Συνέντευξη στον Νίκο Ταυρή
Την Κυριακή 30 Μαΐου πραγματοποιήθηκαν βουλευτικές εκλογές στην Κύπρο. Για το τι έδειξαν τα αποτελέσματα της κάλπης και τα πολιτικά τους παραγόμενα μιλήσαμε με τον Κύπριο δημοσιογράφο και συνεργάτη του Δρόμου, Κώστα Βενιζέλο.
Βλέποντας τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών δεν φαίνεται να άλλαξαν δραματικά οι συσχετισμοί των κομμάτων. Ποιοι πιστεύετε πως είναι οι νικητές και οι χαμένοι της κάλπης και ποια τα ζητήματα που έκριναν το αποτέλεσμα;
Μπορεί το σκηνικό να μην έχει αλλάξει δραματικά, αλλά είναι σαφές πως το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών της περασμένης Κυριακής στην Κύπρο, έχει προκαλέσει αναταράξεις στα περισσότερα κόμματα. Το κυβερνών κόμμα –ο ΔΗΣΥ– σαφώς και δεν έχει κερδίσει καθώς μειώθηκαν οι ψήφοι, τα ποσοστά του, έχασε μία έδρα, αλλά διατήρησε την πρωτιά. Αυτό ήταν το ζητούμενο για τον Δημοκρατικό Συναγερμό και εν πολλοίς το πέτυχε. Το αποτέλεσμα των εκλογών προφανώς συνιστά ήττα της αντιπολίτευσης. Σε μια περίοδο κατά την οποία η κυβέρνηση ταλανιζόταν από σκάνδαλα, με αποκορύφωμα την υπόθεση με τα «χρυσά διαβατήρια», η αντιπολίτευση, κυρίως το ΑΚΕΛ και το ΔΗΚΟ, απέτυχαν να «εισπράξουν» την οργή των πολιτών. Δεν έπεισαν καθώς θεωρήθηκαν μέρος του προβλήματος. Όταν για παράδειγμα το ΑΚΕΛ κατηγορούσε την κυβέρνηση για την πολιτογράφηση ξένων υπηκόων με χαλαρά κριτήρια, ώστε να εξυπηρετηθούν μεγαλοδικηγόροι, ελεγκτές, ιδιοκτήτες ανάπτυξης γης, η απάντηση ήταν πως και το κόμμα αυτό ήταν μπλεγμένο. Υπενθυμίζεται ότι η εμπλοκή του ΑΚΕΛ αποδείχθηκε με το γνωστό βίντεο του Αλ Τζαζίρα, που παρουσίαζε βουλευτή του καθώς και τον πρώην πρόεδρο της Βουλής να υπόσχονται παράκαμψη διαδικασιών για παραχώρηση διαβατηρίων σε υποτιθέμενο επενδυτή.
Με βάση τα αποτελέσματα, λοιπόν, τα τρία μεγάλα κόμματα, ΔΗΣΥ, ΑΚΕΛ, ΔΗΚΟ, έχασαν περίπου από 3%. Την ίδια ώρα, ΑΚΕΛ και ΔΗΚΟ φαίνεται να κρίθηκαν –μεταξύ άλλων– από την προεκλογική τακτική τους. Είχαν ανεβάσει κατά την προεκλογική περίοδο τους τόνους, αλλά αυτό δεν τους απέδωσε τα αναμενόμενα. Όχι μόνο δεν κατάφεραν να κερδίσουν πόντους άλλα έχασαν. Φαίνεται πως απέτυχαν να πείσουν και να δημιουργήσουν ένα πλειοψηφικό ρεύμα στην κοινωνία. Κι αυτό προφανώς επηρεάζει και τους σχεδιασμούς τους ενόψει των προεδρικών εκλογών του Φεβρουαρίου 2023.
Στις εκπλήξεις είναι η Δημοκρατική Παράταξη (ΔΗΠΑ), η οποία στην πρώτη της εμφάνιση κατέγραψε σημαντικές δυνάμεις (6,2%). Η ΔΗΠΑ, υπό τον Μάριο Καρογιάν, που πλαισιώνεται από πρώην στελέχη του ΔΗΚΟ, κατάφερε να ανατρέψει τις προβλέψεις, όπως έπραξε και στις ευρωεκλογές. Η ΔΗΠΑ, που συμπορεύεται με την κυβέρνηση, είναι αποτέλεσμα διάσπασης του ΔΗΚΟ και έχει στεγάσει δυο «κύματα» αποχωρήσεων από το κόμμα αυτό. Στα νέα δεδομένα και η αναρρίχηση του ΕΛΑΜ στην τέταρτη θέση, εκτοπίζοντας την ΕΔΕΚ, η οποία από το 1981 κατείχε αυτή τη θέση. Το ΕΛΑΜ, το παράρτημα της Χρυσής Αυγής στην Κύπρο, αξιοποιώντας το μεταναστευτικό αλλά και την αποτυχία του συστήματος να αντιμετωπίσει τα προβλήματα της κοινωνίας. Το ΕΛΑΜ χρησιμοποιεί τη συνταγή όλων των ακροδεξιών κομμάτων, τα οποία κατάφεραν να εισέλθουν στη σφαίρα του κοινωνικώς αποδεκτού και ενισχύει τις δυνάμεις του σε κάθε εκλογική αναμέτρηση. Περαιτέρω, σε αυτές τις εκλογές, είχαμε κόμματα που τέθηκαν εκτός κοινοβουλίου όπως η Αλληλεγγύη της Ελένης Θεοχάρους.
Είναι σαφές από το αποτέλεσμα των εκλογών ότι το πολιτικό σύστημα έχει αποδοκιμαστεί. Εκείνο που επίσης έχει επιβεβαιωθεί είναι πως δεν φαίνεται εναλλακτική επιλογή ενώπιον των πολιτών. Το υφιστάμενο πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να προσφέρει λύσεις, γιατί είναι μέρος του προβλήματος.
Ποια η επόμενη μέρα των εκλογών; Τι διεργασίες γίνονται για τον σχηματισμό της νέας Βουλής και πώς θα επηρεάσουν τις συμμαχίες για τις επόμενες προεδρικές εκλογές;
Στις 10 Ιουνίου θα συνέλθει για πρώτη φορά η νέα Βουλή και θα εκλέξει τον πρόεδρο του σώματος. Οι παρασκηνιακές διεργασίες έχουν αρχίσει ήδη και όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοικτά. Φαίνεται πως τα μηνύματα από τις εκλογές δεν τα έχουν λάβει υπόψη οι πολιτικές δυνάμεις. Οι πολίτες έχουν απορρίψει τις συναλλαγές και τα πάρε δώσε, τις συνεργασίες, ωστόσο τα κόμματα συνεχίζουν στην ίδια πεπατημένη λογική. Όποιος θα εκλεγεί πρόεδρος της Βουλής σε κάποιο βαθμό μπορεί να διαμορφώσει και το πλαίσιο των συνεργασιών για τις προεδρικές του 2023.
Είναι σαφές πως ΑΚΕΛ, ΔΗΚΟ, Οικολόγοι, παρά τις διαφορές τους στο Κυπριακό θα πορευθούν μαζί για τις προεδρικές, αν και είναι νωρίς ακόμη. Υπάρχει ένα ερωτηματικό σχετικά με την ΕΔΕΚ, η οποία ειρήσθω εν παρόδω κατήλθε στις εκλογές με τη Συμμαχία Πολιτών (Λιλλήκας) και συγκράτησε τις δυνάμεις της ενώ εξέλεξε τέσσερις βουλευτές έναντι τριών που είχε. Η ΕΔΕΚ, λοιπόν, με την υπερψήφιση των προϋπολογισμών τον Δεκέμβριο φαίνεται να απομακρύνεται από το αντιπολιτευτικό μπλοκ. Πολλά, βέβαια, θα εξαρτηθούν και από το ποιος θα είναι υποψήφιος για τις προεδρικές τόσο από τον ΔΗΣΥ όσο και από την αντιπολίτευση.
Οι πολίτες στην Κύπρο είναι πιο προχωρημένοι και έχουν πιο ξεκάθαρη στάση στο Κυπριακό από τις ηγεσίες, που είναι αιχμάλωτες της ρητορικής τους και της αδυναμίας τους να χαράξουν μια ανατρεπτική, πατριωτική πολιτική, που θα οδηγεί σε απελευθέρωση και όχι σε ρατσιστικά μοντέλα διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, η οποία θα καταργεί τη δημοκρατία και θα ομηροποιεί τη χώρα στην Τουρκία
Θα παίξουν κάποιο ρόλο τα αποτελέσματα των εκλογών στις εν εξελίξει διαπραγματεύσεις και τις θέσεις των κομμάτων στο Κυπριακό; Πόσο χρωμάτισε το ζήτημα αυτό το εκλογικό αποτέλεσμα;
Tην ώρα κατά την οποία το πολιτικό σύστημα αποτιμά το αποτέλεσμα των εκλογών, μετά από μια μακρά περίοδο έντονης προεκλογικής περιόδου, στο παρασκήνιο συνεχίζονται οι διεργασίες για να προετοιμαστεί η νέα άτυπη Πενταμερής Διάσκεψη για το Κυπριακό. Βασικός στόχος των παικτών του παρασκηνίου, των Βρετανών δηλαδή, είναι η προώθηση μιας λύσης συνομοσπονδίας.
Πόσο επηρεάζει το αποτέλεσμα τις διεργασίες; Τα κόμματα σαφώς και δεν διαφοροποιούν τις θέσεις τους. Το Κυπριακό ήταν στην ατζέντα της προεκλογικής περιόδου, αν και κορυφαίο θέμα ήταν εκείνο της διαφθοράς.
Έχει, ωστόσο, πολλές φορές επιβεβαιωθεί πως οι θέσεις των κομματικών ηγεσιών δεν εναρμονίζονται με τις απόψεις των ψηφοφόρων τους. Αυτό φάνηκε και στο δημοψήφισμα για το σχέδιο Ανάν το 2004. Το ΑΚΕΛ αναγκάστηκε να αλλάξει τη θέση του την υστάτη και να ταχθεί κατά του ρατσιστικού σχεδίου Ανάν κάτω από την πίεση της κομματικής βάσης. Τον ΔΗΣΥ –που τάχθηκε υπέρ του σχεδίου– δεν τον ακολούθησε το 75% των ψηφοφόρων του. Κι αυτό ισχύει και σήμερα, οι πολίτες δεν ακολουθούν τις ηγεσίες. Σημειώνεται συναφώς ότι στην τελευταία έρευνα του ΡΙΚ, το 52% των ψηφοφόρων του ΑΚΕΛ τάσσεται υπέρ της Δικοινοτικής Διζωνικής Ομοσπονδίας (ΔΔΟ) και το 43% υπέρ μορφών λύσης που απορρίπτει το κόμμα, ενώ στον ΔΗΣΥ είναι ακόμα πιο έντονη η διαφοροποίηση. Το 36% τάσσεται υπέρ της ΔΔΟ και 50% υπέρ άλλων μορφών λύσης.
Συνεπώς οι πολίτες στην Κύπρο είναι πιο προχωρημένοι και έχουν πιο ξεκάθαρη στάση στο Κυπριακό από τις ηγεσίες, που είναι αιχμάλωτες της ρητορικής τους και της αδυναμίας τους να χαράξουν μια ανατρεπτική, πατριωτική πολιτική, που θα οδηγεί σε απελευθέρωση και όχι σε ρατσιστικά μοντέλα διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, η οποία θα καταργεί τη δημοκρατία και θα ομηροποιεί τη χώρα στην Τουρκία.
Τον τελευταίο λόγο τον έχουν οι πολίτες, εκτός κι εάν επιχειρήσουν να τον παρακάμψουν κάποιοι. Τότε ναι, θα υπάρξει πρόβλημα. Να περάσει, για παράδειγμα, μια συμφωνία από τη Βουλή και όχι από τον λαό.
Μέσα σε μια δεκαετία τα δύο μεγάλα κόμματα ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ έχουν χάσει μαζί περίπου 17 ποσοστιαίες μονάδες (από το 67% το 2011 στο 50% αθροιστικά σήμερα), παρ’ όλα αυτά παραμένουν κυρίαρχοι στο πολιτικό σκηνικό. Φαίνεται από την εικόνα των εκλογών αυτών εφικτό να αναδειχθούν εναλλακτικές μέσα ή έξω από το κομματικό σύστημα;
Ο δικομματισμός μειώθηκε, για πρώτη φορά, κάτω του 50% κι αυτό είναι ένα θετικό μήνυμα. Δυστυχώς, όμως, δεν φαίνεται να υπάρχει εναλλακτική λύση. Τα άλλα κόμματα δεν φαίνεται να μπορούν να εισπράξουν την απόρριψη των μεγάλων. Η αποχή αποτελεί –φευ– «λύση» για ένα ισχυρό ρεύμα στην κοινωνία, από τη στιγμή που δεν υπάρχει εναλλακτική πολιτική δύναμη. Η δεξιά μπορεί, επί του παρόντος, να κρύβει τα δικά της πολιτικά αδιέξοδα κάτω από το χαλί. Κι αυτό γιατί δεν έχει έναν ισχυρό, εναλλακτικό πόλο απέναντι της. Σε άλλη περίπτωση, η κυβερνώσα δεξιά θα κατέρρεε κάτω από το βάρος των σκανδάλων που τη βαραίνουν. Η λεγόμενη κυπριακή Αριστερά, που εκφράζεται κυρίως από το ΑΚΕΛ, δεν μπορεί να αρθρώσει πολιτικό λόγο, πέραν από τα πλαίσια του πολιτικού και κοινωνικού κατεστημένου. Είναι μια παράταξη «καθωσπρεπισμού», που τα έχει καλά με το οικονομικό κατεστημένο, με τις τράπεζες, ενώ έχει τα δικά της σκάνδαλα να διαχειριστεί.
Το ΔΗΚΟ και η ΕΔΕΚ δεν μπορούν να δώσουν διεξόδους ενώ οι Οικολόγοι επιχείρησαν «άνοιγμα» προς την κοινωνία, με ψηφοδέλτιο σουπερμάρκετ και δεν τους βγήκε.
Χρειάζεται ένας νέος πολιτικός φορέας; Ενδεχομένως. Στον χώρο της Δεξιάς υπάρχει συνωστισμός με δυνάμεις εντός και εκτός Βουλής. Στην Αριστερά υπάρχει μεγάλο κενό. Ποιος θα το καλύψει είναι το ζητούμενο.
Την ίδια ώρα, θα πρέπει να επισημανθεί πως η Κύπρος δεν έχει παράδοση στα κινήματα. Δεν έχει παράδοση στις κινητοποιήσεις. Κι αυτό αποτελεί ένα σοβαρό έλλειμμα στη διαμόρφωση ενός νέου σχηματισμού, που θα γεννηθεί μέσα από αγώνες και κινητοποιήσεις. Αγώνες για την κοινωνία και την απελευθέρωση.
Στο ΑΚΕΛ οι αναταράξεις πού θα οδηγήσουν;
Ο μεγάλος χαμένος των εκλογών είναι το ΑΚΕΛ. Στο ΑΚΕΛ η ήττα –καθώς περί αυτού πρόκειται– φέρνει αναταράξεις στην ηγεσία. Ο γενικός γραμματέας του κόμματος, Άντρος Κυπριανού, δεν το έκρυψε. Το ανέφερε στις πρώτες του δηλώσεις. Ότι το κόμμα δεν έπεισε. Δεν έπεισε ότι διαφέρει από τους άλλους. Εννοώντας τον ΔΗΣΥ. Είναι, όμως, προφανές πως δεν θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερη συγκυρία για το ΑΚΕΛ για να ανεβάσει τα ποσοστά του και ενδεχομένως να αναδειχθεί πρώτο κόμμα. Η κυβέρνηση και το κυβερνών κόμμα βάλλονταν πανταχόθεν για σκάνδαλα διαφθοράς.
Το ΑΚΕΛ, λοιπόν, δεν κατάφερε να διαφοροποιηθεί και οι πολίτες αποφάνθηκαν ότι «όλοι το ίδιο είσαστε». Κι αυτό προφανώς αποτελεί ευθύνη της ηγεσίας, για τη διαχείριση που έκανε. Ο γενικός γραμματέας, Άντρος Κυπριανού, θα αποχωρήσει και έχει συγκληθεί συνέδριο για τις αρχές Ιουλίου. Η νέα ηγεσία θα είναι σχεδόν η ίδια με τη σημερινή. Ο νέος ηγέτης θα είναι ένας από αυτούς που οδήγησαν το ΑΚΕΛ στη δραματική μείωση των ποσοστών και στην απαξίωση. Η ελεύθερη πτώση του κόμματος αυτού συνεχίζεται σε κάθε εκλογική αναμέτρηση. Και τούτου πρωτίστως επειδή το κόμμα δεν έχει σχέση με την κοινωνική πραγματικότητα. Δεν αφουγκράζεται την κοινωνία. Αυτό είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων. Εσωτερικά λειτουργεί με πρότυπα παλαιών αριστερών κομμάτων ενώ η πολιτική που προωθεί και εφαρμόζει έχει άλλα χαρακτηριστικά. Λειτουργεί ως ένα συστημικό κόμμα, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει. Πρόκειται για ένα κόμμα, που μπορεί να λειτουργεί μέσα στο σύστημα, προσαρμόζοντας πολιτικές και επιλογές. Και τούτο επιβεβαιώθηκε και όταν δοκιμάστηκε στην εξουσία. Τότε, η διακυβέρνησή του, δεν είχε καλές επιδόσεις και άφησε «τραύματα» στην κοινωνία, που δεν ξεχνιούνται.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι πως δεν εκλέγει, εδώ και χρόνια, από το χώρο των συνδικαλιστών, των εργαζομένων. Η ηγεσία της ΠΕΟ, της εργατικής συντεχνίας, δεν κατέρχεται σε εκλογές κι όταν το έκαναν στο παρελθόν απέτυχαν. Αλλά η μη παρουσία συνδικαλιστών στο κοινοβούλιο δίνει και το στίγμα τι κόμμα είναι.
Επειδή αναμένεται με την αλλαγή προσώπων να θεωρήσουν πως θα λύσουν τα προβλήματα, εκτιμάται πως η συρρίκνωση του ΑΚΕΛ δεν θα σταματήσει.
Η αποχή καταγράφηκε στο 35%, βγήκε πρώτο κόμμα, ενώ 15% των ψηφοφόρων επέλεξαν μικρά κόμματα που έμειναν εκτός Βουλής. Μπορεί η νέα Βουλή και το πολιτικό σύστημα γενικότερα, να εκφράσει τις ανησυχίες και τα θέλω της κυπριακής κοινωνίας;
Είναι σημαντικό ότι 191.000 περίπου πολίτες δεν πήγαν στις κάλπες. Γύρω στις 80.000 δεν εγράφησαν στους εκλογικούς καταλόγους ενώ ένα 14% (50.000 ψήφοι) έκανε επιλογή από κόμματα που δεν μπήκαν στο κοινοβούλιο. Είναι σαφές πως οι πολίτες απορρίπτουν το πολιτικό σύστημα ενώ αναζητούν κάτι το νέο, πλην όμως σήμερα δεν υπάρχει.
Στα ελληνικά ΜΜΕ, το ζήτημα των εκλογών στην Κυπριακή Δημοκρατία, σχεδόν δεν υπήρξε ως θέμα. Πώς κρίνετε το γεγονός αυτό;
Γενικά τα ελληνικά ΜΜΕ δεν ασχολούνται με την Κυπριακή Δημοκρατία καθώς υπάρχει ένας μύθος, που αναπαράγεται διαχρονικά, ότι το «Κυπριακό δεν πουλά». Στην ατζέντα των ΜΜΕ εμφανίζεται όταν υπάρχει κρίση ενώ παρακολουθήσαμε και περιπτώσεις όπου θέματα από την Κύπρο, εντάσσονται στα διεθνή! Είναι μια λογική του καραμανλικού δόγματος «η Κύπρος είναι μακριά». Μια νοοτροπία που θεωρεί πως είναι «φορτίο» και… μπελάς η Μεγαλόνησος και ότι εάν κρύβουμε τα γεγονότα τη στέλνουμε ακόμη πιο μακριά. Για να μην θυμάται το ελλαδικό σύστημα, πολιτικό και μιντιακό, το τι έγινε το 1974.
Η πραγματικότητα είναι διαφορετική και επιβεβαιώνεται όχι από τη στάση της ελλαδικής ελίτ ή των ΜΜΕ αλλά από τους πολίτες, που έχουν καλύτερα και γρηγορότερα αντανακλαστικά. Η πραγματικότητα είναι πως η Τουρκία αντιμετωπίζει συνολικά τον ελληνισμό, από τη Θράκη μέχρι και την Κύπρο κι αυτό δεν το αντιλαμβάνεται το αθηναϊκό κράτος. Με την ευκαιρία να σημειωθεί πως τα ελλαδικά θέματα «παίζουν» στην Κύπρο καθώς αισθανόμαστε κοντά μας την Ελλάδα.
Τα αποτελέσματα των εκλογών
Με καταμετρημένο το 100% των ψήφων, ψήφισαν 366.608 από τους 557.836 εγγεγραμμένους ψηφοφόρους ή ποσοστό 65,72%, σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα των βουλευτικών εκλογών του 2021.
Η αποχή ανήλθε στις 191.228 ψήφους ή στο 34,28%. Τα έγκυρα ψηφοδέλτια ήταν 357.712 (97,57%), τα άκυρα 6.826 (1,86%) και τα λευκά 2.070 (0,56%).
Ο Δημοκρατικός Συναγερμός εξασφάλισε ποσοστό 27,77% ή 99.328 ψήφους, το ΑΚΕΛ ποσοστό 22,34% ή 79.913 ψήφους, το ΔΗΚΟ ποσοστό 11,29% ή 40.395 ψήφους.
Τέταρτο κόμμα το ΕΛΑΜ με ποσοστό 6,78% ή 24.255 ψήφους και ακολουθεί η ΕΔΕΚ με ποσοστό 6,72% ή 24.022 ψήφους, η Δημοκρατική Παράταξη με ποσοστό 6,10% ή 21.832 ψήφους, το Κίνημα Οικολόγων-Συνεργασία Πολιτών με ποσοστό 4,41% ή 15.762 ψήφους.
Ακολουθούν τα κόμματα που δεν εισέρχονται στη Βουλή και είναι οι Ενεργοί Πολίτες-Κίνημα Εν. Κυπ. Κυνηγών με ποσοστό 3,27% ή 11.712 ψήφους, η Αλλαγή Γενιάς με 2,82% ή ποσοστό 10.095, η Αλληλεγγύη με 2,31% ή 8.254 ψήφους, η Αμμόχωστος για την Κύπρο με 1,56% ή 5.596 ψήφους, η Αφύπνιση με 1,35% ή 4.839 ψήφους, η Πνοή Λαού με 1,28% ή 4.585 ψήφους, το Κόμμα για τα Ζώα Κύπρου με 1% ή 3.593 ψήφους.
Ακολουθούν οι ανεξάρτητοι υποψήφιοι Ευάγγελος Πουργουρίδης, με 0,44% ή 1.571 ψήφους και ο Ανδρέας Χρίστου με 0,30% ή 1.078 ψήφους.
Ο Πατριωτικός Συνασπισμός εξασφάλισε 0,11% ή 376 ψήφους, ο Αβραάμ Θεμιστοκλέους 246 ψήφους ή 0,07%, ο Χριστόδουλος Χριστοδούλου 0,03% ή 105 ψήφους και ο Μαρδαπήττας Χρύσανθος με 74 ψήφους ή 0,01%. Επίσης ο Σπάρος Φοίβος έλαβε 42 ψήφους (0,01%) και ο Χρυσάνθου Σπύρος 39 ψήφους 0,01%.
