Μπήκαμε στη χρονιά της επετείου των 200 χρόνων από τον Μεγάλο Σηκωμό του 1821 και, όπως ήταν αναμενόμενο, εντείνεται η πολιτική και ιστορική συζήτηση για τη σημασία του. Στα ΜΜΕ ηγεμονεύει η επίσημη εκδοχή, δηλαδή ένας «γιορτασμός» που επιχειρεί να αποδομήσει μια επέτειο διόλου βολική, καθώς ζούμε μια εποχή πολύπλευρης απώλειας κάθε κυριαρχίας της Ελλάδας και του λαού της, και ενός ενδοτικού «ρεαλισμού» που διαπερνά ολόκληρο σχεδόν το πολιτικό φάσμα. Πρωταγωνιστές σε αυτήν την επιχείρηση είναι βέβαια όσοι στελεχώνουν την επιτροπή της κας Αγγελοπούλου, επικουρούμενοι και από δήθεν προοδευτικές πτέρυγες που ιδρώνουν για να «απομυθοποιήσουν» την Ελληνική Επανάσταση.
Και οι μεν και οι δε εξαίρουν τον ρόλο των ξένων δυνάμεων και απεχθάνονται τον «πρωτογονισμό» των οπλαρχηγών και των μαζών της αγροτιάς και της ναυτοσύνης που, με όλες τις αντιφάσεις και τις αδυναμίες τους, έκαναν πράξη το όραμα του Ρήγα και το σχέδιο των Φιλικών: έναν ξεσηκωμό ενάντια στην οθωμανική τυραννία που βρήκε απέναντί του και το αντιδραστικό τείχος της Ιεράς Συμμαχίας. Έναν ξεσηκωμό που εν πολλοίς προδόθηκε και έμεινε ατελής, όπως ατελές και πλήρως εξαρτημένο ήταν και το νεαρό ελληνικό κράτος που προέκυψε από αυτόν. Παρ’ όλα αυτά, έστω κι έτσι, προέκυψε κράτος – κόντρα στους σχεδιασμούς των Μεγάλων και την ισχύ του αντιπάλου.
Ευτυχώς, είναι πολλοί αυτοί που έστω και με στοιχειακό τρόπο αντιδρούν στην απόπειρα ξαναγραψίματος της Ιστορίας, και αρκετοί αυτοί που βουτάνε σε ιστορικά έργα και σε πρωτότυπες πηγές για να οπλιστούν με γνώση και επιχειρήματα. Το φετινό Ημερολόγιο των εκδόσεων Α/συνεχεια προσπαθεί να βάλει κι αυτό ένα πετραδάκι στην προώθηση της συζήτησης και γνώσης για την επέτειο – δίνοντας κάθε εβδομάδα μικρά εναύσματα για ουσιαστικότερες αναζητήσεις. 53 εβδομάδες, 53 σύντομα κείμενα, συνοδευόμενα από αντίστοιχη εικονογράφηση, που αναφέρονται σε γεγονότα και απόψεις πρωταγωνιστών του 1821, με παραπομπές σε απομνημονεύματα αγωνιστών και σε σελίδες ιστορικών έργων. Αυτά τα εβδομαδιαία «θραύσματα» θεμελιώνονται σε κάποια μεγαλύτερα κείμενα σημαντικών διανοητών, μια πρώτη γεύση από τα οποία μπορείτε να πάρετε σε αυτό το δισέλιδο.
Το Ημερολόγιο 2021 σας περιμένει: πάρτε το, εκμεταλλευθείτε τη δοκιμασμένη εδώ και χρόνια χρηστικότητά του, βρείτε σ’ αυτό αφορμές για αναζωογονητικές βουτιές στην Ιστορία μας, ζήστε μαζί του μια σημαδιακή χρονιά. Ας τελειώσουμε αυτή τη σύντομη παρουσίαση με δυο λόγια από τον πρόλογο της έκδοσης: «Στο φετινό ημερολόγιο μοιραζόμαστε κάποια ψήγματα του Εικοσιένα –άλλα πολύ κι άλλα λιγότερο γνωστά– που επιβεβαιώνουν, όσο αποσπασματικά κι αν είναι, τον πλούτο, την αντιφατικότητα και την πολυπλοκότητα μιας πραγματικής επανάστασης, με το μεγαλείο και τον ηρωισμό της, αλλά και τις ελεεινότητες και ανεπάρκειές της. Χωρίς φτιασιδώματα αλλά και χωρίς διαστρεβλώσεις. Διακόσια χρόνια μετά, το “αθάνατο νερό του Εικοσιένα” εξακολουθεί άραγε να είναι μεθυστικό;»
Ο λαός μας θα τολμήσει ξανά
Η επέτειος του 1821 κάθε φορά ξαναθέτει με οξύτητα μπροστά σε όλους όσοι δεν φοβούνται να λένε τα πράγματα με το όνομά τους, το αδιαμφισβήτητο γεγονός πως γιορτάζουμε την επέτειο μιας προδομένης και ανολοκλήρωτης επανάστασης. Προδομένης επειδή οι δυνάμεις που εκπροσωπούσαν τον ραγιαδισμό, τη μεγαλύτερη πληγή του έθνους μας, και εκείνες της προδοσίας, συνασπίστηκαν και παρέδωσαν τη χώρα από τα χέρια των Τούρκων δυναστών σε εκείνα των «Προστάτιδων Δυνάμεων».
[…] Σήμερα ο λαός μας αντιμετωπίζει, όπως στο 1821, όχι μονάχα τους ντόπιους δυνάστες αλλά και μια φαινομενικά πανίσχυρη «Ιερή Συμμαχία», που θέλει να του ανακόψει και πάλι την πορεία προς τα μπρος. Όπως ο λαός μας τόλμησε να αγωνιστεί τότε, έτσι και τώρα, όταν πειστεί ότι η πάλη του έχει νόημα και περιεχόμενο, θα τολμήσει ξανά. Θα τολμήσει να αγωνιστεί, και σίγουρα θα νικήσει.»
Γιάννης Χοντζέας
* Αποσπάσματα κειμένου που γράφτηκε το 1971 (150ή επέτειος της Επανάστασης του 1821) στο Παρθένι της Λέρου, όπου ο Γ.Χ. είχε εξοριστεί από τη χούντα.
Ανεξάντλητες εθνικές δυνάμεις
Με την κατάληψη του Μεσολογγίου (1826), που η θρυλική του «έξοδος» αναζωπύρωσε τον ευρωπαϊκό φιλελληνισμό, και με το πάρσιμο της Ακρόπολης των Αθηνών, οι Τούρκοι έγιναν κύριοι της Στερεάς Ελλάδας και η Επανάσταση φάνηκε ότι θα έσβηνε. Η κυβέρνηση, τρομοκρατημένη, δεν έκανε τίποτα σοβαρό για ν’ αντιμετωπίσει την κατάσταση. Είχε τοποθετήσει όλες τις ελπίδες της στην ξένη βοήθεια κι εμπιστευτεί στην Αγγλία την υπόθεση της Ανεξαρτησίας.
Ωστόσο οι εθνικές δυνάμεις φαίνονταν ανεξάντλητες. Συσπειρωμένες γύρω απ’ τον Κολοκοτρώνη στην Πελοπόννησο, τον Καραϊσκάκη στη Στερεά Ελλάδα, τον Μιαούλη και Σαχτούρη στη θάλασσα, αναζωογονούσαν την αντίσταση και υποχρέωναν τις μεγάλες Δυνάμεις, Ρωσία, Αγγλία και Γαλλία, να επέμβουν στο Ελληνικό ζήτημα που, απ’ την αρχή, διατάραζε τη διπλωματία τους.
Νίκος Σβορώνος
* Αποσπάσματα από το βιβλίο «Επισκόπηση της Νεοελληνικής Ιστορίας» (εκδόσεις Θεμέλιο).
Η μεγάλη λαϊκή παράδοση του Γένους
Έτσι όπως μας φανερώνεται ο Μακρυγιάννης, βλέπουμε ολοκάθαρα πως αν και αγράμματος, δεν ήταν διόλου ένας ορεσίβιος ακαλλιέργητος βάρβαρος. Ήταν ακριβώς το εναντίον: ήταν μια από τις πιο μορφωμένες ψυχές του ελληνισμού. Και η μόρφωση, η παιδεία που δηλώνει ο Μακρυγιάννης, δεν είναι κάτι ξέχωρο ή αποσπασματικά δικό του. Είναι το κοινό χτήμα, η ψυχική περιουσία μιας φυλής, παραδομένη για αιώνες και χιλιετίες, από γενιά σε γενιά, από ευαισθησία σε ευαισθησία. Κατατρεγμένη και πάντα ζωντανή, αγνοημένη και πάντα παρούσα. Είναι το κοινό χτήμα της μεγάλης λαϊκής παράδοσης του Γένους. Είναι η υπόσταση, ακριβώς, αυτού του πολιτισμού, αυτής της διαμορφωμένης ενέργειας, που έπλασε τους ανθρώπους και το λαό που αποφάσισε να ζήσει ελεύθερος ή να πεθάνει στα ’21. Γι’ αυτό η λαϊκή μας παράδοση είναι τόσο σπουδαία…
«Απ’ τα κόκαλα βγαλμένη» τραγουδούσε ο Σολωμός. Η ιδέα του ήταν αληθινή. Η ελληνική επανάσταση ήταν βγαλμένη από το μεδούλι των κοκάλων των ζωντανών Ελλήνων… Kάθε φορά που η φυλή μας γυρίζει προς το λαό, ζητά να φωτιστεί από το λαό, αναμορφώνεται από το λαό, συνεχίζει την παράδοση που μπήκε θριαμβευτικά στη συνείδηση του έθνους με την ελληνική επανάσταση. Ο αγώνας εκείνος ήταν ένα κοινωνικό, πολεμικό και πολιτικό γεγονός. Ήταν συνάμα και ένα πνευματικό γεγονός…
Γιώργος Σεφέρης
* Αποσπάσματα από διάλεξη που έκανε ο Γ.Σ. καταμεσής του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου στην Αλεξάνδρεια. Περιλαμβάνεται στις «Δοκιμές» (εκδόσεις Ίκαρος).
Εκδόσεις Α/συνεχεια, Ημερολόγιο 2021, 128 σελίδες
«Μεθύστε με τ’ αθάνατο κρασί του Εικοσιένα!»
128 σελίδες, σκίτσο εξωφύλλου του Στάθη
Για παραγγελίες: τηλ. 210 38 45 870
www.asynechia.gr / [email protected]
