τούρκος πρόεδρος, σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες, δεν ξεπερνούσαν τους 700, εκ των οποίων 150-200 ήταν η φρουρά του Ερντογάν.
Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για το γιατί δεν ανταποκρίθηκαν οι μουσουλμάνοι της Θράκης στο κάλεσμα. Μια από αυτές είναι ο φόβος. Το σίγουρο, πάντως, είναι πως οι άνθρωποι αυτοί, ζουν στην Ελλάδα και έχουν τόσα πολλά προβλήματα, όπως άλλωστε όλοι οι Έλληνες, που τους απασχολούν περισσότερο .
Ο ρόλος του προξενείου
Αυτό δεν σημαίνει πως το Τουρκικό Προξενείο έχει υποβαθμισμένο ρόλο ή μικρή επιρροή στην περιοχή. Είναι ένα παράλληλο κράτος μέσα στη Θράκη, ένας σκληρός και ανεξέλεγκτος μηχανισμός, που περιστοιχίζεται από ανθρώπους με μεγάλα προνόμια. Αποτελεί όμως όλο αυτό το σύστημα μια πολύ μικρή μειοψηφία της μουσουλμανικής κοινότητας. Η πλειοψηφία των μουσουλμάνων της Θράκης έχει το θλιβερό προνόμιο να καταπιέζεται διπλά και μάλλον περισσότερο από το προξενείο συγκριτικά με το ελληνικό κράτος. Παλαιότερα ήταν διαφορετικά τα πράγματα, αλλά σήμερα, για κάποιον που επισκέπτεται συχνά τη Θράκη και γνωρίζει την περιοχή, είναι σαφές πως το μεγάλο πρόβλημα της μειονότητας της Θράκης είναι η καταπίεση που ασκείται από το προξενείο, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν καταπιέζεται και από το ελληνικό κράτος.
Υπάρχουν πληροφορίες πως οι τούρκικες προξενικές αρχές δίνουν 500 ευρώ σε κάθε κορίτσι που κλείνει τα 15 του χρόνια προκειμένου να φορά μαντήλα, ενώ τάζουν στα παιδιά που τελειώνουν το Λύκειο δωρεάν σπουδές στα Πανεπιστήμια της Κωνσταντινούπολης και της Ανατολικής Θράκης. Το προξενείο «προσφέρει» με αντίτιμο την πειθαρχία στις οδηγίες του, χαμηλού κόστους ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στα νοσοκομεία της Τουρκίας και σχεδιάζει να «ιδρύσει» νοσοκομεία για τους μουσουλμάνους στην περιοχή. Και όλα συμβαίνουν μέσα στην επικράτεια του ελληνικού κράτους, με αντίστοιχους «εκβιασμούς» και την ανοχή των κυβερνήσεων.
Οι τούρκικες προξενικές αρχές τάζουν στα παιδιά που τελειώνουν το Λύκειο δωρεάν σπουδές στα Πανεπιστήμια της Κωνσταντινούπολης και της Ανατολικής Θράκης. Επίσης το προξενείο «προσφέρει» με αντίτιμο την πειθαρχία στις οδηγίες του, χαμηλού κόστους ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στα νοσοκομεία της Τουρκίας και σχεδιάζει να «ιδρύσει» νοσοκομεία για τους μουσουλμάνους στην περιοχή. Και όλα συμβαίνουν μέσα στην επικράτεια του ελληνικού κράτους, με αντίστοιχους «εκβιασμούς» και την ανοχή των κυβερνήσεων
Κάποιος που έχει ζήσει χρόνια στη Θράκη, μπορεί με σιγουριά να πει πως αν αφήσουν ήσυχους Χριστιανούς και Μουσουλμάνους τα πράγματα θα πάνε πολύ καλύτερα. Υπάρχουν, σίγουρα, πράκτορες, ρουφιάνοι και σπιούνοι και από τις δύο πλευρές που δημιουργούν προβλήματα. Αλλά καθώς περνάνε τα χρόνια ο κόσμος δεν παρασύρεται. Και ήδη αντιδρά διαφορετικά. Αρνείται να γίνει υποκινούμενο χειρισμών. Έτσι μπορεί να εξηγηθεί, από μια πλευρά, η μικρή ανταπόκριση της μειονότητας στην επίσκεψη Ερντογάν.Τεράστιες είναι οι ευθύνες του πολιτικού προσωπικού της Θράκης για την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί. Δεν εκλέγεται κανείς βουλευτής στη Θράκη –Χριστιανός ή Μουσουλμάνος– αν δεν τα έχει καλά με το Τουρκικό Προξενείο. Όποιοι εκλέγονται έχουν ή αναβαθμίζουν ιδιαίτερα σχέσεις με το Προξενείο.
Μερικά στοιχεία για την περιοχή
Η Θράκη αποτελεί μια ιστορική γεωγραφική περιοχή της νότιας Βαλκανικής χερσονήσου. Σήμερα περιλαμβάνει τη Βόρεια Θράκη (Βουλγαρία), τη Δυτική Θράκη (Ελλάδα) και την Ανατολική Θράκη (Τουρκία).
Η Ελληνική Θράκη αποτελείται από τους νομούς Ροδόπης, Ξάνθης και Έβρου και ο πληθυσμός της ανέρχεται στους 350 χιλιάδες κατοίκους, η σύνθεση του οποίου έχει διαμορφωθεί στις αρχές του προηγούμενου αιώνα με τις ανταλλαγές πληθυσμών και τη συνθήκη της Λωζάννης (1923). Τη χρονιά εκείνη ο πληθυσμός της Θράκης ανέρχονταν στις 190 χιλιάδες κατοίκους, με το μουσουλμανικό στοιχείο να είναι κυρίαρχο (περίπου 55%).
Μετά την ανταλλαγή πληθυσμών, διαμορφώθηκε στην περιοχή μια χριστιανική πλειοψηφία (190 χιλιάδες κάτοικοι), αποτελούμενη από τους ντόπιους Έλληνες κατοίκους (90 χιλιάδες το 1923) καθώς και Έλληνες πρόσφυγες (100 χιλιάδες εκείνη την εποχή). Αντίστοιχα η μουσουλμανική μειονότητα αποτελούνταν από περίπου 90 χιλιάδες κατοίκους, μεταξύ των οποίων Πομάκοι (σλαβόφωνοι), και Ρομά, με την πλειοψηφία να είναι Τουρκόφωνοι και Τούρκοι το γένος, Έλληνες πολίτες.
Σήμερα η κατάσταση όσον αφορά στην μειονότητα έχει ως εξής, σύμφωνα με την απογραφή του 2011: Στον Νομό Ξάνθης (συνολικός πληθυσμός 100 χιλιάδες) κατοικούν περίπου 42 χιλιάδες μουσουλμάνοι (11 χιλιάδες Τουρκογενείς, 25 χιλιάδες Πομάκοι, 6 χιλιάδες Ρομά), στον νομό Ροδόπης (συνολικός πληθυσμός 110 χιλιάδες) οι Μουσουλμάνοι φτάνουν τις 65 χιλιάδες (45 χιλιάδες Τουρκογενείς, 11 χιλιάδες Πομάκοι, 9 χιλιάδες Ρομά), στον νομό Έβρου (συνολικός πληθυσμός 140 χιλιάδες) κατοικούν 12 χιλιάδες Μουσουλμάνοι (2 χιλιάδες Τουρκογενείς, 2 χιλιάδες Πομάκοι, 8 χιλιάδες Ρομά). Παρατηρούμε δηλαδή ότι η πληθυσμιακή κατανομή ανά νομό, όσο και η εσωτερική σύνθεση της μειονότητας δεν είναι ενιαία, ενώ η εικόνα αυτή γίνεται ακόμη πιο πολύπλοκη αν δούμε και την κατανομή της στα αστικά κέντρα και την ύπαιθρο (κυρίως ορεινά χωριά) για την οποία δεν υπάρχει καθαρή εικόνα λόγω της εντεινόμενης εσωτερικής μετανάστευσης.
Όσον αφορά στην οικονομική κατάσταση, στην περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (2014), το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ανήλθε περίπου στα 11.000 ευρώ (16.000 ευρώ ο εθνικός μέσος όρος). Στο παρελθόν (μέχρι και τα μέσα τις δεκαετίας του ‘80) και λόγω των αποκλεισμών που υπέστη η μειονότητα, οι ανισότητες ήταν αρκετά μεγάλες. Τα τελευταία χρόνια, όμως, μπορούμε με σχετική βεβαιότητα να ισχυριστούμε πως δεν υπάρχουν διαφορές κι αυτό είναι εμφανές στην οικονομική δραστηριότητα στις πόλεις αλλά και στην κοινωνική ανέλιξη που επήλθε και λόγω της πρόσβασης των νέων στην εκπαίδευση. Βέβαια, συνεχίζουν να υπάρχουν οικονομικές ανισότητες μεταξύ των κατοίκων των πόλεων και των ορεινών περιοχών, ενώ όλοι οι κάτοικοι της Θράκης (Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι) βιώνουν από κοινού τις συνέπειες της κρίσης, της απαξίωσης της περιφέρειας αλλά και της νεανικής μετανάστευσης (είτε προς τη Γερμανία είτε προς την Τουρκία).
Νεο-φαναριώτες…
Ο υπουργός Παιδείας επιδίδεται σε μιαν άκρατη συμπάθεια προς το νέο-οθωμανικό κατεστημένο και τους κυβερνητικούς κύκλους της Τουρκίας. Και δεν είναι λεπτομέρειες. Ο Γαβρόγλου είχε συναντήσεις με όλους τους τούρκους επίσημους που έχουν έρθει πρόσφατα στην χώρα μας. Κι έχει σχεδιασμούς και μεγάλη σπουδή να ικανοποιεί αιτιάσεις και προβλήματα που εγείρονται από την εκείθε πλευρά.
Παραθέτουμε παραδείγματα: 2/11/17: Συνάντηση Γαβρόγλου – Τσαβούσογλου. O υπουργός Παιδείας συναντήθηκε με τον αναπληρωτή πρωθυπουργό της τουρκικής κυβέρνησης Χακάν Τσαβούσογλου. Συζητήθηκαν θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος. (Ανακοίνωση υπουργείου Παιδείας). 8/12/17: Αναχώρηση Ερντογάν από την Αθήνα. «Ο Τούρκος έφτασε στις 10:21 στο «Ελευθέριος Βενιζέλος» με την αυτοκινητοπομπή του. Στο αεροδρόμιο περίμενε και συνόδευσε ως το αεροσκάφος του τον Τούρκο πρόεδρο ο υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου». 15/12/17: Ο Γαβρόγλου ανοίγει θέμα εκλογής μουφτή στην Θράκη… «Θα πρέπει να αρχίσει μια πολύ σοβαρή συζήτηση με την ίδια τη μειονότητα ως προς το θέμα της ορθολογικοποίησης της εκλογής μουφτήδων. Το σοβαρό ζήτημα που πρέπει να συζητηθεί –και νομίζω πρέπει να εξαντλήσουμε κάθε δυνατότητα που υπάρχει για συζητήσεις– είναι ο προσδιορισμός του εκλεκτορικού σώματος. Τον Πατριάρχη δεν τον εκλέγει η ρωμαίικη κοινότητα στην Πόλη, δεν τον εκλέγουν καν ιερείς, τον εκλέγουν τα μέλη της Ιεράς Συνόδου. Άρα υπάρχει πάντα στην εκλογή των θρησκευτικών ηγετών ένα ειδικό εκλεκτορικό σώμα». (Κανάλι της Βουλής)
Ναι, υπάρχουν νεο-φαναριώτες. Δεν είναι δα και τίποτα παράξενο στην νέα εποχή…
Με την χειρονομία της φωτογραφίας χαιρέτησε ο Ερντογάν όσους μουσουλμάνους τον υποδέχτηκαν στην Θράκη. Την χρησιμοποιεί αφειδώς σε όλες τις δημόσιες εμφανίσεις του και έχει ένα «ιδιαίτερο νόημα» που δεν είναι άλλο από τις 4 αρχές: «μια πατρίδα, ένα κράτος, μια σημαία, ένα έθνος». Άλλη μια ηχηρή πρόκληση και μήνυμα προς όλες τις κατευθύνσεις από μεριάς του…
