Τακτικές και εσωτερικοί κίνδυνοι για τον Πούτιν
Του Ερρίκου Φινάλη
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Ρωσικής Στατιστικής Υπηρεσίας, που αφορούν το 2012, το 69% των εξαγωγικών κερδών της Ρωσίας και το 50% των εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού προερχόταν από τον ενεργειακό τομέα. Χάρη στις σχετικά υψηλές τιμές του πετρελαίου, και παρά την αποτυχία των σχεδίων του Πούτιν για σταδιακό απεγκλωβισμό της οικονομίας από την εξάρτησή της από τις εξαγωγές πετρελαίου, αερίου και μετάλλων, το ρωσικό ΑΕΠ αυξανόταν με ικανοποιητικούς ρυθμούς (3-5% κάθε χρόνο) ως το 2012. Το 2013 ήταν η πρώτη χρονιά αναιμικής αύξησης του ΑΕΠ (μόλις 1,3%).
Η όξυνση της κρίσης στην Ουκρανία, όπου η αντιπαράθεση μεταξύ Δύσης και Ρωσίας εντάθηκε μετά την ανατροπή του Γιανούκοβιτς και την επιβολή στο Κίεβο ενός ανοιχτά φιλοδυτικού καθεστώτος, κατέληξε στην προσάρτηση της Κριμαίας που αποτέλεσε την αφορμή για τις κυρώσεις ΗΠΑ και Ε.Ε. Και συνεχίζεται μέχρι σήμερα με το αυτονομιστικό κίνημα στην ανατολική Ουκρανία. Όσοι έλπιζαν ότι κάπου εδώ θα επέλθει ένας ορισμένος συμβιβασμός και μια νέα ισορροπία διαψεύστηκαν. Η βαθιά παγκόσμια κρίση, αλλά και οι προσπάθειες των νέων αναδυόμενων δυνάμεων να διεκδικήσουν μεγαλύτερο βάρος στη διεθνή σκακιέρα, οδήγησαν τη Δύση στην εξαπόλυση χαοτικών συγκρούσεων και περαιτέρω κλιμάκωσης ώστε να ανασχέσουν την άνοδό τους.
Σχεδιασμένη η επίθεση
Η συνεχής πτώση των τιμών του πετρελαίου, ενορχηστρωμένη από τις ΗΠΑ με την αμέριστη συνεργασία του ΟΠΕΚ (όπου και πάλι πρωτοστάτησε η Σαουδική Αραβία), αποτελεί ένα ακόμη επεισόδιο αυτής της κλιμάκωσης. Στόχος είναι τόσο η Ρωσία όσο και μια σειρά χώρες της Λατινικής Αμερικής που αμφισβητούν έμπρακτα τις ΗΠΑ. Η «απάντηση» του Πούτιν με τα ταξίδια του σε Κίνα, Ινδία και Τουρκία (και τις σημαντικές συμφωνίες ιδίως με την Κίνα) ακολουθήθηκε από νέα επίθεση των «αγορών» και περαιτέρω μείωση των τιμών του πετρελαίου – που αυτή τη βδομάδα έπεσε κάτω από τα 60 δολάρια το βαρέλι, ενώ λίγους μήνες νωρίτερα ήταν στα 100 δολάρια. Κι όλα αυτά τη στιγμή που οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή μαίνονται, και πετρελαιοπαραγωγά κράτη όπως η Λιβύη έχουν κυριολεκτικά αποσυντεθεί!
Τα αποτελέσματα έγιναν αισθητά αυτή τη βδομάδα όταν το ρούβλι κατέρρευσε – χάνοντας συνολικά τη μισή αξία του μέσα σε πέντε μόλις μήνες. Πέρα από την ευθεία επίθεση στη ρωσική οικονομία, οι ΗΠΑ πήραν άλλη μια απόφαση που εξόργισε το Κρεμλίνο: να ανακηρύξουν την Ουκρανία, τη Μολδαβία και τη Γεωργία σε «βασικούς στρατιωτικούς συμμάχους». Η απάντηση του Πούτιν ήταν και πάλι ακαριαία, ανακοινώνοντας ότι θα αναπτύξει πυρηνικά όπλα στην Κριμαία. Και η διελκυστίνδα συνεχίζεται, με απρόβλεπτες συνέπειες.
Δεν φοβάται λαϊκή αναταραχή ο Πούτιν
Από την άλλη το Κρεμλίνο δεν νιώθει να απειλείται άμεσα στο εσωτερικό μέτωπο, παρά την αναμενόμενη αύξηση της λαϊκής δυσαρέσκειας λόγω των επικείμενων περικοπών στις κοινωνικές δαπάνες. Μέχρι στιγμής οι λαϊκές αντιδράσεις είναι περιορισμένες, και μετά την καθιερωμένη ετήσια συνέντευξη Τύπου του Πούτιν το ρωσικό χρηματιστήριο έδειξε σημάδια ανάκαμψης. Οι προειδοποιήσεις για «δυσκολίες που θα κρατήσουν μόνο δύο χρόνια» και η επίκληση του «πατριωτικού αισθήματος», σε συνδυασμό με κινήσεις που διασπούν την εσωτερική αντιπολίτευση, καθιστούν και πάλι ισχνές τις ελπίδες ορισμένων ολιγαρχών να καταφέρουν την ανατροπή του Πούτιν.
Όσο για τη ρωσική Αριστερά, που θα μπορούσε μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες να αναδειχτεί σε πόλο υπεράσπισης των λαϊκών συμφερόντων, παραμένει αδύναμη. Ο βασικός κορμός της, το Κομμουνιστικό Κόμμα υπό τον Ζιουγκάνοφ, ούτε θέλει ούτε μπορεί να έρθει σε ευθεία ρήξη με τον Πούτιν. Άλλες, μικρότερες και πιο ριζοσπαστικές δυνάμεις όπως το Αριστερό Μέτωπο, έχουν πληγεί σοβαρά από την καταστολή που υπέστησαν τα προηγούμενα χρόνια. Χτες πάντως το Αριστερό Μέτωπο κατήγγειλε την πρόθεση του Πούτιν να περάσει άμεσα από τη Δούμα νόμο με τον οποίο παρέχεται έκτακτη οικονομική ενίσχυση ύψους ενός τρισ. ρουβλιών (περίπου 14 δις. ευρώ) στις παραπαίουσες ρωσικές τράπεζες.
Η προσέγγιση με την Τουρκία γεννά νέες περιπλοκές
Μια παράπλευρη επίπτωση της σύγκρουσης μεταξύ Δύσης και Ρωσίας είναι και η σχετική διαφοροποίηση του Πούτιν –μετά την επίσκεψή του στην Τουρκία– σε σχέση με την παραδοσιακή θέση του Κρεμλίνου στο Κυπριακό. Έτσι, στην προχτεσινή συνέντευξή του ο Πούτιν δεν δίστασε να τονίσει ότι «έχουμε πολύ καλές σχέσεις με την Τουρκία και επομένως, έτσι είτε αλλιώς, αυτές επεκτείνονται και στη βόρεια Κύπρο». Και πρόσθεσε: «Σε ό,τι αφορά την Κύπρο, τη Βόρεια και την Κυπριακή Δημοκρατία στο Νότο, γνωρίζετε ότι προσπαθούμε να έχουμε ισορροπημένη θέση και να οδηγήσουμε την υπόθεση έως την επίλυση του προβλήματος, η οποία θα ικανοποιούσε τόσο το βόρειο όσο και το νότιο τμήμα της νήσου, τόσο το τουρκικό όσο και το ελληνικό»…
