«Αναδιοργάνωση του Δημοσίου» δεν σημαίνει και αξοκρατία. Του Νίκου Μποσινάκου*
Στο υπουργείο Εργασίας, μάλλον πιστεύουν στη Δευτέρα Παρουσία. Έτσι εξηγείται το γεγονός ότι έχουν παραπέμψει για την Ώρα της Κρίσης, τις κρίσεις Προϊσταμένων.
Οι τελευταίες κρίσεις για Προϊσταμένους Τμημάτων ανάγονται στο μακρινό 2006. Έκτοτε, πολλοί τμηματάρχες συνταξιοδοτήθηκαν, μετατέθηκαν, βγήκαν σε εφεδρεία κ.ά. Οι μισές σχεδόν θέσεις «χήρεψαν». Μάλιστα, με βάση τον Ν.3839/2010, οι θητείες όλων των Προϊσταμένων έχουν λήξει από το Μάρτιο του 2010. Και όμως, κρίσεις για προϊσταμένους δεν εδέησε να κάνει καμία πολιτική ηγεσία!
Πώς λειτουργεί το σύστημα, θα ρωτήσει κάποιος; Υποτίθεται ότι η Δημόσια Διοίκηση απαιτεί κάθετη ιεραρχική διάρθρωση και ανάληψη ευθύνης. Μήπως εφαρμόζεται ήδη στο Ελληνικό Δημόσιο το οριζόντιο μοντέλο διοίκησης με ομάδες εργασίας; Ή μήπως έχει υιοθετηθεί η αυτοδιαχείριση;
Τίποτα από τα δύο. Η λύση βρίσκεται στην… ανάθεση αρμοδιοτήτων. Η μέθοδος είναι απλή και δεν απαιτεί καν έκδοση διοικητικών πράξεων, που πιθανόν να εξέθεταν κάποιους. Ο Διευθυντής, συχνά με υπόδειξη άνωθεν, μπορεί να διαλέξει τον παλαιότερο, τον πλέον υψηλόβαθμο, τον παραγωγικότερο ή απλώς το «καλύτερο1 και εργατικότερο2 παιδί» της Διεύθυνσης και να του αναθέσει καθήκοντα Τμηματάρχη «αντ’ αυτού» (α.α.).
Ο «εκλεκτός» υποβάλλει αίτηση στις Δ/νσεις Οικονομικού και Προσωπικού. Η αίτηση δεν λαμβάνει καμία απάντηση, αλλά σιωπηρά ο αιτών αναλαμβάνει την ευθύνη (και το αντίστοιχο επίδομα) να υπογράφει ως Τμηματάρχης. Απλό ε;
Με αυτό τον τρόπο λειτουργεί ένα ολόκληρο Υπουργείο και πληθώρα Τμημάτων Επιθεώρησης Εργασίας ανά την περιφέρεια. Κάποια στιγμή, γύρω στα 2011, ζητήθηκε από τους υπαλλήλους να υποβάλουν αιτήσεις ενόψει κρίσεων Τμηματαρχών, αλλά τελικά οι διαδικασίες «πάγωσαν» γιατί θα… ξεκινούσε η διαδικασία εκπόνησης του νέου Οργανογράμματος, η οποία με τη σειρά της έχει «παγώσει» εδώ και δύο σχεδόν χρόνια. Τώρα το υπουργείο λειτουργεί χωρίς νέο οργανόγραμμα και χωρίς Προϊσταμένους. Άλλωστε, τι χρειάζονται όλα αυτά; Αρκεί η τρόικα, οι εντολές της και ο καλός και υπάκουος υπάλληλος -συγγνώμη- ο εκάστοτε υπουργός.
Η περίπτωση της Δ/νσης Οικονομικού
Χαρακτηριστική περίπτωση διοικητικής και λειτουργικής διάλυσης εξαιτίας αυτής της πρακτικής αποτελεί η Δ/νση Οικονομικού. Μια Δ/νση που είναι αρμόδια για την επιχορήγηση στον ΟΑΕΔ και σε προνοιακούς φορείς με ασαφές νομικό πλαίσιο, πληθώρα απαραίτητων δικαιολογητικών και διαδικασιών που ειδικά το τελευταίο διάστημα αλλάζουν συνεχώς. Αποκορύφωμα της χαοτικής κατάστασης είναι το γεγονός ότι μετά την πρόσφατη (Αύγουστος 2013) συγχώνευση των Δ/νσεων Οικονομικού της Κεντρικής Υπηρεσίας και της Γ.Γ. Κοινωνικών Ασφαλίσεων και τη συγκρότηση ενιαίας Γενικής Δ/νσης Οικονομικών Υπηρεσιών, χρειάστηκαν περισσότερο από 3 μήνες για να υπογραφεί η απόφαση τοποθέτησης υπαλλήλων και Προϊσταμένων στις νέες Δ/νσεις και Τμήματα. Η οικονομική διαχείριση του υπουργείου Εργασίας έγινε από οργανικές μονάδες που… δεν είχαν στελεχωθεί, και από υπαλλήλους που… δεν γνώριζαν την οργανική τους θέση. Κατά τα άλλα ισχύει, μεταξύ άλλων… η πρόβλεψη του αρ.76 του Ν.4170/2013, ότι «Οποιαδήποτε επιχορήγηση χωρίς την τήρηση των παραπάνω προϋποθέσεων συνιστά για τους δημόσιους λειτουργούς απιστία σχετική με την υπηρεσία, που τιμωρείται σύμφωνα με το άρθρο 256 Π.Κ.». Από τη μία πρέπει να επιχορηγηθούν άμεσα οι προνοιακοί φορείς και από την άλλη 4-5 υπάλληλοι χωρίς καμία βοήθεια και καθοδήγηση θα πρέπει να αποφασίσουν, υπό την απειλή της απόλυσης, για τη νομική πληρότητα των φακέλων κάθε επιχορηγουμένου Φορέα. Οι τοποθετήσεις Προϊσταμένων έγιναν τελικά με μια απλή απόφαση του υπουργού, χωρίς καμία διαδικασία αιτήσεων, αξιολόγησης, κρίσεων και αξιοκρατίας. Αποφασίζουμε και… ορίζουμε!
Γιατί συμβαίνουν όλα αυτά;
Το μυστικό βρίσκεται στη λέξη αξιοκρατία. Πολλοί την επικαλούνται, λίγοι το εννοούν και σχεδόν κανένας δεν την κάνει πράξη. Στο υπουργείο Εργασίας, με βεβαιότητα κανένας! Αν και κατά καιρούς, υπήρξαν Νόμοι που έθεταν κάποιες βάσεις για κρίσεις Προϊσταμένων βάσει ορθολογικών κριτηρίων (τυπικά προσόντα, προϋπηρεσία, ακόμη και γραπτές εξετάσεις) με σοβαρότερη προσπάθεια τον Ν.3839/2010, κανείς εξ όσων διαχειρίζονται τις διαδικασίες στο υπουργείο Εργασίας, δεν θέλησε να τους εφαρμόσει. Η εκάστοτε πολιτική ηγεσία, σε συνεργασία με μια συνδικαλιστική και διοικητική νομενκλατούρα χειρίζεται τις υποθέσεις του υπουργείου σαν οικογενειακό μπακάλικο και αγνοεί, επιδεικτικά, έννοιες όπως αξιολόγηση, αξιοκρατία, παροχή κινήτρων. Έστησε και συντηρεί εδώ και χρόνια μια φάμπρικα αναθέσεων αρμοδιοτήτων σε Γενικούς Διευθυντές, Διευθυντές και Τμηματάρχες και καταστρατηγεί κάθε έννοια δικαιοσύνης και χρηστής διοίκησης. Με αυτό τον τρόπο, υπονομεύεται η αποτελεσματικότητα και εκμηδενίζονται οποιαδήποτε κίνητρα. Το σύστημα αυτό, φυσικά δεν αρκείται στον έλεγχο της διαδικασίας κρίσεων και προαγωγών. Λειτουργεί σε πολλά επίπεδα και αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση σκοπών κομματικών, προσωπικών, οικονομικών.
Καμία αντίδραση;
Δυστυχώς, ο φόβος, ή η προσδοκία συμμετοχής σε αυτό το σύστημα έχει οδηγήσει στην εκκωφαντική σιωπή όλων. Ενώ όλα τα παραπάνω αποτελούν κοινό μυστικό, δημόσια κανείς δεν τολμά να διαμαρτυρηθεί. Κάποιοι περιμένουν μήπως τους ανατεθεί το προϊσταμενιλίκι, κάποιοι το έχουν εξασφαλίσει, και οι υπόλοιποι απλώς φοβούνται.
Και το ηθικό δίδαγμα της ιστορίας (και… συμβουλή σε όσους θέλουν να «πάνε μπροστά»): Στο υπουργείο Εργασίας (πιθανόν και αλλού), όσοι δεν έχουν πρόσβαση σε πολιτικά γραφεία, σε συνδικαλιστικά κονκλάβια και σε «παλιοπαρέες» που αποτελούν την (όχι και τόσο ένδοξη) ιστορία του υπουργείου, είναι καταδικασμένοι να αποτελούν στην καλύτερη περίπτωση τον ενοχλητικό φωνακλά και στη χειρότερη τον… γραφικό που δεν δέχτηκε να «σκύψει το κεφάλι» για να γίνει προϊστάμενος. Υπάρχει φυσικά και η ελπίδα ότι κάποια στιγμή θα έρθει η ώρα της κρίσης. Για όλους…
1. Καλύτερο = δικό μας, του κόμματος, της κλίκας
2. Εργατικότερο = υπάκουο, πειθήνιο
