Ερανιστής: Γιώργος Τοζίδης
Στις 15 Σεπτέμβρη 2008 η πτώχευση της Lehman Brothers αποτέλεσε την απαρχή της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που εξακολουθεί να βαθαίνει. Μετά την κατάρρευση της Lehman, η αμερικανική κυβέρνηση έσπευσε να διασώσει με εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια όλα τα μεγάλα ονόματα της Wall Street: Citigroup, Bank of America, Merrill Lynch, Morgan Stanley, Goldman Sachs αλλά και η ασφαλιστική American International Group (AIG) διασώθηκαν με χρήματα των φορολογουμένων.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ακολούθησε ασμένως. Μέχρι τον Μάρτιο του 2009 το σύνολο των εγγυήσεων προς τις τράπεζες, που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε προς τα κράτη-μέλη, ανήλθε στο ιλιγγιώδες ποσό των 2.300 δισ. ευρώ (σύμφωνα με άλλες εκτιμήσεις σε 3.000 δισ. ευρώ). Το ίδιο χρονικό διάστημα, τα κεφάλαια που απαιτήθηκαν για την ανακεφαλαιοποίηση ορισμένων ευρωπαϊκών τραπεζών ανήλθαν σε 275 δισ. ευρώ. Πώς ανταποκρίθηκαν οι τράπεζες; Με τον περιορισμό στη χρηματοδότηση νοικοκυριών και επιχειρήσεων, τη διεύρυνση των καθαρών επιτοκιακών περιθωρίων και την κατάργηση δεκάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας (200.000 στην Ε.Ε., 14,4 χιλ. στην Ελλάδα την πενταετία 2009-2013).
Το πρώτο συμπέρασμα προκύπτει αβίαστα. Χωρίς την παρέμβαση των κυβερνήσεων, ο χρηματοπιστωτικός τομέας θα είχε καταρρεύσει στις περισσότερες χώρες του πλανήτη. Όμως, ταυτόχρονα, προκύπτει και το ερώτημα: τι θα συνέβαινε εάν οι κυβερνήσεις επέτρεπαν την πτώχευση των τραπεζών και διέθεταν στην πραγματική οικονομία το σύνολο των κεφαλαίων που απαιτήθηκαν για τη διάσωσή τους;
Για να μη δοθεί απάντηση στο παραπάνω ερώτημα δημιουργήθηκαν δύο μύθοι: 1. Η διάσωση δεν αφορούσε στη διάσωση των τραπεζών αλλά στη διάσωση της οικονομίας και 2. Η κατάρρευση των τραπεζών και γενικότερα η οικονομική κρίση είναι πολύπλοκες καταστάσεις που δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτές από τον μέσο πολίτη.
Η επόμενη κίνηση των κυβερνήσεων και των κεντρικών τραπεζών ήταν η διοχέτευση φθηνού χρήματος (μόνο η FED έχει διοχετεύσει, μέχρι σήμερα, το ποσό των 4 τρισ. δολαρίων) για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης. Το αποτέλεσμα ήταν να ενισχυθούν η κερδοσκοπία και ο παρασιτισμός του χρηματοοικονομικού συστήματος και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την επόμενη οικονομική καταστροφή. Τα πρώτα σημάδια έχουν, ήδη, φανεί: μείωση των ρυθμών μεγέθυνσης των αναδυόμενων και αναιμικά ποσοστά ανάπτυξης των αναπτυγμένων οικονομιών, πτώση των τιμών των μετοχών και των εμπορευμάτων και ανταγωνιστικές υποτιμήσεις των νομισμάτων.
Άλλωστε, καμία από τις αιτίες που οδήγησαν στην κρίση του 2008 δεν έχει αντιμετωπισθεί. Αντίθετα, τα μέτρα που έχουν ληφθεί τα τελευταία επτά χρόνια ενέτειναν τα προβλήματα. Η συσσώρευση πλούτου, σε πλήρη αναντιστοιχία με την παραγωγική διαδικασία και η ανισότητα στη διανομή του έχουν μεγεθυνθεί σε δυσθεώρητα ύψη, ενώ η πραγματική οικονομία βρίσκεται σε στασιμότητα. Ακόμη, η τεράστια αύξηση του δημόσιου χρέους στις περισσότερες οικονομίες του πλανήτη (ως αποτέλεσμα και της διάσωσης των χρηματοπιστωτικών εταιριών), η μη αντιμετώπιση των κινδύνων από τη δράση των «too big to fail» τραπεζών (που το μέγεθός τους αυξήθηκε αντί να μειωθεί), τα διψήφια ποσοστά ανεργίας και η επιβολή λιτότητας, σε συνδυασμό με την κατάργηση των εργασιακών δικαιωμάτων και την κατάρρευση των δημόσιων υπηρεσιών στην Eκπαίδευση, την Yγεία και την πρόνοια είναι τα αποτελέσματα της χρηματοπιστωτικής κρίσης που ξέσπασε το 2008.
Όμως, η σημαντικότερη συνέπεια αυτής της κρίσης είναι η αμφισβήτηση των δημοκρατικών θεσμών και της δυνατότητας των λαών να αμφισβητούν τις καθεστωτικές πολιτικές και να ορίζουν τις τύχες τους, σύμφωνα με τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους. Το ελληνικό παράδειγμα είναι η απόδειξη…
www.gtozidis.wordpress.com
