Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Οι δυτικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν κατά της Ρωσίας θα μπορούσαν να προκαλέσουν την πτώση του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού, υποστήριξε σήμερα ο επικεφαλής της ρωσικής διαστημικής υπηρεσίας Roscosmos, Ντμίτρι Ρογκόζιν, και ζήτησε την άρση τους.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η λειτουργία των ρωσικών διαστημοπλοίων, που ανεφοδιάζουν τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS), θα διαταραχθεί από τις κυρώσεις, επηρεάζοντας κατά συνέπεια το ρωσικό τμήμα του σταθμού, που χρησιμεύει κυρίως για τη διόρθωση της τροχιάς ολόκληρης της δομής. Κατά συνέπεια, αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει «“την προσθαλάσσωση” ή “την προσγείωση” του ISS που ζυγίζει 500 τόνους».
«Το ρωσικό τμήμα φροντίζει ώστε η τροχιά του σταθμού να διορθώνεται (κατά μέσο όρο ένδεκα φορές το χρόνο), μεταξύ άλλων και για να αποφεύγει τα διαστημικά συντρίμμια», αναφέρει ο Ρογκόζιν, ο οποίος εκφράζει τακτικά από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης την υποστήριξή του προς τον ρωσικό στρατό που μάχεται στην Ουκρανία.
Την 1η Μαρτίου η NASA είχε ανακοινώσει πως εργάζεται πάνω σε λύσεις για να διατηρήσει τον σταθμό σε τροχιά χωρίς τη βοήθεια της Ρωσίας.
Τα πληρώματα και ο ανεφοδιασμός μεταφέρονται στο τμήμα αυτό από τα διαστημόπλοια Soyouz και τα φορτηγά Progress. Ωστόσο ο Ρογκόζιν εξηγεί πως ο πύραυλος, που είναι απαραίτητος για να εκτοξευθούν αυτά τα σκάφη, τελεί «υπό αμερικανικές κυρώσεις από το 2021 και υπό τις κυρώσεις της ΕΕ και του Καναδά από το 2022».
Η Roscosmos αναφέρει πως απηύθυνε εκκλήσεις προς τους Αμερικανούς (NASA), Καναδούς (ASC) και Ευρωπαίους (ESA) εταίρους της ζητώντας «την άρση των παράνομων κυρώσεων σε βάρος των επιχειρήσεών μας».
Το διάστημα είναι ένα από τα τελευταία πεδία ρωσοαμερικανικής συνεργασίας.
Στις αρχές Μαρτίου, η Roscosmos ανακοίνωσε την πρόθεσή της να δώσει προτεραιότητα στην κατασκευή στρατιωτικών δορυφόρων εξαιτίας της αυξανόμενης απομόνωσης της Ρωσίας λόγω της σύγκρουσης στην Ουκρανία.
Ο Ρογκόζιν είχε επίσης ανακοινώσει πως η Μόσχα δεν θα παρέχει πλέον στις Ηνωμένες Πολιτείες τους κινητήρες των αμερικανικών πυραύλων Atlas και Antares. «Ας πετάξουν στο διάστημα πάνω στις σκούπες τους», σχολίασε.
Στις 30 Μαρτίου, ένας αστροναύτης, ο Μαρκ Βάντε Χέι, και δύο κοσμοναύτες, ο Αντόν Σκαπλέροφ και ο Πιοτρ Ντούμπροφ, πρόκειται να επιστρέψουν στη Γη από τον ISS με ένα διαστημόπλοιο Σογιούζ.
Ταξίδια-εξπρές στον Άρη
Με τις υπάρχουσες τεχνολογίες ένα ταξίδι στον Άρη διαρκεί έξι μήνες. Μια επανδρωμένη αποστολή δηλαδή θα χρειαστεί 12 μήνες για το ταξίδι μετ’ επιστροφής συν τον χρόνο που θα παραμείνει στον πλανήτη. Πρόκειται για μεγάλο χρονικά διάστημα παραμονής μέσα σε ένα σκάφος στο Διάστημα με πολλών ειδών δυσκολίες για τους συμμετέχοντες.
Έχουν κατατεθεί διάφορες προτάσεις και ιδέες για συστήματα και τεχνολογίες που θα επέτρεπαν σε ένα διαστημόπλοιο να ταξιδέψει πιο γρήγορα στον Κόκκινο Πλανήτη. Πρόκειται για προτάσεις που είτε είναι εφαρμόσιμες μεν αλλά βρίσκονται ακόμη σε στάδιο θεωρητικής επεξεργασίας είτε μοιάζουν με σενάριο επιστημονικής φαντασίας.
Ερευνητές του Πανεπιστημίου McGill στο Μόντρεαλ του Καναδά ανακοίνωσαν ότι αναπτύσσουν μια τεχνολογία η οποία μπορεί να επιτρέψει σε ένα διαστημόπλοιο να ταξιδέψει από τη Γη στον Άρη μέσα σε μόλις 45 μέρες. Οι ερευνητές ονομάζουν το σύστημά τους «λέιζερ-θερμικό σύστημα προώθησης» όπου δέσμες λέιζερ θερμαίνουν καύσιμα υδρογόνου.
Η ιδέα της χρήσης δεσμών λέιζερ ως προωθητικού μηχανισμού σε διαστημικά σκάφη έκανε την εμφάνισή της πριν από λίγα χρόνια. Θεωρητικά αυτές οι δέσμες λέιζερ που θα ξεκινούν από τη Γη θα στοχεύουν σκάφη και δορυφόρους με ηλιακά ιστία (εξωτερικά φωτοβολταϊκά συστήματα) και θα τους παρέχουν την απαραίτητη ώθηση για να κινηθούν με τρομερές ταχύτητες στο διαστημικό κενό. Όσο πιο μικρό είναι μάλιστα το σκάφος ή ο δορυφόρος τόσο πιο μεγάλη θα είναι η ώθηση που θα λαμβάνουν από τα λέιζερ.
Ένα τέτοιο σύστημα μπορεί να δώσει τόσο μεγάλη ώθηση στο σκάφος ώστε να φτάσει από τη Γη στον Άρη σε περίπου μια εβδομάδα. Όσο όμως αυξάνεται ο όγκος του σκάφους τόσο μειώνεται και το επίπεδο της ώθησης. Η τεχνολογία που αναπτύσσουν οι ερευνητές του McGill δεν στοχεύει στο φωτοβολταϊκό σύστημα αλλά στη δεξαμενή υδρογόνου που θα διαθέτει το σκάφος προκαλώντας τις διεργασίες που θα του προσφέρουν την απαραίτητη ώθηση ώστε να κινηθεί πολύ γρήγορα στον προορισμό του.
Οξυγόνο στη Σελήνη
Κοινοπραξία ευρωπαϊκών εταιρειών αναλαμβάνει να αναπτύξει για λογαριασμό της ευρωπαϊκής διαστημικής υπηρεσίας ESA το πρωτότυπο ενός συστήματος που θα παράγει οξυγόνο στη Σελήνη.
Εφόσον το πείραμα πετύχει, η νέα τεχνολογία θα τροφοδοτεί τις μελλοντικές αποικίες στη Σελήνη με το οξυγόνο που χρειάζονται οι ένοικοι για να αναπνέουν. Το οξυγόνο θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί ως οξειδωτικός παράγοντας για τους κινητήρες των διαστημικών σκαφών που θα εξυπηρετούν στο μέλλον το φεγγάρι.
Η ESA δεν διαθέτει σκάφος για επανδρωμένες διαστημικές αποστολές, συμμετέχει όμως στο πρόγραμμα Artemis της NASA για την επιστροφή των Αμερικανών στη Σελήνη γύρω στα μέσα αυτής της δεκαετίας.
Δείγματα που έφεραν από τη Σελήνη οι αμερικανικές αποστολές Apollo τις δεκαετίες του 1960 και 1970 έδειξαν ότι ο ρεγόλιθος, το βασικό πέτρωμα που καλύπτει τη σεληνιακή επιφάνεια, περιέχει 40-45% οξυγόνο κατά βάρος.
Το πρόβλημα είναι ότι το οξυγόνο αυτό δεν είναι ελεύθερο αλλά δεσμευμένο σε οξείδια μετάλλων. Για την απομόνωσή του έχουν προταθεί διάφορες χημικές μέθοδοι, από τις οποίες η επικρατέστερη βασίζεται στη διαδικασία της ηλεκτρόλυσης, η οποία μπορεί να διασπά τα οξείδια σε οξυγόνο και μεταλλικά στοιχεία, τα οποία θα μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν ως πρώτες ύλες για την κατασκευή εξοπλισμού.
O τεχνητός φωτισμός είναι πρόβλημα
Επιστήμονες στην Ελβετία ανακάλυψαν για πρώτη φορά μια νέα παγκόσμια απειλή –μετά τη σταδιακή εξαφάνιση των μελισσών και των πεταλούδων– για την επικονίαση και την αναπαραγωγή τον φυτών: τον τεχνητό φωτισμό της νύχτας που προσελκύει τα έντομα στις λάμπες και τα απομακρύνει από τα φυτά.
Σε πολλά φυτά η επικονίαση γίνεται είτε τη μέρα είτε τη νύχτα. Αλλά η ολοένα αραιότερη νυχτερινή επικονίαση δεν μπορεί να αναπληρωθεί από αυτή που γίνεται στη διάρκεια της μέρας. Τα βράδια το άρωμα των λουλουδιών έλκει τα έντομα, όμως τα φώτα, ιδίως οι λάμπες στους δρόμους, λειτουργούν αποπροσανατολιστικά για τα φυτά, καθώς αποτελούν γι’ αυτά έναν δυνατό… πειρασμό.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη δρα Εύα Κνοπ του Ινστιτούτου Οικολογίας και Εξέλιξης του Πανεπιστημίου της Βέρνης, που έκαναν τα ανάλογα πειράματα και τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature», διαπίστωσαν ότι εξαιτίας του τεχνητού φωτός οι επισκέψεις των επικονιαστών στα φυτά μειώνονται τα βράδια σε ποσοστό έως 62%. Μία συνέπεια αυτής της μείωσης είναι η μείωση κατά μέσο όρο 13% στην παραγωγή φρούτων από τα φυτά.
Οι ανθρώπινες δραστηριότητες απειλούν τα έντομα επικονιαστές με διάφορους τρόπους (απώλεια ενδιαιτημάτων, χρήση φυτοφαρμάκων, ασθένειες εντόμων, κλιματική αλλαγή, εισβολή ξενικών ειδών κ.ά.). Σε αυτές τις απειλές, μετά τη νέα μελέτη, θα πρέπει να προστεθεί και ο τεχνητός φωτισμός.
Τα τελευταία 20 χρόνια οι εκπομπές τεχνητού φωτός έχουν αυξηθεί κατά 70%, ιδίως σε κατοικημένες περιοχές. Ο νυχτερινός τεχνητός φωτισμός εξαπλώνεται διεθνώς με μέσο ετήσιο ρυθμό περίπου 6%, πράγμα που σημαίνει ότι η απειλή αυτή για την επικονίαση θα είναι ακόμη μεγαλύτερη στο μέλλον.
Πηγή: ΑΠΕ/ΜΠΕ
