Το Σάββατο 29 και την Κυριακή 30 Απριλίου, στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, θα διεξαχθεί το 4ο συνέδριο της ΚΟΕ. Με κεντρικό σύνθημα «Κάθε σημασία θα ζήσει τη γιορτή της επιστροφής της», το συνέδριο της ΚΟΕ διεξάγεται σε μια ιδιαίτερα πυκνή και δύσκολη πολιτική συγκυρία. Το βάθεμα της πολυοργανικής κρίσης και η τάση προς τον πόλεμο, οι απειλές για την ίδια την υπόσταση της χώρας μας που όλο και πυκνώνουν, το μπλοκάρισμα οποιασδήποτε θετικής διεξόδου από το πολιτικό σύστημα και τις διαδικασίες του από τη μια, αλλά και η νέα συνείδηση που οικοδομείτε σταδιακά σε μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας μαζί με μια νέα διαθεσιμότητα όπως αυτή φάνηκε στις κινητοποιήσεις που ακολούθησαν το έγκλημα στα Τέμπη από την άλλη, ορίζουν το πλαίσιο των καθηκόντων για κάθε προσπάθεια που θέλει να συμβάλει στην υπόθεση του λαού και της κοινωνίας. Με αυτή την αφορμή συνομιλήσαμε με τη Μαρία Χατζησταυράκη και τον Βασίλη Γρετσίστα, από την οργανωτική επιτροπή του συνεδρίου, για τον στόχο του συνεδρίου, τα ζητήματα που απασχόλησαν την εσωτερική συζήτηση και γενικότερα την σημασία που δίνει η ΚΟΕ στη συνεδριακή αυτή διαδηκασία.
Η Μαρία Χατζησταυράκη και ο Βασίλης Γρετσίστας, μέλη της οργανωτικής επιτροπής του συνεδρίου
Το 4ο συνέδριο της ΚΟΕ θα διεξαχθεί σε λίγες μέρες. Τα προηγούμενα χρόνια η ΚΟΕ πραγματοποίησε πανελλαδικές συναντήσεις, γιατί τώρα συνέδριο;
Μαρία Χατζησταυράκη: Επειδή σε αυτήν την περίοδο που όλα σκοτεινιάζουν και ο κόσμος χάνει όλο και πιο πολύ την εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του, σήμερα που μεγάλες μάζες περιθωριοποιούνται και ο κόσμος δεν βρίσκει πολιτική έκφραση έξω και πέρα από το σημαδεμένο πολιτικό σύστημα, χρειάζεται κάτι πολύ πιο ανεβασμένο από μεριάς στόχων. Επειδή θέλουμε να συμβάλουμε ουσιαστικά όσο μπορούμε ώστε να βρεθεί διέξοδος στο τεράστιο υπαρξιακό ζήτημα του τόπου μας. Μετά από τόσα χρόνια μνημονίων και πολιτικών διάλυσης και ξεπουλήματος πρέπει αυτή η χώρα να σταθεί στα πόδια της και να βρει τη θέση της σε έναν κόσμο που αλλάζει. Αλλά και επειδή αυτή η συλλογικότητα επέλεξε τη μετάβασή της και έμαθε να διαμορφώνεται –ψυχή και σώμα– «εν πτήσει».
Βασίλης Γρετσίστας: Πολλά έχουν αλλάξει από το 3ο συνέδριο της ΚΟΕ μέχρι σήμερα. Τα τελευταία 12-13 χρόνια, ήταν πολύ σημαντικά και τραγικά για τη χώρα μας και την κοινωνία. Η χώρα μπήκε στο μάτι του κυκλώνα. Η Ελλάδα είναι άλλο πράγμα, ζούμε πλέον στο ειδικό καθεστώς που διαμόρφωσαν τα μνημόνια, η επιτροπεία, η υποθήκευση της χώρας. Πολύ μεγάλες αλλαγές και πολύ πυκνές, που αφορούν ποιότητες, στην οικονομική και κοινωνική ζωή, στο ένοχο πολιτικό σύστημα, στη γεωπολιτική θέση της χώρας και στη διαθεσιμότητα του λαϊκού παράγοντα.
Η ΚΟΕ προσπάθησε και σε μεγάλο βαθμό κατάφερε να παρακολουθήσει και να προσανατολιστεί σωστά γύρω από αυτές τις μεγάλες αλλαγές. Πραγματοποίησε όπως ήδη αναφέραμε πανελλαδικά σώματα και συναντήσεις, διαδικασίες διαλόγου, δημόσιες παρεμβάσεις όποτε θεωρούσαμε πως έχουμε κάτι να πούμε. Ταυτόχρονα αναγνωρίζουμε την αδυναμία μας να μετασχηματιστεί αυτή η προσπάθεια σε πολιτική δύναμη. Θεωρούμε όμως πως σήμερα υπάρχουν στοιχεία ωρίμανσης, τόσο στην κοινωνία όσο και στην ίδια τη συλλογικότητά μας, ώστε να τολμήσουμε πιο θαρρετά βήματα στην κατεύθυνση μιας πιο ενεργού πολιτικής παρουσίας.
Ποιος είναι ο χαρακτήρας και οι στόχοι του συνεδρίου; Τι θέλετε να παραχθεί από την όλη διαδικασία;
Μ.Χ.: Το 4ο συνέδριο χαρακτηρίζεται από μια ιδιαίτερη στιγμή για τη συλλογικότητά μας, που καλείται να αντιστοιχηθεί (ξανά) με πολύ μεγάλα καθήκοντα. Μετά από μια πορεία 20 χρόνων υπάρχει η ανάγκη να επιβεβαιώσουμε αυτά που μας ενώνουν, την κοινή μας πείρα, να αποφασίσουμε τι κρατάμε και τι πετάμε αλλά και να συγκροτηθούμε ως σώμα γύρω από βασικές θέσεις και εκτιμήσεις αλλά και υπερβάσεις που κάναμε τα προηγούμενα χρόνια. Ειδικά μετά από την περίοδο της πανδημίας και της κατάργησης του δημόσιου χώρου, που αυτή επέφερε, υπάρχει επίσης η ανάγκη να ανταμώσει ένα δυναμικό ξανά και να αναζητήσει δρόμους στο σήμερα.
Πώς προχώρησαν οι προσυνεδριακές διαδικασίες μετά τη δημοσίευση των θέσεων τον Ιανουάριο 2023; Ποια ήταν τα θέματα που απασχόλησαν τον προσυνεδριακό διάλογο και πού περιστράφηκαν οι προβληματισμοί;
Μ.Χ.: Ο προσυνεδριακός διάλογος εξελίχθηκε σε τρεις κύκλους συζήτησης, ενώ στην πορεία του έγιναν και αρκετές ανοιχτές συσκέψεις με φίλους και συναγωνιστές πανελλαδικά και δημόσιες εκδηλώσεις. Ο πρώτος κύκλος αφορούσε τον απολογισμό της εικοσαετίας μας. Επιβεβαιώνοντας μια ωρίμανση συνειδήσεων γύρω από κομβικά σημεία στην ιστορία μας επικεντρώσαμε τόσο στα προχωρήματά μας όσο και στις «απότομες στροφές» της. Ο δεύτερος κύκλος αφορούσε τη νέα ιστορική φάση που διανύουμε και τις πολιτικές εξελίξεις. Συνέπεσε με το έγκλημα στα Τέμπη και τις μαζικές κινητοποιήσεις στις οποίες συμμετείχαμε, και όλο αυτό εμπλούτισε ακόμη περισσότερο τον διάλογο με θέσεις και εκτιμήσεις γύρω από την κοινωνική διαθεσιμότητα. Ο τρίτος κύκλος αφορούσε τις κατευθύνσεις της ΚΟΕ και γέννησε γόνιμους προβληματισμούς, ενώ επιβεβαίωσε μια αγωνία αυτού του οργανισμού να παραμείνει ζωντανός και χρήσιμος.
Γιατί απολογισμός εικοσαετίας; Οι θέσεις έδωσαν αρκετή σημασία στον απολογισμό. Μπορείτε να μας πείτε δυο λόγια για την επιλογή και την συζήτηση γύρω από αυτόν;
Β.Γ.: Θεωρούμε σημαντικό τον αναστοχασμό γύρω από την ίδια την προσπάθειά μας. Όχι μόνο στενά ως απολογισμό πεπραγμένων, αλλά βλέποντας την ύπαρξή μας σε σχέση με ό,τι έγινε έξω από εμάς, με όσα βίωσε ο ελληνικός λαός – με τις δυσκολίες, τις ελπίδες, τις προσπάθειες, τις διαψεύσεις του. Τα κόμματα, οι πολιτικοί οργανισμοί, στο κάτω-κάτω δεν κρίνονται από το εσωτερικό τους και το πώς λύνονται ορισμένα ζητήματα, αλλά από την πραγματική σχέση που έχουν με την αντίσταση στις πολιτικές των κυρίαρχων, αλλά και την προώθηση των πολιτικών των κυβερνώμενων.
Με αυτή τη ματιά, η πορεία της ΚΟΕ είναι αντιφατική από την ίδια τη στιγμή που ξεκινά η ύπαρξή της έως σήμερα. Και ταυτόχρονα είναι μια διαδικασία πολιτικής και ιδεολογικής ωρίμανσης που επέδειξε μια αντοχή και τόλμη να δοκιμάζει, με ένα σημαντικό φορτίο αξιολογήσεων, εκτιμήσεων, συμπεριφοράς (εντός συλλογικότητας και έξω), με ιδεολογικές και πολιτικές πεποιθήσεις, που είτε τις καλλιέργησε είτε αναγκάστηκε να τις αποκτήσει. Την ίδια στιγμή, και παρ’ όλες τις δυσκολίες ή τα έντονα αρνητικά που αναπαρήγαγε στην πορεία της, επέλεξε και προχώρησε σε τομές.
Τομές αναγκαίες, επειδή η συλλογικότητα δεν ήταν έτοιμη, προετοιμασμένη από πολλές πλευρές για να ανταποκριθεί στα σύνθετα, δύσκολα και πολλαπλά καθήκοντα που έθεσε το πέρασμα της χώρας στο νέο καθεστώς. Τα καθήκοντα αυτά μας υπερέβαιναν κατά πολύ. Τομές αναγκαίες από το γεγονός ότι η ιδεολογική και πολιτική μας συγκρότηση (αλλά και η οργανωτική μας εμβέλεια και υπόσταση) αποδείχθηκε ανεπαρκής και ελλιπής για να αντιμετωπίσει τα εκθετικά αναπτυσσόμενα και εκτινασσόμενα καθήκοντα με τα οποία βρεθήκαμε αντιμέτωποι μέχρι το καλοκαίρι του 2015. Με άλλα λόγια «ο τρόπος μας» αφορούσε δικές μας πολιτικές, τις δικές μας λύσεις στο δικό μας πρόβλημα.
Το συνέδριο και οι εργασίες προς το συνέδριο γίνονται σε μια ιδιαίτερη φάση που τη χαρακτηρίζετε στις θέσεις ως «νέα ιστορική φάση». Μπορούμε να πούμε δυο λόγια για το «διπλό καθήκον» (αντίσταση και νέα συνείδηση);
Μ.Χ.: Η φάση στην οποία μπήκαμε μετά την πανδημία και τον πόλεμο στην Ουκρανία χαρακτηρίζεται από ανοιχτά μέτωπα και όξυνση των συγκρούσεων. Σε αυτό το περιβάλλον οι κίνδυνοι για τους λαούς είναι μεγάλοι. Το διπλό καθήκον απαντά στην ανάγκη μιας κίνησης αντιθετικής στο σκοτείνιασμα που επιβάλλουν οι ελίτ. Αντίσταση γιατί χρειάζεται τώρα, άμεσα η ενεργοποίηση της κοινωνίας απέναντι στις απειλές αυτές. Και νέα συνείδηση, γιατί σήμερα ο αντίπαλος δεν επιδρά μόνο ή κυρίως στο πεδίο της οικονομίας. Οι μοριακές διεργασίες που συμβαίνουν επιδρούν στις συνειδήσεις των ανθρώπων για να χάσουν την πίστη τους ότι μπορούν να αλλάξουν τη ζωή τους. Η νέα συνείδηση απαιτείται σήμερα για να στηρίξει τις αντιστάσεις, για να αγκαλιάσει την κοινωνική διαθεσιμότητα, μέσα από την αναζήτηση, την προβολή και τον διαρκή αγώνα για ένα συλλογικό χειραφετητικό πρόταγμα από τα δεσμά του καπιταλισμού.
«Το διπλό καθήκον απαντά στην ανάγκη μιας κίνησης αντιθετικής στο σκοτείνιασμα που επιβάλλουν οι ελίτ. Αντίσταση γιατί χρειάζεται τώρα, άμεσα η ενεργοποίηση της κοινωνίας απέναντι στις απειλές αυτές. Και νέα συνείδηση γιατί σήμερα αυτό απαιτείται για να στηρίξει τις αντιστάσεις, για να αγκαλιάσει την κοινωνική διαθεσιμότητα»
Στις διαδικασίες του συνέδριου τέθηκε και το θέμα των κατευθύνσεων της ΚΟΕ. Ποιες είναι οι κεντρικές κατευθύνσεις της ΚΟΕ που επεξεργάζεστε προς το 4ο συνέδριο και μετά από αυτό; Θα αλλάξει κάτι στη δραστηριότητα της ΚΟΕ;
Μ.Χ.: Στο εισηγητικό κείμενο των θέσεων δεν υπήρχε αρχικά ειδικό κεφάλαιο για τις κατευθύνσεις. Αυτό προέκυψε ως ανάγκη αλλά και ως προχώρημα (ή και κατάκτηση) στην πορεία του διαλόγου. Η κεντρική κατεύθυνση αφορά την ανάγκη να αναζητήσει η ΚΟΕ μια νέα είσοδο στην πολιτική σήμερα για να υπηρετήσει το διπλό καθήκον που αναφέραμε πριν. Η πολιτική για εμάς δεν εξαντλείται στα συνθήματα και τις εκλογές. Δίνουμε σημασία στην πολιτική ως το πεδίο εκείνο που μπορεί να τροποποιήσει συνειδήσεις και να ξεκλειδώσει δυνατότητες και κοινωνικές δυναμικές που μοιάζουν μπλοκαρισμένες. ξεκομμένες. Δεν ξεκινάμε από το μηδέν, έχουμε αποσκευές σημαντικές, αλλά αναγνωρίζουμε ότι αυτό δεν είναι αρκετό σήμερα. Η νέα είσοδος στην πολιτική σημαίνει να συνεχίσουμε αλλά και να βαθύνουμε την προσπάθειά μας για έναν πολιτικό οργανισμό αναζήτησης, συμβολής και συμμετοχής σε ενδιαφέροντα εγχειρήματα και κινήματα.
Β.Γ.: Η μετάβαση της ΚΟΕ που αναφέρουμε δεν ξεκινά σήμερα. Αφορά όλη τη δική μας προσπάθεια, ιδιαίτερα από το 2010 μέχρι σήμερα. Γιατί είναι άλλο πράγμα η «κομμουνιστική οργάνωση» όπως την φανταζόμαστε και άλλο πράγμα αυτό που διακηρύξαμε ανοικτά, ένας «πολιτικός οργανισμός αναζήτησης, συμβολής και με ικανότητα να παίρνει μέρος σε ενδιαφέροντα εγχειρήματα και κινήματα».
Για αντικειμενικούς και υποκειμενικούς λόγους, μετά το 2015 επιλέξαμε και αναγκαστήκαμε να κινηθούμε με έναν άλλο τρόπο ύπαρξης. Βγαίναμε μετά από μια μεγάλη ήττα, συνολικά στη χώρα, και καλώς εισπράξαμε και εμείς το μερίδιο που μας αναλογούσε. Έπρεπε οπωσδήποτε να διατηρήσουμε κάποια «ταμπούρια», για να εδραιώσουμε τα στοιχεία της μετάβασης της ΚΟΕ, και κατορθώσαμε να ανοίξουμε θεματικές και να ισχυροποιηθούμε ιδεολογικά και πολιτικά σε μερικά κρίσιμα πεδία, αλλά η παρέμβασή μας στη πολιτική έγινε βασικά και κυρίως μέσω της εφημερίδας Δρόμος. Παράλληλα διατηρήσαμε ορισμένες λέσχες/στέκια, το Resistance Festival και μια τυπική οργανωτική μορφή συνελεύσεων και συγκρότησης/πολιτικοποίησης των δυνάμεών μας.
Σήμερα εκτιμούμε ότι έχουν ωριμάσει οι όροι για μια νέα είσοδο στην πολιτική. Θέλουμε να δοκιμάσουμε τρόπους και διεργασίες που να αντιστοιχούν στη νέα περίοδο. Η αντίσταση και η νέα συνείδηση για την ίδια την ΚΟΕ περνά και μέσα από την ιδεολογική-πολιτική και οργανωτική της ενδυνάμωση. Αφορά τον καθένα, αλλά και κάθε μέρος της συλλογικότητας και ολόκληρη την ΚΟΕ συνολικά προς τη διαρκή δημιουργία προϋποθέσεων για την επίτευξη των στόχων, προς την Πολιτική.
Τι πιστεύετε ότι έχει να πει ένα συνέδριο, σήμερα, σε ένα κόσμο; Πώς συνδέονται τα όσα απασχόλησαν την προσυνεδριακή συζήτηση με τις ανάγκες της κοινωνίας και της χώρας; Το συνέδριο λαμβάνει χώρα σε προεκλογική περίοδο. Συνδέεται με κάποιο τρόπο με τις εκλογές ή την τρέχουσα πολιτική αντιπαράθεση;
Β.Γ.: Τα συνέδρια δεν έχουν πάντα τον ίδιο χαρακτήρα κα τους ίδιους στόχους. Φέτος, όλοι γνωρίζαμε πέραν των άλλων ότι το 2023 είναι μια εκλογική χρονιά. Ο πολιτικός κόσμος της χώρας ασχολείται βασικά μόνο με αυτό, ασχολείται με την αναπαραγωγή του, και οι της δομικής συμπολίτευσης, ως εντολοδόχοι και πλασιέ συμφερόντων, ενώ η χώρα έχει στην ουσία υπαρξιακό πρόβλημα.
Η ΚΟΕ πολλές φορές έχει ξαφνιάσει θετικά για τις επιλογές που έχει κάνει και την οπτική της σε βασικές πλευρές. Κάνει εν μέσω προεκλογικής περιόδου συνέδριο. Δεν την ενδιαφέρουν οι εκλογές; Κάθε άλλο. Σε αυτή τη φάση δεν ασχολείται απλά με την δική της ύπαρξη και μετάβαση. Βλέπουμε τη δική μας ύπαρξη σε σύνδεση με την μετάβαση που επιχειρείται σε πλανητική κλίμακα, σε σύνδεση με τον ανταγωνισμό ελίτ και λαών για το πρόσημο αυτής της μετάβασης. Μας ενδιαφέρει ειδικά η δική μας χώρα και ο λαός της, οι δυσκολίες, οι κίνδυνοι και οι δυνατότητες μιας άλλης πορείας. Βλέπουμε ως κεντρική την ανάγκη να ξεμπλοκαριστεί το πολιτικό πεδίο και να διερευνηθούν δυνατότητες εναλλακτικής διεξόδου, που μοιάζουν μπλοκαρισμένες όσο συνεχίζεται η κατάληψη του πεδίου της πολιτικής από το κομματικό σύστημα και ο παραγκωνισμός των πολλών καθημερινών ανθρώπων από αυτό.
Η επόμενη μέρα εξαρτάται όχι από το ποσοστό και την όποια κυβέρνηση βγει με τον άλφα ή βήτα τρόπο, που λέει κι ο διοικητής της συμφοράς, αλλά από την κοινωνική διαθεσιμότητα, από τη συνοχή της κοινωνίας, από την ενεργοποίηση εγχειρημάτων και κινημάτων, από το αν η κοινωνία θα είναι όρθια με στοιχεία αντίστασης και νέας συνείδησης.
Η συμμετοχή στο συνέδριο
Μπορεί κάποιος να παρακολουθήσει / συμμετάσχει στις διαδικασίες του συνεδρίου, και ποιο είναι το πρόγραμμα του διημέρου;
Μ.Χ.: Το 4οσυνέδριο της ΚΟΕ θα διεξαχθεί στις 29-30 Απριλίου στη Γεωπονική Σχολή Αθηνών, στο αμφιθέατρο Σίδερη. Η έναρξη θα γίνει το πρωί του Σαββάτου (11:00 π.μ.). Μετά το άνοιγμα των εργασιών, που θα περιλαμβάνει και την παρουσίαση μιας δουλειάς συντρόφων γύρω από το ζήτημα της νεολαίας σήμερα στη χώρα μας, θα ακολουθήσει ένα σύντομο διάλειμμα και μετά οι τοποθετήσεις των συνέδρων. Η διαδικασία θα συνεχιστεί μέχρι το απόγευμα της Κυριακής, όπου θα ακολουθήσει το σκέλος των αποφάσεων και οι ψηφοφορίες. Από την αρχή των προσυνεδριακών διαδικασιών, τόσο με τη δημοσιοποίηση των θέσεων όσο και με τη συμμετοχή φίλων στον προσυνεδριακό διάλογο, έγινε φανερό ότι δεν αντιμετωπίζουμε αυτό το συνέδριο ως μια εσωστρεφή διαδικασία. Για τον λόγο αυτό έχουμε προσκαλέσει τους φίλους και συνοδοιπόρους της προσπάθειας μας να παραβρεθούν στην έναρξη του συνεδρίου, να παρακολουθήσουν και να συμμετάσχουν ενεργά στις εργασίες του, ενώ παράλληλα ετοιμάζουμε και ένα δελτίο με κείμενα συμβολής μελών και φίλων της ΚΟΕ.
Το σύνθημα
Γιατί επιλέξατε για κεντρικό σύνθημα του συνεδρίου μια φράση του Μιχαήλ Μπαχτίν;
Μ.Χ.: Σαν απάντηση στην ερώτηση αυτή θα ήθελα να παραθέσω αποσπάσματα από τοποθετήσεις συντρόφων στον προσυνεδριακό διάλογο: «Χρειάζεται να χτίσουμε μια νέα αισιοδοξία», «Τίποτα (και Κανείς) δεν πάει χαμένο(ς)», «Η ΚΟΕ πρέπει να αναζητήσει μια νέα είσοδο στα πολιτικά πράγματα», «Να επενδύσουμε στην προσπάθειά μας αξιακά και αναζητώντας μια ανάκαμψη από την ήττα με μεταβολή συνειδησιακών όρων». Νομίζω αυτά και άλλα πολλά εμπεριέχονται και κατά κάποιο τρόπο πιστοποιούντο σύνθημα του 4ου συνεδρίου «Κάθε σημασία θα ζήσει τη γιορτή της επιστροφής της». Σε μια περίοδο που η ίδια η μεταμοντέρνα συνθήκη και οι σύγχρονες «ιδεολογικές αστυνομίες» εξοστρακίζουν κάθε κριτική σκέψη και φωνή, ρευστοποιώντας καθολικές σημασίες και μεγάλες ταυτότητες, η πίστη και ο αγώνας για μια τέτοια «επιστροφή» κρίνεται για εμάς ζωτικής σημασίας.
