Όταν ο λαός ορίζει την πολιτική ατζέντα
Μετά την Ισπανία και την Ελλάδα, η Σλοβενία είναι τρίτη χώρα στην Ε.Ε. που αναπτύσσεται ένα πλατύ, μαζικό, αυθόρμητο κίνημα που στοχοποιεί ταυτόχρονα την πολιτική της λιτότητας, την εξυπηρέτηση των τραπεζών, το ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου, τους διεφθαρμένους πολιτικούς και το πολιτικό σύστημα, και θέτει ζήτημα πραγματικής δημοκρατίας και ανατροπής της υπάρχουσας κατάστασης υπέρ του λαού.
Αυτό που ξεκίνησε ως τοπική κινητοποίηση στο Μάριμπορ, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη, εξελίχθηκε σε πανεθνικό ξεσηκωμό με τις μεγαλύτερες κινητοποιήσεις από το 1991. Τον Οκτώβριο ο δήμαρχος του Μάριμπορ εγκατέστησε ιδιωτικό σύστημα «παγίδων ταχύτητας» εντός της πόλης. Μέσα σε λίγες μέρες κόπηκαν 25.000(!) κλήσεις. Η οργή των κατοίκων φούντωσε όταν έγινε γνωστό πως μόλις το 8% του προστίμου πήγαινε στο Δήμο και το υπόλοιπο στην ιδιωτική εταιρία που τις είχε αναλάβει. Οι αλλεπάλληλες κινητοποιήσεις, που μεταξύ άλλων κατέστρεφαν τις κάμερες, κορυφώθηκαν στη διαδήλωση 25.000 πολιτών στις 3 Δεκέμβρη, που γνώρισε την ισχυρή καταστολή της αστυνομίας και 140 συλλήψεις, και οδήγησε στην παραίτηση του δημάρχου.
Παίρνοντας το παράδειγμα του Μάριμπορ, το Δεκέμβρη δεκάδες χιλιάδες Σλοβένοι σε πολλές πόλεις βγήκαν στους δρόμους και κατέλαβαν πλατείες με συνθήματα όπως «Φτάνει πια!», «Έχουν τελειώσει!», «Απατεώνες», «Έχετε τη Βουλή, έχουμε τους δρόμους», «Βάλτε τους εγκληματίες φυλακή», συνδυάζοντας το ζήτημα της διαφθοράς με τα «μνημονιακού» τύπου μέτρα που παίρνουν σοσιαλδημοκράτες (πρώην κομμουνιστές) και Δεξιά τα τελευταία τρία χρόνια, και ειδικά φέτος. Είχαν προηγηθεί κινητοποιήσεις στην πρωτεύουσα Λουμπλιάνα στις 17 και 26 Νοέμβρη ενάντια στο νέο πακέτο περικοπών που ήρθε να προστεθεί στο πακέτο του Απρίλη, ενώ στις προεδρικές εκλογές του Δεκεμβρίου η συμμετοχή κατέρρευσε στο 31% επιβεβαιώνοντας το διαζύγιο του κόσμου με το πολιτικό σύστημα.
Στο μεταξύ, η ίδια «Επιτροπή για την Πρόληψη της Διαφθοράς» που είχε εγκαλέσει το δήμαρχο του Μάριμπορ, ανακοίνωσε ότι στον τραπεζικό λογαριασμό του πρωθυπουργού Γιάνσα βρέθηκαν 210.000 ευρώ που δεν μπορούσε να δικαιολογήσει, ενώ για τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης και δήμαρχο της Λουμπλιάνα, Γιάνκοβιτς, βρέθηκαν αδικαιολόγητες συναλλαγές ύψους 2,4 εκατ. ευρώ, που μέρος τους προερχόταν από εταιρίες που συνεργάζονταν με το Δήμο. Ήδη η κυβέρνηση έχει χάσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία αφού τρία από τα τέσσερα κόμματα που τη στήριζαν έχουν αποσυρθεί απαιτώντας την παραίτηση Γιάνσα.
Στην πρωτεύουσα των 280.000 έχουν γίνει από τότε δυο ογκώδεις διαδηλώσεις δεκάδων χιλιάδων, στις 11 Ιανουαρίου και στις 8 Φεβρουαρίου, που ζητούν την παραίτηση των Γιάνσα και Γιάνκοβιτς οι οποίοι όμως αρνούνται, ενώ στις 23 Ιανουαρίου μεγάλη απεργία με τη συμμετοχή 100.000 από τις 160.000 δημοσίων υπαλλήλων, με τη συμμετοχή ακόμη και αστυνομικών και δικαστών, παρέλυσε τη χώρα. Έτσι, ένα χρόνο μετά την παραίτηση της κεντροαριστερής κυβέρνησης, στα όρια της κατάρρευσης βρίσκεται σήμερα και η δεξιά κυβέρνηση Γιάνσα, η οποία προς το παρόν καταφεύγει στην καταστολή κάθε είδους (μέχρι και ατομικά πρόστιμα στους οργανωτές κινητοποιήσεων!) και στις επιθέσεις όπως η πρόσφατη αναφορά του Γιάνσα για «αριστερό φασισμό» που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων, ακόμη και του Προέδρου της χώρας.
Όπως και στην Ελλάδα των πλατειών, τα πνεύματα στο εσωτερικό του κινήματος εκτείνονται από την ηθικολογία («χρειαζόμαστε καλύτερους κυβερνήτες και ένα τίμιο κράτος») και τον πατριωτισμό («για μια καλύτερη Σλοβενία») μέχρι πόθους για βαθιές συστημικές αλλαγές, με κοινό επίκεντρο τη στοχοποίηση του διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος και το αίτημα για δημοκρατία και την υπεράσπιση μισθών και κράτους πρόνοιας. Συμμετέχουν οι πιο διαφορετικές κοινωνικές και πολιτικές κατηγορίες, ενώ είναι ίσως η πρώτη περίπτωση του πρώην ανατολικού μπλοκ όπου η απαθής, απογοητευμένη μάζα που κληρονόμησε ο υπαρκτός σοσιαλισμός, ενεργοποιείται, οργανώνεται, συζητά και ελπίζει ξανά προς τα αριστερά (ίσως να είχαν δίκιο τελικά οι αντιδραστικοί που εκθείαζαν τη «δυτικότητα» της Σλοβενίας…).
Στο πεδίο του παραδείγματος στη δημόσια συζήτηση αναφέρονται τόσο η Ισλανδία σε ό,τι αφορά την άμεση δημοκρατία, όσο και το εγχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ σε ό,τι αφορά την ανάγκη συγκρότησης ενός μαζικού πολιτικού φορέα που θα εκφράσει αυτό το κίνημα, εν μέσω παντελούς απουσίας οργανωμένης Αριστεράς.
Την πολιτική ατζέντα σήμερα στη Σλοβενία τη θέτει ο λαός!
Γιώργος Τσίπρας
Από “Ελβετία των Βαλκανίων”, “Ισπανια της Ανατολικής Ευρώπης”
Σλοβενία ήταν μαζί με την Ιρλανδία και τις Βαλτικές οι μαθητές-υπόδειγμα της Ε.Ε. Το βύθισμά της στην κρίση ολοκληρώνει το «τρία στα τρία» αποτυχίας των υποδειγματικών πολιτικών της Ε.Ε. Η «Ισπανία της ανατολικής Ευρώπης», όπως τη χαρακτηρίζουν οι Financial Times Deutschland, αποτελούσε υπόδειγμα για την υπόλοιπη Γιουγκοσλαβία, τα Βαλκάνια, την ανατολική Ευρώπη.
Ήταν το 2007 η πρώτη χώρα του πρώην ανατολικού μπλοκ που εισήλθε στην Ευρωζώνη και θα είναι ίσως η πρώτη που θα προσφύγει στο μηχανισμό στήριξης. Η φούσκα στην αγορά ακινήτων μετά την είσοδο στην Ε.Ε. το 2004, έσκασε με τη διεθνή κρίση του 2008, οδηγώντας στα πρόθυρα κατάρρευσης το (ημικρατικό) τραπεζικό σύστημα και τον κατασκευαστικό κλάδο.
Εξαιτίας της διάσωσης των τραπεζών το χρέος διπλασιάστηκε, ενώ το 2009 η Σλοβενία μπήκε σε διαδικασία επιτήρησης από την Ε.Ε. Το Μάιο ψηφίστηκε εν μέσω διαδηλώσεων πρόγραμμα περικοπών 800 εκατ. ευρώ το 2012 και 750 εκατ. ευρώ το 2013 για περιορισμό του ελλείμματος. Τον περασμένο Ιούνιο η μεγαλύτερη τράπεζα έλαβε «ένεση» 383 εκατ. ευρώ. Ενδεικτικά, τα μέτρα του Μαΐου για 15% μείωση του μισθού των δημοσίων υπαλλήλων και κατάργηση του επιδόματος αδείας εξοικονομούν 420 εκατ. ευρώ για τα επόμενα δυο χρόνια. Τους τελευταίους μήνες του 2012 η ανεργία των νέων εκτινάχτηκε από το 15% στο 25%.
Άλλα μέτρα που έχουν αποφασιστεί είναι η αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης από τα 58 στα 65 έτη και η μείωση της φορολογίας επιχειρήσεων από 20% στο 15% μέχρι το 2015. Στο τραπέζι βρίσκονται μαζικές απολύσεις στο Δημόσιο και κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων, η δημιουργία μιας «κακιάς τράπεζας» που θα συγκεντρώσει όλες τις επισφάλειες που θα πληρώσει το Δημόσιο, η ιδιωτικοποίηση των εξυγιασμένων πλέον τραπεζών, η τοποθέτηση εταιρίας για το ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου όπως ο εθνικός αερομεταφορέας Adria Airways, η ασφαλιστική Triglav, η Petrol και ο σλοβενικός ΟΤΕ. Τέλος, η κατάρρευση της Σλοβενίας απειλεί και την υπόλοιπη Ε.Ε., ιδιαίτερα την Αυστρία που έχει πιο εκτεθειμένο το τραπεζικό της σύστημα.
Με μια ματιά
Έκταση: 20.273 τ.χ. (Ελλάδα 131.957)
Πληθυσμός: 2.000.000
ΑΕΠ: 36 δισ. ευρώ (Ελλάδα 201 δισ. ευρώ)
Πορεία του ΑΕΠ: Το 2009, -8,1%, το 2010, 1,2%, το 2011, -0,2% και το 2012, -2,4%
Τραπεζικές επισφάλειες: 6,7 δισ. ευρώ
Χρέος: 45% του ΑΕΠ (Ελλάδα 153%)
Κατά κεφαλήν ΑΕΠ: 17.739 ευρώ
(Ελλάδα 17.973 ευρώ)
