του Γιώργου Κυριακού
Όσον αφορά τη Βοσνία, η πολιτική του Σέρβου προέδρου Βούτσιτς συνεχίζει την πολιτική Μιλόσεβιτς. Δηλαδή, σε αντίθεση με το ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου, που βρίσκεται ψηλά στον κατάλογο των θεμάτων, το Βελιγράδι κρατά χαμηλούς τόνους σχετικά με το πρόσφατα αναζωπυρωθέν βοσνιακό πρόβλημα*. Η αιτία πρέπει να αναζητηθεί στις αντιθέσεις του Βούτσιτς με τον πανίσχυρο Ντόντικ, ηγέτη της σερβικής οντότητας της Βοσνίας (Ρεπούμπλικα Σρπσκα, Σερβική Δημοκρατία). Οι αποσχιστικές διαθέσεις του Ντόντικ δεν βρίσκουν ευήκοα ώτα στη σερβική κυβέρνηση. «Έχει τα πιόνια του στη Ρεπούμπλικα Σρπσκα, στο Κοσσυφοπέδιο και σε άλλες χώρες, και τα τραβάει όσο πρέπει όταν χρειάζεται να κάνει μια κίνηση», αναφέρει αναλυτής για τον Βούτσιτς.
Είναι φανερό ότι οι κινήσεις του Ντόντικ έχουν φέρει σε δύσκολη θέση τον Βούτσιτς, ο οποίος από τη μια είναι υπόχρεος διεθνώς για τη «σταθερότητα στη Βοσνία», ενώ από την άλλη δεν υπάρχει και κάποια άλλη διεθνής υποστήριξη για την απόσχιση των Σερβοβοσνίων. Η Ρωσία φτάνει μόνο μέχρι το σημείο να θέτει προβλήματα στον Δυτικό ύπατο αρμοστή. Η Τουρκία, πάλι, γίνεται ο νέος εγγυητής της συμφωνίας του Ντέιτον! Οι σκληρές δηλώσεις του Ντόντικ για τον Βούτσιτς δεν αφήνουν περιθώρια μιας άλλης κατανόησης: «Ο Βούτσιτς διαδέχθηκε τον Μιλόσεβιτς, τον Κοστούνιτσα, τον Τάντιτς, τον Νίκολιτς και τώρα τον… Βούτσιτς», υπονοώντας ότι από τις υπερεθνικιστικές θέσεις που κάποτε είχε ο νυν Σέρβος πρόεδρος, πλέον έχει υιοθετήσει έναν συνθηκολόγο συμβιβασμό.
Οι σχέσεις του Βούτσιτς με την αντιπολίτευση στο μόρφωμα της Ρεπούμπλικα Σρπσκα είναι καλές (μέσω αυτών ήδη έχει εκλεγεί βουλευτής στο σερβικό κοινοβούλιο ο Αντάμ Σουκάλ), οπότε αναζητά πολιτικές λύσεις που θα αντικαταστήσουν τον άβολο για το Βελιγράδι εθνικιστή Ντόντικ. Φαβορί φαίνεται να είναι ο δήμαρχος της Μπάνια Λούκα, ο Ντράσκο Στανιβούκοβιτς, ο οποίος αντιπολιτεύεται τον Ντόντικ. Φαίνεται ότι η υπόθεση της Βοσνίας είναι μακράν της επανενσωμάτωσης στη Σερβία. Άλλωστε και στο ζήτημα του Κοσόβου, το Βελιγράδι έχει περιοριστεί στην απαίτηση αναγνώρισης της Αυτόνομης Ένωσης Δήμων, όπως και στα Μετόχια. Η Σερβία φαίνεται ότι με τη σημερινή πολιτική της απομακρύνει το βοσνιακό βαρίδι, προσπαθώντας να κρατήσει το Κόσοβο ως ένα διαπραγματευτικό χαρτί για τους διεθνείς οργανισμούς.
Η Τουρκία ως διαμεσολαβητής
Η αποδρομή των ΗΠΑ λόγω εμπλοκής τους σε υποθέσεις της Ανατολής έχει ευνοήσει οικονομικά την Κίνα, που επενδύει οικονομικά στη Βοσνία (όπως και γενικότερα σε όλα τα Βαλκάνια). Έχει ευνοήσει και τη Ρωσία, που «επενδύει» πολιτικά μέσω των ενστάσεών της στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για τους διορισμούς των ύπατων αρμοστών. Σε αυτό το φόντο, ο Ερντογάν φαίνεται να ενεργεί ως ισχυρός διαμεσολαβητής στη Βοσνία, απομακρυνόμενος προσωρινά από την «περιοριστική» υπεράσπιση του εκεί μουσουλμανικού θύλακα – ενός θύλακα που είναι άλλωστε και πολύ μακριά από τη «μητέρα Τουρκία».
Η Τουρκία έχει αναβαθμίσει τις σχέσεις της με τη Σερβία, και οι ανταποδόσεις εκ μέρους της δεύτερης ενισχύουν το προφίλ του Ερντογάν στα Βαλκάνια. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Τσαβούσογλου εγκαινίασε τον Σεπτέμβριο τουρκικό προξενείο στην πόλη Νόβι Παζάρ, μέρος της νοτιοδυτικής περιοχής του Σαντζάκ, που καλύπτει τόσο τη Σερβία όσο και το Μαυροβούνιο και κατοικείται κυρίως από Βόσνιους Μουσουλμάνους. Η Realpolitik του Ερντογάν τού επιτρέπει να διεισδύσει σε ιστορικά εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και να εκμεταλλεύεται το κενό της Δύσης. Το ερώτημα είναι αν θα υπάρξει μια ρωσοτουρκική σύμπραξη στην περιοχή… υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι ο Ερντογάν θα επιβιώσει της σημερινής οικονομικής –και όχι μόνο– κρίσης στην Τουρκία.
* «Απόψυξη των συγκρούσεων στα Βαλκάνια» (φύλλο 565) και «Ταραγμένη πάλι η γειτονιά μας» (φύλλο 564).
