Το κείμενο της εκπαιδευτικού Ελένης Καραγιάννη, μετά την εισβολή των Χρυσαυγιτών στο σχολείο του Περάματος, έθεσε το ζήτημα με ένα πάρα πολύ εποικοδομητικό τρόπο, όχι σαν μία από τις πολλές καταγγελίες που συνήθως προκύπτουν όταν έχουμε ανάλογα φαινόμενα και οι αντιδράσεις μας μένουν στο επίπεδο της διαμαρτυρίας. Άνοιξε εκ νέου τη συζήτηση για το ποια είναι η κατάσταση, τι κάνουμε και με ποιους τρόπους δουλεύοντας μέσα από συλλογικότητες πολιτών.
Σ.Ε.: Ελένη, μπορείς να μας δώσεις μια εικόνα από τα σχολεία;
Ε.Κ.: Το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής κοινωνίας θέλει αυτά τα παιδιά στο σχολείο. Μας το έχουν αποδείξει από τη Λάρισα, από το Βόλο, από τα Τρίκαλα κι από άλλα μέρη ήρθανε εκπληκτικές εικόνες και ιστορίες αποδοχής. Δυστυχώς, οι εξαιρέσεις αυτές κάνουν πολλή φασαρία και τραβάνε τα φώτα της δημοσιότητας.
Τα ίδια τα παιδάκια ανυπομονούν να βρεθούνε στο σχολείο, θέλουν να μπουν στην κανονικότητα του σχολείου. Έρχονται με διάθεση αγκαλιάς, με διάθεση χορού, γιορτής, είναι εντυπωσιακό να βλέπεις όλα αυτά τα παιδιά που έχουν περάσει όλες αυτές τις δυσκολίες κι όμως δεν το κουβαλούν μαζί τους. Είναι εδώ για το παρόν, έρχονται να πάρουν ό,τι καλό τους δώσεις, σαν σφουγγάρια, διψούν και τραβάνε ό,τι εμπειρία κι αν τους προσφέρεις. Μας ρωτάνε συνέχεια πότε θα ξεκινήσει το σχολείο, πότε θα πάρω τετράδιο, πότε θα πάρω μολύβι… Είναι φανταστικά! Τον Οκτώβριο, είδα μεγάλη ανυπομονησία και στα Ελληνάκια. Πού είναι τα προσφυγάκια, πού τα έχετε κρύψει, γιατί δεν μας τα φέρνετε να παίξουμε μαζί;
Αντιδράσεις γονιών
Σ.Ε.: Από τους γονείς που αντιδρούν αρνητικά, θα υπάρχουν βέβαια και φανατικοί ρατσιστές, αλλά οι περισσότεροι που αντιδρούν αρνητικά, είναι μάλλον ταλαιπωρημένοι άνθρωποι…
Ε.Κ.: Είναι τρεις κατηγορίες. Αυτοί που αποδέχονται. Αυτοί που είναι μπερδεμένοι από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, από τις αρνητικές φωνές, και θέλουν να καταλάβουν και συνήθως συνεννοείσαι πολύ καλά μ’ αυτούς. Και υπάρχουν φυσικά οι αρνητικοί. Ζούμε δύσκολα χρόνια, που είναι μπερδεμένοι οι άνθρωποι∙ όλοι μας έχουμε πόνο, έχουμε ανέχεια, έχουμε στεναχώρια κι όταν ο άνθρωπος πονάει θέλει κάπου να αφήσει την έντασή του. Και συνήθως ο αδύναμος τραβάει την ένταση της δικής μας εσωτερικής ανησυχίας και άγχους.
Σ.Ε.: Βρήκες ανθρώπους που ενώ ήταν αρχικά αρνητικοί στη συνέχεια μαλάκωσαν και άλλαξαν;
Ε.Κ.: Στις συναντήσεις με τους γονείς, υπάρχουν άνθρωποι που ήρθαν και ανακύκλωσαν αυτές τις άσχημες ερωτήσεις, το ότι κουβαλάνε παράξενες ασθένειες τα παιδιά, το ότι θα βγάλουνε μαχαίρια και θα σκοτώσουνε τα παιδιά τους, αλλά μόλις τους παρουσιάσαμε το προφίλ αυτών των παιδιών, ηρεμήσανε και δεν υπήρχε πρόβλημα.
Σ.Ε.: Δηλαδή, περισσότερο από ευπιστία γίνονται οι άνθρωποι αυτοί αρνητικοί.
Ε.Κ.: Το αρνητικό ακούγεται πάντα πιο έντονα και μας τρομάζει, γιατί υπάρχουν και τα στερεότυπα του πρόσφυγα που είναι εξαθλιωμένος, που είναι βρώμικος, που τον ενδιαφέρει η θρησκεία του και πώς να τη διαδώσει και άλλα παρόμοια.
Εργαστήρια ενδυνάμωσης
Σ.Ε.: Ελένη, έχεις αναλάβει και άλλες πρωτοβουλίες για άτομα μέσα στην κοινωνία που έχουν ανάγκη ιδιαίτερης υποστήριξης…
Ε.Κ.: Ναι, με το «Δίκτυο Τέχνης και Δράσης: οι άνθρωποι με τα μπαλόνια». Όταν οι πρώτοι πρόσφυγες είχαν αρχίσει να κατασκηνώνουνε στις πλατείες της Αθήνας, αισθάνθηκα την ανάγκη να κάνω κάτι. Και βγάζω ένα κάλεσμα στο φέισμπουκ, που λέει, Πέμπτη, τάδε ώρα, θα βρίσκομαι στο Πεδίον του Άρεως, για να τους καλωσορίσω στη χώρα μας. Θα κάτσω δίπλα στις μητέρες, θα κάτσω δίπλα στα παιδιά, να παίξω μαζί τους, να κουβεντιάσουμε, ποιος θα έρθει μαζί μου; Και δεκάδες εκπαιδευτικοί ανταποκρίθηκαν θετικά. Βρεθήκαμε στο Πεδίον του Άρεως, καμιά σαρανταριά-πενηνταριά άτομα, με μουσικά όργανα, με μπαλόνια, απλώσαμε κάτω μουσαμάδες κι αρχίσαμε να ζωγραφίζουμε με τα παιδιά, κι έτσι ξεκίνησε το Δίκτυο. Από κείνο το απόγευμα του Ιουλίου, συνεχίζουμε για ενάμιση χρόνο μέσα στις δομές, κατά περιόδους και καθημερινά, προσφέροντας εργαστήρια εικαστικής τέχνης ερασιτεχνικής απασχόλησης στα παιδιά. Στο Ελληνικό έχουμε φτιάξει κι ένα μικρό σχολείο όπου διδάσκουμε γλώσσα, ελληνικά και αγγλικά, στα παιδιά. Αυτή η συλλογικότητα μεγάλωσε κι έχουν ενωθεί μαζί μας εκπαιδευτικοί και καλλιτέχνες κυρίως, και είμαστε σε θέση να κάνουμε εργαστήρια ενδυνάμωσης μέσα απ’ την τέχνη και σε άλλες ευπαθείς ομάδες όπως είναι οι οροθετικοί στον Κορυδαλλό, ηλικιωμένοι στο Γηροκομείο Αθηνών και οι ασυνόδευτοι πρόσφυγες. Συμμετέχουμε και σε ένα πρόγραμμα της Θετικής Φωνής, του συλλόγου οροθετικών Ελλάδας, με εργαστήρια τέχνης για γυναίκες που εκδίδονται στο δρόμο. Θέλουμε να ανοίξουμε τους ορίζοντες του Έλληνα εκπαιδευτικού ώστε να συνδεθεί μ’ αυτό που συμβαίνει εκεί έξω στην πραγματική ζωή. Η ανταπόκριση είναι πάρα πολύ μεγάλη. Η ομάδα αυτή είναι ανοιχτή για να υποστηρίξει προτάσεις και δράσεις. Ένα φυτώριο ανθρώπων που θέλουν να πάρουν πρωτοβουλίες.
Κάθε συλλογικότητα έχει τη δική της προσωπικότητα και τις δικές της ανάγκες. Στη δική μας ομάδα έχει σημασία που είμαστε όλοι εκπαιδευτικοί. Είμαστε αρκετά καταπιεσμένη κοινότητα, δεν έχουμε την ελευθερία να εκφραστούμε όπως θέλουμε εμείς, πάντα πρέπει να ακολουθούμε μια εγκύκλιο, ένα διευθυντή, ένα προϊστάμενο, επομένως έχει σημασία ότι αυτή η ελευθερία προσφέρεται κι αμέσως ανταποκρίνονται τα μέλη. Κι έχει σημασία ότι οι περισσότερες είμαστε γυναίκες, μια ομάδα που χρειάζεται να πάρει το χώρο της.
Εκπαιδευτικοί στις λάσπες
Σ.Ε.: Παρ’ όλ’ αυτά, έχεις κάποιες στιγμές την αίσθηση ότι ανήκεις σε μια μειοψηφία στο χώρο των εκπαιδευτικών;
Ε.Κ.: Ναι, είναι αλήθεια ότι οι περισσότεροι είναι συντηρητικοί, φοβισμένοι, δύσκολοι στο να πάρουν πρωτοβουλίες και να κάνουν καινοτομίες, αλλά υπάρχει ένα μεγάλο ποσοστό εκπαιδευτικών που θέλει να κάνει και κάνει πράγματα. Και μία από τις αποδείξεις είναι ότι στο προσφυγικό θέμα, πριν κινηθεί η κρατική μηχανή, οι εκπαιδευτικοί ήμασταν από την πρώτη στιγμή εκεί, στο πεδίο, στα χώματα, να κάνουμε μάθημα.
Σ.Ε.: Εσύ έχεις φτάσει και στην Ειδομένη…
Ε.Κ.: Με μια ομάδα καλλιτεχνών όπου πήγαμε να κάνουμε κάποια δρώμενα. Ήταν μία μέρα πριν κλείσουν τα σύνορα οπότε δεν έζησα όλο αυτό το δύσκολο που ακολούθησε, αλλά ήδη ήτανε δύσκολο από πριν. Και κάναμε δράσεις πάνω στις λάσπες. Κάτι πολύ συνηθισμένο για τους εκπαιδευτικούς που ανέλαβαν πρωτοβουλία για το προσφυγικό.
(αποσπάσματα από τη συζήτηση του Στέλιου Ελληνιάδη με την Ελένη Καραγιάννη στο Κόκκινο 105,5, στις 30 Γενάρη)
Θέλω ν’ αλλάξω τον κόσμο
Σήμερα ήμουν μάρτυρας σε μια από τις πιο θλιβερές εικόνες της ζωή μου. Προπηλακισμοί. Χαστούκια. Μπουνιές. Βρισιές. Ουρλιαχτά. Υστερίες. Τεντωμένα πρόσωπα. Υψωμένες γροθιές.
Μέσα και έξω από τον ιερό χώρο ενός σχολείου. Γιατί;
Για να μην έρθουν στην απογευματινή βάρδια ενός δημόσιου ελληνικού σχολείου κάπου 20-25 παιδιά του πολέμου. Παιδιά που έχουν επιβιώσει από οβίδες, από μισαλλοδοξία, από φανατισμό, από πείνα, από δίψα, από το κρύο, από τη θάλασσα. Παιδιά τραυματισμένα στη ψυχή και στο σώμα. Παιδιά . Παιδιά γαμώτο. Παιδιά.
[…] Είναι δύσκολο να είσαι δάσκαλος. Γιατί βλέπεις να κυλάει η ιστορία μπροστά σου και πολλές φορές είναι πέρα από τις δυνάμεις σου να αλλάξεις το ελάχιστο. Όμως αυτό δεν είναι αλήθεια. Έτσι νόμιζα. Έτσι ήθελαν να με κάνουν να νομίζω . Ότι είμαι θύμα. Ότι δεν μπορώ να αλλάξω πολλά. Είναι ψέμα όμως. Μπορώ να αλλάξω τη μοίρα μου. Μπορώ να αλλάξω τη μοίρα των μαθητών μου. Μπορώ να συμβάλω λίγο. Ένα μικρό βηματάκι προς μια πιο ανθρώπινη ζωή. Πιο ανθρώπινη ζωή. […] Θα το κάνω όμως και για τα παιδιά των προσφύγων .
Δεν υπάρχει ούτε μια περίπτωση να μην το κάνω και για τα παιδιά των προσφύγων.
Ξέρετε γιατί; Για ένα μόνο λόγο. Για να αλλάξω τον κόσμο. Αυτό με ενδιαφέρει μόνο […]
Θα ήθελα να είμαστε μαζί σε αυτό το Μεγάλο και Ιερό σκοπό. Μια αγκαλιά. Για να αλλάξουμε τον κόσμο. Για να γίνουμε λίγο πιο δυνατοί και λίγο πιο θωρακισμένοι και προετοιμασμένοι για τα επόμενα δύσκολα χρόνια που έρχονται. Σε αυτές τις φήμες πολέμου και σε αυτό το χωνευτήρι ψυχών που έχει καταντήσει ο κόσμος θέλω ειλικρινά να είμαστε μαζί και να αγκαλιάσουμε τους αδύναμους. Για να αλλάξουμε τον κόσμο. Θα έρθετε;
Ελένη Καραγιάννη
Εκπαιδευτικός εικαστικής αγωγής
Συντονίστρια Εκπαίδευσης Σχιστού
(Το πλήρες κείμενο στο https://www.facebook.com/elena.karagianni/posts/10154271238043595)
