Η δημοσίευση των εαρινών προβλέψεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Ε.Ε.) επιβεβαιώνει με τον καλύτερο τρόπο το γνωστό απόφθεγμα ότι οι προβλέψεις/εκτιμήσεις των οικονομολόγων τεκμηριώνουν την αξιοπιστία των αστρολόγων. Είναι, άλλωστε, γνωστή η λατινική επωδός όλων των «νόμων» της καπιταλιστικής οικονομίας (ceteris paribus) που εξαρτά την ισχύ των «νόμων» από τη μη μεταβολή των υπόλοιπων παραγόντων που τον επηρεάζουν… Ακόμη είναι γνωστή η ρήση για την αυτοεκπληρούμενη προφητεία στις περιπτώσεις εκείνες που οι προβλέψεις των οικονομολόγων προκαλούν τις εξελίξεις που προβλέπουν. Άλλωστε, στην Ελλάδα υπάρχει αρνητική εμπειρία των προβλέψεων των «θεσμών» σχετικά με τις επιπτώσεις των μνημονιακών πολιτικών στα μακροοικονομικά μεγέθη, επιπτώσεις που ακόμη επιβαρύνουν τη χώρα και το λαό της.
Τα παραπάνω επιβεβαιώνονται πλήρως από τις εαρινές προβλέψεις της Ε.Ε. Η αισιοδοξία για την εξέλιξη των μακροοικονομικών μεγεθών (π.χ. αύξηση 1,5% του ΑΕΠ στην Ευρωζώνη και 1,8% στην Ευρωπαϊκή Ένωση και μικρή μείωση της ανεργίας) στηρίζεται, σε μεγάλο βαθμό, στις χαμηλές τιμές του πετρελαίου και την πτώση της ισοτιμίας του ευρώ που προκάλεσε η πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ. Όμως, παρά το ότι αναφέρονται, υποτιμώνται οι κίνδυνοι από τη διεθνή αναταραχή (ουκρανική κρίση και η συνεχιζόμενη ένταση με τη Ρωσία, Μέση Ανατολή, Βόρεια Αφρική), την οικονομική «κόπωση» των αναδυόμενων οικονομιών (με εξαίρεση την Ινδία) και την πιθανή αναστροφή της μεγέθυνσης στις ΗΠΑ. Ακόμη επισημαίνεται στις προβλέψεις της Ε.Ε. ότι οι εξελίξεις στις διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα μπορεί να υπονομεύσουν τις θετικές προβλέψεις της. Επιβεβαιώνεται, δηλαδή, το βασικό δόγμα ότι οι προβλέψεις ισχύουν εφόσον δεν μεταβληθούν οι παράγοντες που τις επηρεάζουν…
Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ε.Ε., η μείωση των πραγματικών επιτοκίων, θα πρέπει, για παράδειγμα, να είναι μεγαλύτερη στις περιφερειακές χώρες που υπέφεραν από υψηλότερα επιτόκια δανεισμού πριν την υλοποίηση της πολιτικής ποσοτικής χαλάρωσης. Από την άλλη, στις ίδιες χώρες, η ευθραυστότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος και το μεγάλο ύψος μη εξυπηρετούμενων δανείων μπορεί να εμποδίσουν τη μετατροπή αυτής της επιπλέον ρευστότητας σε χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα. Δηλαδή, όπως συνέβη και στις ΗΠΑ, η Ε.Ε. διαβλέπει τον κίνδυνο οι τράπεζες να χρησιμοποιήσουν την επιπλέον ρευστότητα για την κάλυψη των ανοιγμάτων στους ισολογισμούς τους ενώ προσπαθεί να αντιμετωπίσει την έλλειψη επενδυτικού ενδιαφέροντος από την πλευρά του ιδιωτικού τομέα, που, επίσης, συμβάλλει στη μη παραγωγική αξιοποίηση αυτής της ρευστότητας, με την επίκληση της υλοποίησης του Επενδυτικού Σχεδίου για την Ευρώπη (Πρόγραμμα Juncker).
Μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωζώνης, που υλοποιούν προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής, η ανάπτυξη προβλέπεται, σύμφωνα με την Ε.Ε., να είναι ισχυρή στην Ιρλανδία, ενώ η Κύπρος θα γνωρίσει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης από την επόμενη χρονιά. Η αύξηση της εσωτερικής ζήτησης και η ενίσχυση των εξαγωγών θα συμβάλλουν στους θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης της Πορτογαλίας.
Οι προβλέψεις της Ε.Ε. για την Ελλάδα επιδιώκουν να λειτουργήσουν ως «αυτοεκπληρούμενες προφητείες». Όταν στο μέσο μίας διαπραγμάτευσης που θα καθορίσει, σε σημαντικό βαθμό, το σύνολο των μακροοικονομικών μεγεθών της χώρας, διατυπώνονται προβλέψεις για την επιδείνωσή τους, προδικάζοντας, ουσιαστικά, το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης, τότε ο εκβιασμός είναι προφανής… Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ τον Νοέμβριο 2014 η Ε.Ε. προέβλεπε ότι το ΑΕΠ θα αυξανόταν κατά 2,5% το 2015, τώρα η αντίστοιχη πρόβλεψη είναι 0,5%. Μία πρόβλεψη που παρασύρει αρνητικά και τα υπόλοιπα μακροοικονομικά μεγέθη (δημοσιονομικό έλλειμμα και δημόσιο χρέος). Η αιτία που επικαλείται η Ε.Ε. για την επιδείνωση των προβλέψεών της για τη χώρα μας δεν είναι άλλη από την αβεβαιότητα, όσον αφορά την κατάληξη των διαπραγματεύσεων. Αντίθετα με τις αρνητικές προβλέψεις για την τρέχουσα χρονιά, η Ε.Ε. διατυπώνει θετικές προβλέψεις για το 2016 μειωμένες, όμως, και πάλι σε σύγκριση με την προηγούμενη πρόβλεψη: αύξηση ΑΕΠ 2,9% (έναντι 3,6%), μείωση δημόσιου χρέους (173,5%) και ανεργίας (23,2%) και δημοσιονομικό έλλειμμα 2,2% χωρίς να αιτιολογεί αυτή τη μεταβολή (πιθανόν προσχωρώντας στη θεωρία της «αριστερής παρένθεσης»).
Οι εαρινές προβλέψεις της Ε.Ε. εξαρτώνται, όπως όλες οι οικονομικές προβλέψεις, από την ταξική πάλη και τους αγώνες των λαών. Και αυτός ο παράγοντας είναι, ευτυχώς, απρόβλεπτος…
Ερανιστής: Γιώργος Τοζίδης
