Μόνον ως ευχάριστη έκπληξη μπορεί να θεωρηθεί η διοργάνωση από τη Θεολογική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, του Επιστημονικού Συνεδρίου με θέμα Εκκλησία και Αριστερά, με τη συμμετοχή εκλεκτών εισηγητών, τόσο από τον ευρύτερο εκκλησιαστικό χώρο όσο και από αυτόν της Αριστεράς.
Βέβαια, για όσους είχαν παρακολουθήσει ή συμμετάσχει στον προηγούμενο και ανολοκλήρωτο «διάλογο» μεταξύ «μαρξιστών» και «Ορθοδοξίας», στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και αρχές του ’80, με εμβληματικές φυσιογνωμίες τους Μοσκώφ, Ζουράρι, Ράμφο, Νέλλα, Γιανναρά, Γοντικάκη, Καψάνη, Καραμπελιά, Μηλιαράκη και τόσους άλλους και οι οποίοι, πεισματικά, συνέχισαν τον οδυνηρό δρόμο της φιλοσοφικής και πολιτικής διερεύνησης των δυνατοτήτων δημιουργίας προϋποθέσεων διαλόγου, μεταξύ των δύο μεγάλων πνευματικών, πολιτικών και ανθρωπολογικών προσεγγίσεων του ανθρώπινου υποκειμένου και της κοινωνικής αλλαγής, αναστοχαζόμενοι τη σημασία της απελευθέρωσής τους, τόσο από υλικές και εγκόσμιες ορίζουσες, όσο και από την πνευματική και νοητική ομηρία αντιθετικών και διασπαστικών δυνάμεων που την αντιστρατεύονται, είχαν την ευκαιρία να διαπιστώσουν τη βαθιά κρίση που διέπει τους δύο πόλους του εγχειρήματος τούτου, την κακή μαθητεία τους σε παραδοσιακούς τρόπους χειρισμού της πραγματικότητας ενός απαιτητικού διαλόγου και τη δυσκολία που απορρέει από την πολυπλοκότητα και τη διαφορετική πνευματική εκκίνηση, των δύο τούτων πόλων του εγχειρήματος.
Άνθρωπος και Κοινωνία, Έρωτας και Επανάσταση, Παράδοση και Νεωτερικότητα, Ηθική και Πολιτική, Εκκοσμίκευση και Οντολογία, Διδασκαλία και Παιδεία, Μεταφυσική και Μετα νεωτερικότητα, Δυτικός πολιτισμός και Νέο φιλελευθερισμός, Ολοκληρωτισμός και Αυτονομία, Ατομοκεντρισμός και Κοινωνιοκεντρισμός, εξαιρετικά πεδία συνάντησης και θεωρητικής αναμέτρησης δύο σημαντικών παραδόσεων, τόσο σε επίπεδο ανάλυσης και διευκρινίσεων των αφετηριακών ορισμών και εννοιολογήσεων όσο και στο επίπεδο των πολιτικών και πρακτικών συνεπειών της δυναμικής που απορρέει από τις αντίστοιχες νοηματοδοτήσεις των διαφόρων εκφάνσεων της ζωής.
Ειδικότερα, η Εκκλησία προσήλθε στο διάλογο τούτο υπογραμμίζοντας την πνευματική θεμελίωση του ανθρώπου και τις οντολογικές διαστάσεις που προκύπτουν από τη θεώρηση τούτη σε συνδυασμό με την Αποκαλυπτική Θεολογία των Πατέρων της (Διονύσιος Αρεοπαγίτης, Καππαδόκες, Δαμασκηνός, Μάξιμος, Ισαάκ ο Σύρος, Συμεών, Παλαμάς…) σημαίνοντας με διαλεκτικό –είναι η αλήθεια– τρόπο το Όλον Σώμα του Ιδρυτού της, του Θεανθρώπου, ως Σώμα Κοινωνίας Προσώπων σε μία ελεύθερη, αγαπητική σχέση, εξεικονίζοντας την αέναη υποστατική Τριαδολογική σχέση, το άφατο μυστήριο της σχέσης Ουσίας-Ενεργειών, την εκ του μηδενός δημιουργία του κόσμου, την εσχατολογική της προοπτική και το διαρκές της κάλεσμα, προς κάθε «κοπιώντα και πεφορτισμένο» στον Μυστικό Δείπνο της Βασιλείας του Θεού.
Απέναντι σε αυτήν την ανάδειξη της προτεραιότητας του ανθρώπινου προσώπου, ως τριαδολογική απεικόνιση και σχέση, η Αριστερά, η δική μας Αριστερά, η Αριστερά ως γνήσιο τέκνο του δυτικού ορθολογισμού και των πνευματικών του προτυπώσεων –στο έργο του Αυγουστίνου–, γνήσιο τέκνο του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και των μεγάλων επαναστάσεων με όρους και εργαλεία του εγελιανικού διαλεκτικού εγχειρήματος και του θετικιστικού επιστημολογικού παραδείγματος (paradigm), ενός μηχανιστικού κοσμοειδώλου και μιας φετιχιστικής μηχανολογίας της επανάστασης. Αλλά και η Αριστερά της Λούξεμπουργκ, του Κώστα Παπαϊωάννου, του Καστοριάδη, της Σχολής της Φραγκφούρτης, του Γκράμσι…
Μία γνήσια διαλεκτική της σκέψης και του συναισθήματος, του μυαλού και της καρδιάς, κατά Ν. Σεβαστάκη, του καπιταλισμού και του σοσιαλισμού, της αναγκαιότητας και της ελευθερίας, κατά Χ. Λάσκου, του «διανοητικού και του συναισθηματικού κέντρου», κατά Α. Καρίντζη, του ατόμου και του προσώπου σε μία πιο σύνθετη ανάγνωση του Θ. Ζιάκα. Ο διάλογος, «σύντροφοι», μόλις άρχισε…
* Ο Πάνος Νοτόπουλος είναι
Αναπληρωτής καθηγητής ΤΕΙ Σερρών
