Πρώτα τα εύκολα: Μακεδονία είναι μια μεγάλη γεωγραφική περιοχή. Δεν είναι μία χώρα, ούτε ένα έθνος. Άλλο πράγμα η ιστορία της περιοχής και ο πολιτισμός της. Η εκκόλαψη μιας κρατικής οντότητας, ομολογουμένως μικρής, στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 με το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας», δημιουργεί και ένα τετελεσμένο αλλά και προβλήματα στις γείτονες χώρες και πιο ειδικά στην Ελλάδα.
Η ονομασία μιας περιοχής της ενιαίας τότε Γιουγκοσλαβίας ως «Μακεδονία» ήταν μια κίνηση του Τίτο που αποσκοπούσε να φτάσει μέχρι τα Αιγαίο (Μακεδονία του Αιγαίου κ.λπ.). Αντίστοιχες βλέψεις είχε και η Βουλγαρία, ακόμα κι αν θεωρούσε συλλήβδην τους σλαβομακεδόνες ως βούλγαρους.
Η τότε Ελλάδα δεν αντέδρασε στις κινήσεις του Τίτο. Ο υπουργός Εξωτερικών επί κυβερνήσεων Ν.Δ., κ. Παπακωνσταντίνου, τον Δεκέμβρη του 1992 δήλωσε: «Δεν αντιδρούσαμε διότι, καθ’ υπόδειξη των συμμάχων μας, έπρεπε να υποστηρίξουμε τον Τίτο, ο οποίος προσπαθούσε να απαγκιστρωθεί από την Μόσχα».
Όταν η Γιουγκοσλαβία διαλύθηκε (1990) η περιοχή αυτή ανακηρύχθηκε κράτος με την ονομασία που γνωρίζουμε.
Ο όρος όμως «σλαβομακεδόνας» δεν ανακαλύφθηκε από τον Τίτο. Στα κοχλάζοντα Βαλκάνια της εποχής του «ανατολικού ζητήματος» άρχισε να δημιουργείται μια σλαβομακεδονική εθνότητα, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, γλωσσικό ιδίωμα και πολιτικές οργανώσεις και γεγονότα που εγγράφονταν στην κίνησή τους. Αν μπορούμε να μιλήσουμε για διαδικασίες εθνογένεσης, θα πρέπει να παρατηρήσουμε πως στην περίπτωση των σλαβομακεδόνων ήσαν ιδιαίτερα αδύναμες και ανακόπηκαν από την δράση και επίδραση άλλων αντίστοιχων διαδικασιών. Η συγκρότηση των άλλων εθνικών κρατών, υπόταξε και σχεδόν διέλυσε την εθνογένεση της σλαβομακεδονικής εθνότητας και την ενέταξε στις αφομοιωτικές κρατικές πολιτικές των τριών κύριων χωρών της περιοχής: Βουλγαρίας, Γιουγκοσλαβίας, Ελλάδας.
Οι σλαβομακεδόνες ονομάζουν εαυτούς ως Μακεδόνες και θέλουν, απ’ ότι φαίνεται, η χώρα τους να ονομάζεται «Μακεδονία» σκέτα. Για να το στηρίξουν αυτό παραποίησαν πολλά ιστορικά στοιχεία και παρουσίασαν και αλυτρωτικούς στόχους σε βάρος της Ελλάδας. Κι όλα αυτά σε μεγάλο βαθμό κατοχυρωμένα και συνταγματικά και στο εκπαιδευτικό τους σύστημα. Επίσημα κι όχι απλά από ακραίους κύκλους.
Τώρα έχουν ένα συνεταιριστικό (μαζί με τους αλβανούς) μικρό κράτος που τελεί υπό την κηδεμονία των ΗΠΑ και εν μέρει της Τουρκίας. Οι ΗΠΑ, για τους σχεδιασμούς τους, θέλουν να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Αναζητείται φόρμουλα ικανοποίησης των ΗΠΑ, παρακάμπτοντας «προβλήματα» ή μάλλον ανοίγοντας την πόρτα σε παλιά και νέα προβλήματα και θύελλες.
Τα Βαλκάνια θα μπορούσαν να ήταν πολύ διαφορετικά αν είχαν απαλλαγεί από τη διαρκή ιμπεριαλιστική πίεση και παρέμβαση, αν η προοδευτική δημοκρατική συνεννόηση έπαιρνε την θέση των εθνικισμών και αλυτρωτισμών.
