του Ειδικού Ανταποκριτή
Οι δεξιές και ακροδεξιές ιταλικές εφημερίδες (Libero, Giornale κ.ά.), αλλά και υποτιθέμενα σοβαρά ΜΜΕ, γράφουν ότι η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Κόντε είναι «αιχμάλωτη του Ντι Μάιο και των 5 Αστέρων». Άλλοι πάλι χαρακτηρίζουν τον τρικομματικό* συνασπισμό που κυβερνά τη χώρα ως «την πιο δεξιά μεταπολεμική κυβέρνηση», με αφορμή την αντιμεταναστευτική πολιτική που προωθεί ο Σαλβίνι – πρόκειται βέβαια για αστειότητες, διότι η εν λόγω πολιτική εγγράφεται στη συνέχεια ανάλογων νομοθετημάτων των προηγούμενων, κεντροαριστερών κυβερνήσεων.
Το σίγουρο είναι ότι, όσον αφορά την εσωτερική πολιτική σκηνή, οι 5 Αστέρες βρίσκονται στη δυσκολότερη θέση και συγκεντρώνουν τα πυρά εχθρών και «συνεταίρων». Στόχος είναι το πλήρες ξεδόντιασμα του κινήματος που συνίδρυσε ο Μπέπε Γκρίλο (ο οποίος, αν και μιλά πια σπάνια, μονίμως «αδειάζεται» από τους συντρόφους του), ώστε να ανοίξει ο δρόμος σε πιο… φυσιολογικές εξελίξεις: είτε στο ξαναντάμωμα της Λέγκας με τη Φόρτσα Ιτάλια του Μπερλουσκόνι και τους ακροδεξιούς Αδελφούς της Ιταλίας, είτε στην ανάδειξη «τεχνοκρατικών» κυβερνήσεων. Η ευρωκρατία ωθεί στην απαλλαγή από το σημερινό ετερόκλητο (και ενοχλητικό) σχήμα με οποιονδήποτε τρόπο.
Έτσι, ό,τι και να κάνουν οι 5 Αστέρες, υπόκεινται σε σκληρή κριτική. Όσο ήταν αντίθετοι, για παράδειγμα, στην έλευση του αγωγού ΤΑΡ, κατηγορούνταν ως «εξτρεμιστές». Τώρα, που έκαναν πίσω, όλοι (και οι οπαδοί του αγωγού ΤΑΡ) τους λένε ότι «κατέβασαν τα βρακιά». Οι διαρκείς υπαναχωρήσεις τούς έχουν οδηγήσει δημοσκοπικά κάτω από το 30%, ενώ ο Σαλβίνι έχει εκτιναχθεί πάνω από το 30% – δηλαδή σχεδόν διπλασιάζει την επιρροή του. Σταδιακά λοιπόν ωριμάζει στην ηγεσία της Λέγκας η ιδέα ότι «μπορούμε και χωρίς τον Ντι Μάιο»…
Η πολιτική του Σαλβίνι προχωρά
Πράγματι, ο Σαλβίνι έχει εναλλακτική. Ο Ντι Μάιο όχι. Ο Τζιανκάρλο Τζιορτζέτι, δεξί χέρι του προηγούμενη ηγέτη της Λέγκας Ουμπέρτο Μπόσι και τώρα του Σαλβίνι (και γραμματέας του υπουργικού συμβουλίου), είναι αυτός που βγάζει τη βρώμικη δουλειά σε αυτήν την κατεύθυνση, ευνοώντας την αποκατάσταση των σχέσεων με τον Μπερλουσκόνι και βάζοντας διαρκώς τρικλοποδιές στους 5 Αστέρες. Ορισμένες φορές είναι δύσκολο να κρυφτεί η ιστορική απέχθεια μεταξύ των δύο κομμάτων – μόλις πέρυσι άλλωστε ο Ντι Μάιο διακήρυττε «είμαι παιδί του Νότου» και η Λέγκα απαντούσε «Βεζούβιε, κάψ’ τους»!
Όμως τίποτα δεν έχει αποφασιστεί οριστικά, από καμία πλευρά. Συνεχίζονται τα παζάρια στις συναντήσεις κορυφής μεταξύ των κυβερνητικών εταίρων, συνεχίζεται και η υποβάθμιση της βουλής – κάτι που παλιότερα κριτικάριζαν οι 5 Αστέρες– π.χ. μέσα από την επιβολή νόμων με την απειλή της ψήφου εμπιστοσύνης. Έτσι ο Σαλβίνι περνά το δικό του κομμάτι από το κυβερνητικό συμβόλαιο που συνυπέγραψε με τον Ντι Μάιο, ενώ τα υπόλοιπα παραπέμπονται στις καλένδες.
Αυτήν την Τετάρτη υιοθετήθηκε από την ιταλική βουλή με μεγάλη πλειοψηφία ο νόμος για τη μετανάστευση και την ασφάλεια – με 5 βουλευτές των 5 Αστέρων να απέχουν και να απειλούνται με κυρώσεις από τον Ντι Μάιο. Τώρα βέβαια ο νόμος έχει να αντιμετωπίσει το Συνταγματικό Δικαστήριο, καθώς η αντισυνταγματικότητά του βγάζει μάτι: το τεκμήριο μη ενοχής, για παράδειγμα, δεν μπορεί να ισχύει μόνο για τους Ιταλούς… Από την άλλη, οι «προοδευτικοί» επικριτές της κυβέρνησης είναι τουλάχιστον υποκριτές. Χαρακτηριστική είναι η τροπολογία που κατέθεσαν στο άρθρο το οποίο αφορά τη χρήση όπλων από πολίτες για αυτοάμυνα: «σε όλως απειλητικές περιστάσεις» έγραφε το νομοσχέδιο, και το Δημοκρατικό Κόμμα του Ρέντσι πρότεινε να απαλειφθεί ο περιορισμός αυτός!
Μία-μία ξηλώνονται οι δεσμεύσεις των 5 Αστέρων
Από την άλλη, οι περισσότερες προεκλογικές δεσμεύσεις των 5 Αστέρων είτε παραπέμπονται στο μέλλον είτε απλά ακυρώνονται. Αυτή τη στιγμή η πιο σκληρή ενδοκυβερνητική αντιπαράθεση αφορά την παραγραφή ή μη των οικονομικών εγκλημάτων. Το κόμμα του Ντι Μάιο επεδίωκε να σταματά η δυνατότητα παραγραφής μετά την οποιαδήποτε πρωτόδικη απόφαση. Αντίθετα ο Σαλβίνι, και ακόμη περισσότερο ο εγκάθετος ΥΠΟΙΚ Τζιοβάνι Τρία, επιδιώκουν να παραμείνει η σκανδαλώδης ρύθμιση που έκανε ο Μπερλουσκόνι το 2005, μειώνοντας στο μισό το χρόνο παραγραφής. Με αυτόν τον τρόπο, και με τη βοήθεια μεγαλοδικηγόρων που πετυχαίνουν αλλεπάλληλες αναβολές, ο ίδιος ο Μπερλουσκόνι ξεμπέρδεψε με 8 δίκες. Μαζί του και χιλιάδες ακόμη διεφθαρμένοι πολιτικοί και επιχειρηματίες, μεταξύ των οποίων οι βιομήχανοι που κατηγορούνταν για δηλητηρίαση από αμίαντο…
Σε ότι αφορά το «στρατιωτικό» μέτωπο, τα ίδια: η σκοτεινής προέλευσης υπουργός Άμυνας Ελιζαμπέτα Τρέντα απαντά στο αίτημα των 5 Αστέρων να επιστρέψουν όλοι οι Ιταλοί στρατιώτες που συμμετέχουν σε ΝΑΤΟϊκές αποστολές σε τρίτες χώρες λέγοντας ότι «ίσως επιστρέψουν 150 από Ιράκ και Αφγανιστάν». Δηλαδή οι μισοί από αυτούς που έλεγε ο Πινότι, της κυβέρνησης Τζεντιλόνι, ο οποίος υποσχόταν την επιστροφή 300 στρατιωτικών! Για την αποχώρηση από το πρόγραμμα αγοράς αεροσκαφών F35, ώστε οι πόροι να πάνε στην κοινωνική πολιτική, η υπουργός Άμυνας απλά διαφωνεί. Το ίδιο και για το αίτημα να ξηλωθεί η αμερικανική αεροναυτική βάση της Σιγκονέλα στη Σικελία. Παρόμοια τύχη έχει μέχρι στιγμής και το σχέδιο εξοικονόμησης 30 δισεκατομμυρίων από περικοπές σπατάλης (βουλευτικές αποζημιώσεις, υψηλές αργομισθίες, χρυσές συντάξεις υψηλών στελεχών, μεγάλα έργα). Ιδίως τα λεγόμενα μεγάλα έργα, πηγή πλουτισμού της διαπλοκής, δεν ανακόπτονται…
Παραμένει η κόντρα με την ευρωκρατία
Από την άλλη, όσο κι αν οι συστημικές δυνάμεις ονειρεύονται την επιστροφή στις «παλιές καλές μέρες» της γαλλογερμανικής κυριαρχίας, η αντίθεση με την Ε.Ε. παραμένει. Η ιταλική κυβέρνηση επιμένει ότι δεν θα αλλάξει τον προϋπολογισμό και θα υλοποιήσει τα φιλολαϊκά μέτρα, παρόλο που είναι ασαφές το πότε και σε ποιο βαθμό. Ο ΥΠΟΙΚ Τρία διευκρινίζει βέβαια, εξοργίζοντας τους 5 Αστέρες, ότι αν η ανάπτυξη είναι κάτω του 1,5%, τα φιλολαϊκά μέτρα «θα περικοπούν αυτόματα». Ποια και πόσο, δεν λέει.
Το στρατόπεδο της ευρωκρατίας βρίσκεται κι αυτό σε δυσχερή θέση, με μια Μέρκελ που δεν μπορεί πια να βροντήξει το χέρι στο τραπέζι. Επιχειρούν βέβαια να την αντικαταστήσουν οι χώρες του «χανσεατικού» Βορρά, αλλά μάλλον δεν αρκούν. Έτσι κανείς δεν είναι ακόμη σε θέση να επιδιώξει τη ρήξη, και συνεχίζονται τα παρασκηνιακά παζάρια. Στο παρελθόν και ο Ρέντσι απειλούσε τις Βρυξέλλες, κερδίζοντας σιωπηρά ένα λασκάρισμα των κανόνων για την Ιταλία. Είναι αμφίβολο αν η ευρωκρατία θα κάνει και τώρα μια ανάλογη παραχώρηση. Τυπικά, την επόμενη εβδομάδα η ιταλική κυβέρνηση πρέπει να «ανταποκριθεί» στις απαιτήσεις της Κομισιόν. Και, αν δεν το κάνει, τη μεθεπόμενη εβδομάδα η Κομισιόν πρέπει να πάρει μέτρα πειθαναγκασμού. Αλλά το πιο πιθανό, καθώς όλοι θέλουν να κερδίσουν χρόνο, είναι η σύρραξη –ή η συνδιαλλαγή– να αναβληθεί μέχρι τις αρχές του 2019…
* Βλ. φύλλο 427, σελ. 23.
Ευρωκρατία: Δύο μέτρα, πέντε σταθμά… ένας στόχος!
► Γιατί οι Βρυξέλλες απορρίπτουν το σχέδιο προϋπολογισμού της ιταλικής κυβέρνησης; Επειδή, λένε, δεν είναι συμβατό με τους δημοσιονομικούς κανόνες της Ε.Ε. Όμως αυτοί οι κανόνες ορίζουν ότι το προϋπολογιζόμενο έλλειμμα δεν πρέπει να ξεπερνά το 3% του ΑΕΠ. Ο ιταλικός προϋπολογισμός προβλέπει έλλειμμα 2,4%, άρα βρίσκεται εντός ορίων.
► Γι’ αυτό και η ευρωκρατία απορρίπτει τον προϋπολογισμό με διαφορετικό πρόσχημα: το υψηλό ιταλικό χρέος, το οποίο φτάνει το 131,2% του ΑΕΠ (ενώ οι δημοσιονομικοί κανόνες ορίζουν ότι δεν πρέπει να υπερβαίνει το 60% του ΑΕΠ). Όμως αυτό το επιχείρημα είναι προβληματικό, ακόμη και με τη «λογική» των Βρυξελλών, για δύο τουλάχιστον λόγους:
► Πρώτον, πολλά ακόμη κράτη μέλη παραβιάζουν διαχρονικά τον κανόνα του 60% [βλ. πίνακα], χωρίς οι Βρυξέλλες να τους βγάζουν κόκκινη κάρτα. Γιατί; Επειδή οι κυβερνήσεις τους, είτε κεντροαριστερές (Ισπανία, Πορτογαλία), είτε κεντροδεξιές (Γαλλία, Βέλγιο), είτε και ακροδεξιές (Αυστρία), στα λόγια τουλάχιστον, δεν αμφισβητούν τους κανόνες.
► Δεύτερον, το υψηλό ιταλικό χρέος δεν είναι νέο φαινόμενο: βρίσκεται σταθερά άνω του 130% εδώ και 5 χρόνια. Κι όμως, μέχρι τώρα δεν είχε εγερθεί ζήτημα από τις Βρυξέλλες, που έκαναν τα στραβά μάτια στις κυβερνήσεις Ρέντσι και Τζεντιλόνι, και παγίως έκριναν τον ιταλικό προϋπολογισμό «σε γενικές γραμμές συμβατό» με τους κανόνες της Ε.Ε.
► Η σημερινή ιταλική κυβέρνηση αντιμετωπίζεται εχθρικά όχι επειδή κάνει στην πράξη κάτι πολύ διαφορετικό από τις προηγούμενες, αλλά επειδή έστω και φραστικά δείχνει απρόθυμη να συμμορφωθεί. Επειδή τολμά να διακηρύττει ότι θα λάβει φιλολαϊκά μέτρα, όπως το ελάχιστο εθνικό εισόδημα και η αποκατάσταση των συντάξεων, κι ας «χρωστάει».
► Γι’ αυτό αναγορεύεται σε μαύρο πρόβατο, ως κυβέρνηση «λαϊκίστικη», ή και «ακροδεξιά» (ξεχνώντας ότι, πέρα από τους 5 Αστέρες, σε αυτήν συμμετέχουν και έμπιστοι της ευρωκρατίας, που επιβλήθηκαν πραξικοπηματικά σε θέσεις-κλειδιά: ΥΠΟΙΚ, ΥΠΕΞ κ.λπ.). Και ετοιμάζεται η λήψη μέτρων πειθάρχησης εάν δεν αλλάξει τον προϋπολογισμό…
► Στο στόχαστρο της ευρωκρατίας, που επί χρόνια επιβάλλει και στην Ιταλία τις πιο αντιδραστικές «μεταρρυθμίσεις» και τη φτωχοποίηση πλατιών στρωμάτων, δεν είναι φυσικά η ενίοτε βολική (π.χ. στην Αυστρία) Ακροδεξιά. Είναι η λαϊκή κυριαρχία και η δημοκρατία, είναι όσοι δίνουν «κακό παράδειγμα». Ότι και πολλοί αριστεροί έφτασαν να καταγγέλλουν τον «λαϊκισμό», είναι διαφορετικής τάξης πρόβλημα…
