Ανταπόκριση από Κάννες: Ιφιγένεια Καλαντζή
Ηχηρά ονόματα συμμετείχαν στο Διαγωνιστικό του 69ου Φεστιβάλ Καννών, με τον οσκαρικό σκηνοθέτη του Mad Max Τζορτζ Μίλερ επικεφαλής της Κριτικής Επιτροπής, ενώ έλαμψαν, όπως πάντα, διασημότητες της κινηματογραφικής βιομηχανίας (Στίβεν Σπίλμπεργκ, Τζορτζ Κλούνι και Τζούλια Ρόμπερτς) με εμπορικές ταινίες-κράχτες. Η αυλαία άνοιξε με το Café Society, του Γούντι Άλλεν, εκτός συναγωνισμού.
Ο μαρξιστής και ουμανιστής Κεν Λόουτς, στο I, Daniel Blake, στιγματίζει στο πρόσωπο ενός άνεργου εξηντάρη ξυλουργού τη συρρίκνωση του κράτους πρόνοιας. Μολονότι ο Ντάνιελ πάσχει από καρδιακή ανεπάρκεια, απορρίπτεται η χορήγηση επιδόματος αναπηρίας, επειδή κρίνεται ικανός για εργασία… Στη μάχη του ενάντια στο ανάλγητο σύστημα, παίρνει κουράγιο από μια άνεργη μητέρα δύο μικρών παιδιών. Συγκλονιστικό αποκορύφωμα απελπισίας η σκηνή πείνας, πριν από το συγκινητικό τέλος.
Ο Λόουτς εμμένει σε καλογραμμένα ανθρωποκεντρικά σενάρια αιχμηρής κριτικής, με ήρωες από τα σπλάχνα της κατώτερης τάξης, επισύροντας κριτικές περί διδακτισμού. Ωστόσο, είναι ο μοναδικός σκηνοθέτης, σ’ αυτό το κοσμοπολίτικο περιβάλλον, που θίγει τα σύγχρονα προβλήματα της Ευρώπης, δείχνοντας ουρές για συσσίτια και κοινωνικά παντοπωλεία. Στη συνέντευξη Τύπου ήταν επιφυλακτικός με το Brexit, τόνισε ωστόσο το αδιέξοδο της παραμονής σε μια νεοφιλελεύθερη Ευρωπαϊκή Ένωση, με αφανισμό του κράτους πρόνοιας και ανύπαρκτη δημοκρατία.
Τη σκυτάλη του κοινωνικού σχολιασμού παίρνουν οι Βέλγοι αδελφοί Νταρντέν, σμιλεύοντας έναν πρωταγωνιστικό γυναικείο και πάλι χαρακτήρα, στην ταινία La fille inconue. Μια δυναμική γιατρός, η Τζένη, συγκλονίζεται από το φόνο μιας, δίχως χαρτιά, ανώνυμης Αφρικανής, έξω από το ιατρείο της. Γεμάτη ενοχές, που δεν άνοιξε την προηγούμενη νύχτα, όταν της χτύπησε το κουδούνι, αποφασίζει να διερευνήσει το περιστατικό και να ανακαλύψει το όνομα της κοπέλας, πριν την θάψουν. Ως άλλη Αντιγόνη, η Τζένη των Νταρντέν δίνει μάχη. Η σεναριακή πλοκή διαμορφώνεται με την πρωταγωνίστρια σε ρόλο σχεδόν ανακρίτριας. Η ταινία, δίχως μουσική και συναισθηματισμό, γεμάτη νυχτερινά πλάνα, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί φιλμ νουάρ, αλά νταρντέν. Κλειδί της σφιχτοδεμένης πλοκής οι διάλογοι που αποκαλύπτουν σταδιακά τη συλλογική ευθύνη μιας αδιάφορης κοινωνίας που αποστρέφει το βλέμμα.
Με την Αντέλ Αενέλ στο ρόλο της Τζένης, οι μεγάλης διάρκειας και εντυπωσιακής απλότητας λήψεις δημιουργούν πορτρέτα χαρακτηριστικής εντιμότητας. Στη συνέντευξη τύπου, κόντρα στην κατάταξη της ταινίας στις μέτριες των σκηνοθετών, τονίστηκε πως αυτό που την καθιστά σημαντική είναι ότι μέσα από το ρόλο της γιατρού, γίνεται «διάγνωση» μιας κοινωνίας που νοσεί και η παράδοσή της στο στοχασμό και την κρίση των θεατών.
Μια από τις πιο κεφάτες του διαγωνιστικού είναι η ταινία Paterson, του 63χρονου Τζιμ Τζάρμους, για έναν οδηγό λεωφορείου, ονόματι Πάτερσον, που ζει στην ομώνυμη πόλη του Νιου Τζέρσεϊ, με την αγαπημένη σύντροφό του Λόρα. Η ενεργητικά δημιουργική Λόρα φροντίζει την εσωτερική διακόσμηση και θαλπωρή του σπιτιού, ενώ ο Πάτερσον μοιάζει παθητικός, παρ’ ότι εργάζεται καθημερινά. Κι όμως, οι κοινότυπες σπιτικές στιγμές τον εμπνέουν, όπως αποδεικνύουν τα ποιήματα που καταγράφει ανελλιπώς στο μυστικό σημειωματάριό του. Ο Τζάρμους δημιουργεί ένα δοκίμιο για την ποίηση της καθημερινότητας και τον έρωτα στη συζυγική εστία, σε μια εν τη γενέσει δημιουργική διαδικασία, με τις εκτός κάδρου απαγγελίες στίχων και την εμφάνιση συνδυασμών λέξεων με επαναλήψεις, μέχρι να μπουν στη σωστή σειρά. Οι μέρες της εβδομάδας φιγουράρουν σχολαστικά στην οθόνη, με ένα πλάνο κάτοψης στην αρχή της μέρας, με το ζευγάρι ακόμα στο κρεβάτι, ενώ μερικές χαρακτηριστικές συνήθειες καταγράφονται σε διαφορετικές εκδοχές, όπως η βραδινή βόλτα του Πάτερσον με το σκύλο, που καταλήγει στο γειτονικό μπαρ, κουβεντιάζοντας με τους θαμώνες. Πορτρέτο της πόλης, μέσα από τα δρομολόγια ενός άσημου οδηγού λεωφορείου, που φέρει το όνομά της και εμπνέεται από τη γυναίκα της ζωής του, καταφέρνοντας να δραπετεύσει από την κοινοτυπία, με όχημα την ποίηση. Ο ευφυής σκηνοθέτης παραθέτει ενδιάμεσα την κοσμοθεωρία και τις εμμονές του, με πλήθος αναφορές σε λογοτεχνικές μορφές, αλλά και στον Ιταλό αναρχικό Γκαετάνο Μπρέσι, που επηρέασε στα τέλη του 19ου αιώνα το αμερικανικό αναρχικό κίνημα.
Η ψυχεδελική ηλεκτρονική μουσική ανήκει στους SQURL, όπου παίζει και ο ίδιος, μαζί με τον παραγωγό και τον ηχολήπτη του, δημιουργώντας μυστηριακή ατμόσφαιρα σε μια ανεπανάληπτα γλυκόπικρη ταινία, που έκλεψε τις εντυπώσεις.
Στη συνέντευξη Τύπου, ο όπως πάντα μαυροντυμένος, πίσω από γυαλιά ηλίου, Τζάρμους διευκρίνισε ότι η Πάτερσον ήταν σημαντικό κέντρο υφαντουργίας, με σπουδαίο εργατικό κίνημα Ιταλών και Ιρλανδών μεταναστών.
Σε ειδική μεταμεσονύχτια προβολή παρουσιάστηκε και το Gimme Danger του Τζάρμους, για το ροκ συγκρότημα The Stooges, με τον Iggy Pop να δίνει το «παρών» στις Κάννες.
Εκτός συναγωνισμού, παρουσιάστηκε το ντοκιμαντέρ L’ultima Spiaggia, των Θάνου Αναστόπουλου και Ντάβιντε ντελ Ντεγκάν, για μια παραλία στην Τεργέστη, όπου λειτουργεί μέχρι σήμερα ο διαχωριστικός τοίχος λουομένων των δύο φύλων. Ο φακός αιχμαλωτίζει χαδιάρικα γατάκια και πάπιες, αλλά και ηλικιωμένες γυναίκες να χαρτοπαίζουν και μητέρες να θηλάζουν, ενώ από την άλλη, κοτσονάτοι 80άρηδες ανταλλάσσουν αναμνήσεις από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και επιδίδονται σε «ηρωικές» εξορμήσεις.
