Ποια είναι όμως η αλήθεια; Τα Μεταλλεία Κασσάνδρας μεταβιβάστηκαν στην Ελληνικός Χρυσός Α.Ε., το 2003, με πλήρες δικαίωμα νομής και κατοχής, χωρίς κανένα οικονομικό αντάλλαγμα για το ελληνικό Δημόσιο, με τη μορφή μισθωμάτων ή δικαιωμάτων (royalties). Πρόκειται, δηλαδή, για ιδιωτικά μεταλλεία και για μια συμφωνία μεταξύ ιδιωτών, όπου η Ελλάδα δεν θα πάρει ούτε ένα ευρώ απ’ όλη αυτή την ιστορία. Απλά, ο Μπόμπολας και ο Κούτρας (Ελλάκτωρ) έγιναν πλουσιότεροι κατά μερικές δεκάδες εκατομμύρια (περίπου 130), όπως συμβαίνει απ’ το 2004 και μετά, που ασχολούνται με τα μεταλλεία της Β. Χαλκιδικής.
Όμως, ας δούμε τα πράγματα απ’ την αρχή καθώς και το μέγεθος του σκανδάλου που ξεκίνησε απ’ το 2003. Στις 23/12/2003, μεταβιβάζονται τα Μεταλλεία Κασσάνδρας στην εταιρία Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. (Ε.Χ.) αντί τιμήματος 11 εκατ. ευρώ. Η Ε.Χ. δημιουργήθηκε δύο μέρες νωρίτερα, με μετοχικό κεφάλαιο 60.000 ευρώ και είναι συμφερόντων Μπόμπολα–Κούτρα–Τίμις. Τρία χρόνια μετά, η ίδια η εταιρία αποτιμήθηκε σε 422 εκατ. ευρώ. Η συμφωνία μεταβίβασης των Μεταλλείων Κασσάνδρας επικυρώθηκε απ’ την ελληνική Βουλή με το νόμο 3220/2004, τον περίφημο νόμο Πάχτα, ο οποίος ήταν τότε υφυπουργός Οικονομικών.
Τι αγόρασε, όμως, η Ελληνικός Χρυσός με τα 11 εκατ. ευρώ:
• 317 χιλιάδες στρέμματα μεταλλευτικής ιδιοκτησίας χωρίς κανένα μίσθωμα ή δικαίωμα του ελληνικού κράτους.
• 310 σπίτια στο Στρατώνι και 11 στρέμματα αστικών οικοπέδων.
• 2.000 περίπου στρέμματα γης.
• 25.000 τ.μ. γραφείων και βιομηχανικών κτιρίων.
• Τις μεταλλευτικές εγκαταστάσεις Στρατωνίου και Ολυμπιάδας και 2 υπόγεια μεταλλεία με φρέατα και συστήματα στοών.
• Μηχανολογικό εξοπλισμό και αποθήκες ανταλλακτικών.
• Stock χρυσούχου συμπυκνώματος αρσενοπυρίτη και συμπυκνώματα μολύβδου/αργύρου, με αξία πώλησης 70 εκατ. ευρώ.
•Το τέλμα της Ολυμπιάδας, το οποίο περιέχει 270.000 ουγγιές χρυσό και η εκμετάλλευση του οποίου μπορεί να αποδώσει 80 εκατ. ευρώ.
Ακόμη, η ελληνική Βουλή, με το ν. 3220/2004, απάλλασσε από κάθε ευθύνη όλους τους προηγούμενους κατόχους του μεταλλείου αλλά και την Ελληνικός Χρυσός από κάθε υποχρέωση αποκατάστασης για ό,τι είχε συμβεί μέχρι το 2004. Επίσης, δεν εξασφάλιζε κανένα όφελος για το κράτος, τους δήμους της περιοχής, την κοινωνία, και, ασφαλώς, καμία θέση εργασίας.
Μία μέρα μετά την κύρωση της μεταβίβασης των Μεταλλείων Κασσάνδρας στην Ελληνικός Χρυσός, άρχισε κομμάτι–κομμάτι η πώλησή της. Ο όμιλος Ελλάκτωρ, αφού αποκόμισε περίπου 100 εκατ. ευρώ, έγινε κάτοχος του 19,9% της European Goldfields (η οποία κατέχει το 95% της Ε.Χ.) και του 5% της Ε.Χ.
Τον Φλεβάρη του 2011, η Επιτροπή Ανταγωνισμού της Ε.Ε. κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η τιμή πώλησης των Μεταλλείων Κασσάνδρας στην Ελληνικός Χρυσός, το 2003, ήταν κατώτερη της πραγματικής αξίας και, ως εκ τούτου, η εταιρία έλαβε επιδοτήσεις κατά παράβαση των κανόνων της Ε.Ε. περί κρατικών ενισχύσεων. Το ύψος της επιδότησης υπολογίστηκε σε 14 εκατ. ευρώ, και η εταιρία κλήθηκε να πληρώσει στο ελληνικό Δημόσιο 15,3 εκατ. ευρώ, συν τους τόκους.
Ποιος κερδίζει από τη σκανδαλώδη μεταβίβαση
Το ελληνικό κράτος δεν κερδίζει ούτε ένα ευρώ. Το μεταλλείο έχει παραχωρηθεί δωρεάν, χωρίς κανένα αντάλλαγμα ή μίσθωμα για το ελληνικό Δημόσιο. Το μόνο που σίγουρα θα πάρει είναι οι φόροι που θα πληρώσουν οι εργαζόμενοι για τους μισθούς τους, οι οποίοι, σύμφωνα με την Ελληνικός Χρυσός, θα είναι περίπου 18 εκατ. ευρώ το χρόνο. Όπως είναι γνωστό, βέβαια, και γίνεται μέχρι σήμερα, οι εταιρίες δεν πληρώνουν φόρο ή πληρώνουν μηδαμινά ποσά. Η Ελληνικός Χρυσός, στα 7 χρόνια λειτουργίας της, έχει αποδώσει μόνο 4 εκατ. ευρώ φόρους στο ελληνικό κράτος.
Επίσης, παρά τις διαβεβαιώσεις του Πάχτα, όταν ήταν υφυπουργός, ότι οι δήμοι της περιοχής θα έπαιρναν ανταποδοτικά οφέλη, τίποτα δεν δικαιούνται, σύμφωνα με τη συμφωνία μεταβίβασης. Το πολύ-πολύ να στρώσουν κανέναν αγροτικό δρόμο με τα μπάζα που θα περισσεύουν απ’ τις δραστηριότητες! Σε ό,τι αφορά τις θέσεις εργασίας, η Ελληνικός Χρυσός υποσχόταν ότι θα απασχολούσε περίπου 900 εργαζομένους επιπλέον αυτών που μέχρι τώρα απασχολούνται. Σύμφωνα όμως με τη δαπάνη που αναφέρεται στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) ότι θα διατίθεται για το προσωπικό, προκύπτουν ελάχιστες θέσεις εργασίας. Επίσης, πριν από την Ε.Χ., η TVX στο επενδυτικό της σχέδιο ανέφερε ότι τα μεταλλεία σε πλήρη ανάπτυξη (Στρατώνι-Ολυμπιάδα–Σκουριές) θα απασχολούσαν περίπου 400 εργαζόμενους. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι απ’ την καταστροφική εκμετάλλευση των μεταλλείων θα χαθούν πολλές θέσεις εργασίας στον τουρισμό, στη γεωργία στην εκμετάλλευση του δάσους κ.λπ.
Έγκριση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων
Σκάνδαλο αποτελεί, επίσης, και η έγκριση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) από το ΥΠΕΚΑ (Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής) τον Ιούλιο του 2011. Ο υπουργός, Γ. Παπακωνσταντίνου, υπέγραψε την Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) του έργου των Μεταλλευτικών Μεταλλουργικών Εγκαταστάσεων «Μεταλλείων Κασσάνδρας» Χαλκιδικής της εταιρίας Ελληνικός Χρυσός. Η υπογραφή μπήκε ενάντια και παρά τη θέληση της μεγάλης πλειοψηφίας των κατοίκων της περιοχής. Επίσης, δεν έγινε καμία διαβούλευση με την τοπική κοινωνία. Η ΜΠΕ κοινοποιήθηκε στο νομαρχιακό συμβούλιο και στους δήμους 10 μέρες πριν τις προηγούμενες δημοτικές εκλογές και ενώ δεν υπήρχε η δυνατότητα συνεδρίασης και αποφάσεων. Το νομαρχιακό συμβούλιο, σε διατεταγμένη υπηρεσία και χωρίς να μελετήσει την 4.000 σελίδων ΜΠΕ, γνωμοδότησε θετικά, χωρίς να λάβει υπόψη της αντιδράσεις των κατοίκων της περιοχής.
Εκτός απ’ τις υπάρχουσες μεταλλευτικές εκμεταλλεύσεις του Στρατωνίου και της Ολυμπιάδας, προβλέπεται και επιφανειακή εκμετάλλευση στην περιοχή Σκουριές Μεγάλης Παναγίας. Πρόσφατα, η Ε.Χ. ζήτησε την παραχώρηση 3.500 στρεμμάτων δάσους απ’ το Δασαρχείο Αρναίας για να το καταστρέψει. Ληστρική εκμετάλλευση (25.000 τόνοι ημερησίως), χαβούζες χιλιάδων στρεμμάτων, καταστροφή του δάσους, μόλυνση του αέρα, των νερών, της γης, της θάλασσας θα προκύψουν, αν επιτρέψουμε να ξεκινήσει αυτή η εκμετάλλευση. Οι συνέπειες για το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον είναι μη αναστρέψιμες, αφού η εξόρυξη χρυσού αποτελεί μια απ’ τις πιο ρυπογόνες χημικές βιομηχανίες, απειλώντας εδάφη, υδροφόρο ορίζοντα, ρέματα και θάλασσες. Τις διαπιστώσεις αυτές επιβεβαιώνουν σημαντικοί επιστημονικοί φορείς, όπως το Τμήμα Περιβάλλοντος του ΑΠΘ, και το Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας του ΤΕΕ. Επίσης, αρνητική ήταν και η γνωμοδότηση του Δασαρχείου Αρναίας για την εκμετάλλευση των Σκουριών. Στα σχέδια της Ε.Χ., εκτός των Σκουριών, βρίσκονται και άλλες περιοχές της Β. Χαλκιδικής, όπως Τσικάρα, Πιάβιτσα και Φισώκα. Είναι προφανές ότι αν τα σχέδια προχωρήσουν η Βόρεια Χαλκιδική θα καταντήσει ένα απέραντο χρυσωρυχείο και η καταστροφή θα είναι ολοκληρωτική.
Εκβιασμοί ανέργων
Απ’ τα σοβαρότερα προβλήματα στην περιοχή είναι και ο διχασμός της τοπικής κοινωνίας. Η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων των χωριών επηρεάζονται άμεσα απ’ τις μεταλλευτικές δραστηριότητες. Τον τελευταίο χρόνο, έγιναν δύο συγκεντρώσεις (12/3/11 και 9/7/11), στις οποίες συμμετείχαν περισσότεροι από 3.000 κάτοικοι της περιοχής στην καθεμιά. Όμως, αυτή τη στιγμή, απασχολούνται στην Ε.Χ. περίπου 350 εργαζόμενοι και πολλοί άνεργοι ζητούν εργασία. Όλοι αυτοί πιέζονται απ’ την Ε.Χ. να συμμετέχουν σε κινητοποιήσεις υπέρ των μεταλλείων και να δημιουργούν καταστάσεις και έκτροπα.
Παρ’ όλα αυτά, δύο εκδηλώσεις που στήθηκαν από την Ε.Χ., μία στο Βελλίδειο Συνεδριακό Κέντρο Θεσσαλονίκης και μία στο Παλαιοχώρι, ελάχιστο κόσμο συγκέντρωσαν, παρά το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι και οι οικογένειές τους μεταφέρθηκαν σε αυτές με λεωφορεία. Δήμαρχος της περιοχής είναι, βέβαια, ο αρχιτέκτονας της μεταβίβασης των μεταλλείων, ο Χρ. Πάχτας, ο οποίος αντί να αφουγκραστεί τους κατοίκους και να λειτουργήσει ενωτικά και προς το συμφέρον της περιοχής, εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Ε.Χ.
Στην κατάσταση, λοιπόν, που διαμορφώνεται ο αγώνας της πλειοψηφίας των κατοίκων της περιοχής δυναμώνει καθημερινά. Δεν θα επιτρέψουμε να καταστραφεί η περιοχή μας και δηλώνουμε ότι έχουμε ταχθεί να φυλάμε Θερμοπύλες. Δεν μας φοβίζουν ούτε οι απειλές ούτε τα ΜΑΤ. Αν τολμούν, ας επιχειρήσουν να καταστρέψουν την περιοχή.
* Ο Λάζαρος Τόσκας είναι μέλος της Επιτροπής Αγώνα του πρώην Δήμου Παναγίας και πρώην πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Παναγίας, το οποίο το 2007 πήρε ομόφωνη απόφαση κατά της επιφανειακής εκμετάλλευσης στις Σκουριές.
