Μπορεί το άρθρο 37 να έγινε γνωστό κατά τη συζήτηση του πολυνομοσχεδίου, λόγω της υποτιθέμενης αντίθεσης μεμονωμένων βουλευτών του κυβερνητικού κόμματος, αλλά θα συνοδεύει τη δράση των συνδικάτων για πολύ καιρό πλέον, αφού ανατρέπει πολλές από τις βασικές αρχές του εργατικού δικαίου, όπως τουλάχιστον τις γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Το περίεργο είναι ότι βασικός πολέμιος του συγκεκριμένου άρθρου, τελικά αποδείχθηκε μόνο η Λούκα Κατσέλη, αρχιτέκτονας των ειδικών επιχειρησιακών συμβάσεων, ως αντίβαρο στις κλαδικές.
Στη συνέχεια δημοσιεύουμε μια κωδικοποίηση των πέντε πολύ σημαντικών αλλαγών που φέρνει στις συλλογικές διαπραγματεύσεις το άρθρο 37, όπως περιέχονται σε κείμενο του ερευνητή εργασιακών σχέσεων Αποστόλη Καψάλη, που αναρτήθηκε στο www.iskra.gr.
Ενώσεις προσώπων και επιχειρησιακές συμβάσεις
Οι επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις δύνανται να υπογράφονται εκτός από το επιχειρησιακό σωματείο και από ενώσεις προσώπων και μόνο εν απουσία επιχειρησιακού συνδικάτου ή ένωσης προσώπων από το οικείο πρωτοβάθμιο κλαδικό σωματείο.
Η ένωση προσώπων συστήνεται από τουλάχιστον τα 3/5 των εργαζομένων στην επιχείρηση, ανεξάρτητα από περιορισμό στον συνολικό αριθμό των εργαζομένων στην επιχείρηση. Άρα και σε επιχειρήσεις που απασχολούν λιγότερο από 21 άτομα είναι δυνατή η σύναψη επιχειρησιακής συλλογικής σύμβασης και από ένωση προσώπων των 12 ατόμων.
Η ένωση προσώπων, εάν μετά την σύστασή της δεν αποτελείται από τα 3/5 των εργαζομένων στην επιχείρηση διαλύεται χωρίς άλλη διατύπωση.
Υπενθυμίζεται ότι με τον εφαρμοστικό νόμο (Νόμος 3986/2011) ενώσεις προσώπων στις οποίες συμμετέχει σε κάθε επιχείρηση το 25% των εργαζομένων (σε περιπτώσεις επιχειρήσεων έως 20 άτομα) και το 15% των εργαζομένων (για επιχειρήσεις άνω των 20 ατόμων) μπορούν να συνομολογούν συμφωνία με τον εργοδότη για την διευθέτηση του χρόνου εργασίας.
Άγνωστη παραμένει συνεπώς η τύχη των συγκεκριμένων ενώσεων προσώπων και η εξακολούθηση της δυνατότητας σύστασής τους (αποκλειστικά;) για την διευθέτηση του χρόνου εργασίας στην επιχείρηση.
Τέλος, επιτρέπεται ρητά η σύναψη επιχειρησιακής ΣΣΕ σε οποιαδήποτε επιχείρηση ανεξάρτητα από τον αριθμό των εργαζομένων σε αυτήν.
Ειδικές επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις
Η σχετική διάταξη που προέβλεπε στον Ν. 3899/2010 τις ειδικές επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις καταργείται. Άλλωστε, με την ουσιαστική κατάργηση των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων και της αρχής της ευνοϊκότερης ρύθμισης όλες οι επιχειρησιακές ΣΣΕ θα αποδειχθούν εκ των πραγμάτων ειδικές.
Συρροή συλλογικών συμβάσεων εργασίας
Η επιχειρησιακή σύμβαση υπερισχύει πλέον σε περίπτωση συρροής με κλαδική ή ομοιο-επαγγελματική έως το όριο των προβλεπομένων στην Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, άρα έως το όριο των 751 ευρώ, επιφέροντας έτσι οριστική και ρητή ανατροπή της αρχής της ευνοϊκότερης ρύθμισης.
Αναστολή επέκτασης των κλαδικών συμβάσεων
Η αναστολή της επέκτασης των κλαδικών συμβάσεων για όσο διάστημα διαρκεί η εφαρμογή του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής συνεπάγεται ότι από την έναρξη ισχύος του νόμου όσες κλαδικές συμβάσεις υποβληθούν για επέκταση στο υπουργείο Εργασίας δεν επιτρέπεται να επεκτείνονται.
Επίσης, με την εν λόγω ρύθμιση δίνεται η χαριστική βολή στις κλαδικές συμβάσεις γιατί, εφόσον δεν θα επεκτείνονται, κανένας εργοδότης δεν θα θέλει να υπογράφει κλαδική ΣΣΕ την στιγμή μάλιστα που μπορεί πλέον: α) με ή άνευ επιχειρησιακής σύμβασης να απασχολεί εργαζόμενους με τις κατώτατες αμοιβές της ΕΓΣΣΕ και β) να έχει εξασφαλισμένες αυξήσεις στα όρια του 1,6% ή του 2,6% και «παγωμένα» επ’ αόριστον τα υπόλοιπα μισθολογικά και θεσμικά ζητήματα, μέσω της νέας νομοθεσίας που διέπει τον Οργανισμός Μεσολάβησης και Διαιτησίας και τις διαιτητικές αποφάσεις.
Έτσι, προκειμένου να αποφεύγεται η διαπραγμάτευση σε κλαδικό επίπεδο και να περιορίζεται πλέον αποκλειστικά σε επιχειρησιακό και σε ατομικό επίπεδο, οι ενώσεις των εργοδοτών δεν θα προσέρχονται καν σε διάλογο, ενώ εφόσον κάποιες από αυτές για οποιοδήποτε λόγο προσέρχονται σε διάλογο, οι εργοδότες-μέλη τους θα αποχωρούν από αυτές, δεδομένου ότι, ελλείψει του κινδύνου επέκτασης, δεν έχουν κανένα λόγο, ούτε να αναγνωρίζουν-αναβαθμίζουν θεσμικά και πολιτικά τα κλαδικά σωματεία και τις ομοσπονδίες, ούτε να δεσμεύονται από ενδεχομένως επωφελείς για τους εργαζόμενους όρους.
Παράλληλα, αντικαθίσταται η ισχύς της επέκτασης των κλαδικών συμβάσεων (όταν τελειώσει η περίοδος της αναστολής και ξανα-επιτραπεί η επέκταση τους) όχι πλέον από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης του υπουργού Εργασίας για την επέκταση της κλαδικής σύμβασης ή από την ημερομηνία της υποβολής της σχετική αίτησης του σωματείου, αλλά από την δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Ταχείες διαδικασίες σύστασης σωματείων
Με παρέμβαση στην διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας και στις σχετικές διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας εισάγονται διαδικασίες-εξπρές για την σύσταση (επιχειρησιακών) σωματείων. Έτσι, η συζήτηση για την σύσταση σωματείου πρέπει να γίνεται κατ’ απόλυτη προτεραιότητα και το αργότερο μέσα σε δέκα ημέρες, ενώ η σχετική απόφαση δημοσιεύεται αμέσως με την ολοκλήρωση της συζήτησης ή το αργότερο εντός 48 ωρών. Οι λόγοι για την επιτάχυνση της σύστασης σωματείων είναι παραπάνω από προφανείς.
Ξαφνικά, η άλλη πλευρά σπεύδει να ικανοποιήσει ένα μέτρο επιτάχυνσης της δικαστικής διαδικασίας σύστασης σωματείων, το οποίο αποτελούσε επί μακρόν αίτημα των συνδικάτων, σήμερα που έχει εξασφαλιστεί ότι η συλλογική διαπραγμάτευση από μέσο αναβάθμισης της εργασίας καταντά όχημα απορρύθμισης της εργατικής νομοθεσίας.
Και έπεται συνέχεια…
Το πόσο θα ισχύσουν βέβαια τα σημερινά κατώτατα όρια που ορίζει η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας είναι αβέβαιο, αφού πριν ακόμα τελειώσει η ψήφιση του άρθρου 37 και ολόκληρου του πολυνομοσχεδίου, το προσχέδιο έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ελληνική οικονομία καθιστά σαφές ότι όλες οι παράμετροι που επηρεάζουν το κόστος εργασίας, θα επανεξεταστούν και θα τεθούν προς συζήτηση με τους κοινωνικούς εταίρους. Δηλαδή τα ημερομίσθια, η ΕΓΣΣΕ και ένα μεγάλο τμήμα του μη μισθολογικού κόστους, το οποίο αποτελείται από τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης.
Και για να μην μένει καμιά αμφιβολία για το σε ποια κατεύθυνση θα «συζητηθούν» τα όρια των αμοιβών, στην έκθεση διατυπώνεται κριτική για την αύξηση των κατώτατων ημερομισθίων κατά 1,6% τον περασμένο Ιούλιο, σύμφωνα με τα όσα όριζε η ισχύουσα Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας.
