Η κεντροαριστερή κυβέρνηση του σοσιαλιστή πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ, στην οποία συμμετέχουν και οι Podemos με επικεφαλής τον Πάμπλο Ιγκλέσιας, αντιμετωπίζει όλο και περισσότερες δυσκολίες στους μόλις δύο μήνες ύπαρξής της. Τα μεγάλα μέτωπα που ταλανίζουν το ισπανικό κράτος εδώ και μια δεκαετία σχεδόν που ξέσπασε η κρίση, δηλαδή το κοινωνικό και το εθνικό πρόβλημα, δεν παρουσιάζουν σημάδια εκτόνωσης. Η αρχική προσδοκία ευρύτατων λαϊκών στρωμάτων για μια καλύτερη διαχείριση αυτών των μεγάλων αγκαθιών από τη νέα κυβέρνηση, που –σε αντίθεση με την ακραία κατασταλτική γραμμή της ισπανικής Δεξιάς– θα ήταν πιο διαλλακτική και φιλολαϊκή, δίνει γοργά τη θέση της στην απογοήτευση ή και τον θυμό.
Στο κοινωνικό μέτωπο, τα πολυδιαφημισμένα κυβερνητικά μέτρα για καλύτερες αμοιβές θαμπώνουν από τη συνεχιζόμενη επίθεση του σκληρού πυρήνα θεσμών και παραθεσμών (από τη δικαστική εξουσία ως τις τράπεζες και την εργοδοσία) εναντίον στοιχειωδών δικαιωμάτων των λαϊκών στρωμάτων. Οι φτωχοποιημένες οικογένειες –σχεδόν δέκα χιλιάδες μόνο στο πρώτο δίμηνο της κεντροαριστερής διακυβέρνησης– εξακολουθούν να πετιούνται στο δρόμο από τις τράπεζες. Και οι συγκυβερνώντες Podemos, που κάποτε κατήγγελλαν την τραπεζοκρατία, περιορίζονται τώρα σε ευχές να… «δραστηριοποιηθεί το κίνημα»! Οι ίδιοι βέβαια δεν προωθούν καμιά νομοθετική πρωτοβουλία εναντίον των εξώσεων…
Τα συνήθη θύματα
Την ίδια στιγμή, παροξύνεται η επίθεση στον κόσμο της δουλειάς. Χιλιάδες εργαζόμενοι της Airbus ξεκίνησαν πριν δύο εβδομάδες κινητοποιήσεις για την αποτροπή των 630 απολύσεων που ανακοίνωσε η εταιρία στην Ισπανία. «Κανένας δεν περισσεύει» λένε οι εργαζόμενοι, αλλά οι κυβερνώντες απαντούν ότι δεν δικαιούνται να εμποδίσουν τις απολύσεις, αν και θα ήθελαν… Η Airbus είναι όμως απλά η κορυφή του παγόβουνου: σε όλο τον ιδιωτικό τομέα –και σε ιδιωτικοποιημένα τμήματα του δημόσιου– συνεχίζεται η εκδίωξη «πλεονάζοντος δυναμικού» και η αντικατάσταση μόνιμων θέσεων πλήρους απασχόλησης με «ευέλικτους» εργαζόμενους.
Από κοντά και η δικαστική εξουσία, καρφώνει –ανενόχλητη από την «ανήμπορη» κυβέρνηση– τις τελευταίες πρόκες στο φέρετρο των εργασιακών δικαιωμάτων: μεταξύ άλλων, με πρόσφατη απόφασή του το Ανώτατο Δικαστήριο δικαίωσε τις εταιρίες οι οποίες αποφάσισαν να αφαιρούν από τον χρόνο εργασίας τα «διαλείμματα» που κάνουν οι εργαζόμενοι για καφέ ή τσιγάρο, ή να επισκεφθούν το ιδιαίτερο εκείνο μέρος που ακόμη και ο βασιλιάς πάει μόνος του. Η ειρωνεία είναι ότι η καταγραφή της στιγμής κατά την οποία σηκώνεται ένας εργαζόμενος από την καρέκλα του έως τη στιγμή που ξανακάθεται υποτίθεται ότι είχε αποφασιστεί για να μειωθεί το φαινόμενο της μη πληρωμής υπερωριών!
Το καταλανικό αγκάθι
Όμως ίσως αυτά να μην είναι τα σημαντικότερα προβλήματα της κεντροαριστερής συμμαχίας. Το άλλο μεγάλο αγκάθι, το ζήτημα της αυτοδιάθεσης των με το ζόρι υπηκόων της Μαδρίτης, εξακολουθεί να δηλητηριάζει τις προοπτικές παραμονής στην εξουσία των Σοσιαλιστών και των Podemos. Κι αυτό παρόλο που οι ψευδαισθήσεις για σχετικά εύκολη διέξοδο έχουν καταρρεύσει, δίχως να αντικαθίστανται ακόμη από ένα νέο σχέδιο. Και παρόλο, επίσης, που επιτείνεται η διαφοροποίηση των ακολουθητέων στρατηγικών στο εσωτερικό του μπλοκ των δυνάμεων που επιδιώκουν την ανεξαρτησία – σε τέτοιο βαθμό ώστε αναμένεται ρήξη του συνασπισμού της καταλανικής αριστεράς με το κόμμα του εξόριστου Πουτζδεμόν. Ακόμη κι έτσι, οι εξαρχής αδιέξοδες συνομιλίες μεταξύ της Μαδρίτης και της Βαρκελώνης, όπως και η παραμονή στις ισπανικές φυλακές των «στασιαστών», στριμώχνουν τον Σάντσεθ – που η παραμονή του στον πρωθυπουργικό θώκο εξαρτάται από την κοινοβουλευτική ανοχή των Καταλανών και Βάσκων.
Τελικά, οι πιο καλοπροαίρετοι απογοητεύονται, εκτιμώντας ότι η σημερινή κυβέρνηση αδυνατεί να πείσει τους οικονομικούς και θεσμικούς παράγοντες να μαλακώσουν την αντιλαϊκή στάση τους. Οι υπόλοιποι απλά καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι «όλοι ίδιοι είναι». Και την ίδια στιγμή η τριχοτομημένη Δεξιά καραδοκεί για την ρεβάνς, με το Λαϊκό Κόμμα να συναγωνίζεται το ακροδεξιό Vox σε επίδειξη συντηρητικής αδιαλλαξίας. Στο επόμενο διάστημα θα φανεί αν η συγκυβέρνηση Σάντσεθ-Ιγκλέσιας θα αντέξει, ή θα προκηρυχθούν νέες εκλογές. Στο μεταξύ, η απειλή επιστροφής της εκδικητικής Δεξιάς φοβίζει πλέον όλο και λιγότερους. Κι ίσως αυτό να είναι η μεγαλύτερη «επιτυχία» της κεντροαριστερής συγκυβέρνησης…
Πολλαπλά μηνύματα
Σε επίδειξη δύναμη προχώρησε το προηγούμενο Σάββατο ο Πουτζδεμόν, πρώην πρόεδρος της παυθείσας από τη Μαδρίτη καταλανικής κυβέρνησης. Όντας εξόριστος, κάλεσε τους υποστηρικτές του στη γαλλική πόλη Περπινιάν, σε απόσταση 30 χιλιομέτρων από τα σύνορα με το ισπανικό κράτος, το οποίο εξακολουθεί να τον καταζητά ως στασιαστή. Οι διοργανωτές περίμεναν 60-70 χιλιάδες ανθρώπους, αλλά τελικά έφτασαν πάνω από 200.000, ενώ δεκάδες χιλιάδες ακόμη εμποδίστηκαν από τη γαλλική αστυνομία να προσεγγίσουν τον υπαίθριο χώρο της συγκέντρωσης επειδή ήταν πλέον ασφυκτικά πλήρης. Στην ομιλία του ο Πουτζδεμόν κάλεσε σε προετοιμασία για τον «τελικό, αποφασιστικό αγώνα, ξεπερνώντας προηγούμενα λάθη, αμφιβολίες και αδυναμίες», ενώ ζήτησε «διαρκή ανυπακοή ενάντια στο μοναρχικό ισπανικό καθεστώς, που είναι άμεσος διάδοχος του φρανκισμού». Καταδίκασε επίσης τις νέες διώξεις ενάντια σε βουλευτές της Ρεπουμπλικανικής Αριστεράς, όπως και την απόπειρα αποπομπής και του νυν Καταλανού προέδρου για «ανυπακοή» (επειδή αρνήθηκε να κατεβάσει ένα πανό υπέρ της απελευθέρωσης των πολιτικών κρατούμενων από δημόσιο κτίριο!). Στη συγκέντρωση μίλησε και η Κλάρα Πονσατί, πρώην υπουργός Παιδείας της παυθείσας καταλανικής κυβέρνησης, που επίσης καταζητείται από τη Μαδρίτη αλλά σκωτσέζικο δικαστήριο (ζει στο Σεντ Άντριους της Σκωτίας, και είναι καθηγήτρια στο εκεί πανεπιστήμιο) αποφάσισε την μη έκδοσή της στο ισπανικό κράτος. «Ας μην κοροϊδευόμαστε από ψευτοδιαλόγους και απάτες που μόνο σκοπό έχουν να κερδίσει χρόνο ο Σάντσεθ», είπε στο τεράστιο πλήθος καταχειροκροτούμενη, καταλήγοντας: «Ας προετοιμαστούμε καλά, επειδή δεν μπορούμε να κερδίσουμε στην αναπόφευκτη νέα αντιπαράθεση αυτοσχεδιάζοντας».
Αυτοδιάθεση μόνο… πριβέ
Σε αυτό το ασταθές φόντο, τη μοναδική σιγουριά στον πρωθυπουργό Σάντσεθ παρέχουν πλέον οι… Podemos. Αγκιστρωμένοι στα υπουργικά έδρανα, οι πάλαι ποτέ επίδοξοι εκφραστές του αντισυστημικού ριζοσπαστισμού τώρα δικαιολογούν τα πάντα, συστήνουν υπομονή και προσαρμόζονται περαιτέρω: χαρακτηριστικά, στις «θέσεις» της ηγεσίας των Podemos που κυκλοφόρησαν τη Δευτέρα ενόψει του επικείμενου 3ου συνεδρίου τους εξαφανίστηκε η μέχρι τώρα πάγια αναφορά για το δικαίωμα των λαών στην αυτοδιάθεση – που ήταν ένα από τα μεγαλύτερα σημεία ασυμφωνίας τους με το ισπανικό Σοσιαλιστικό Κόμμα. Κάπως έτσι ο πάση θυσία κυβερνητισμός και η κυνική υπευθυνοποίηση συντρίβει το σημαντικότερο ατού των πάλαι ποτέ ριζοσπαστών: το ηθικό πλεονέκτημα που είχαν έναντι του παλιού πολιτικού συστήματος και του διεφθαρμένου και καταπιεστικού βαθέος κράτους της Μαδρίτης. Όπως έγραφε και ένας πρώην Αγανακτισμένος: «Κάθε φορά που ο Ιγκλέσιας επαναλαμβάνει τις μεγαλοστομίες για πορεία προς μια “πολυεθνική δημοκρατία”, μας θυμίζει ότι στην πραγματικότητα κοπιάρει το σλόγκαν εκείνης της πολυεθνικής που μας καλεί να αγοράσουμε τα διαμερίσματά της για να μπούμε κι εμείς στην “ανεξάρτητη δημοκρατία του σπιτιού μας”»…
