του Γιώργου Κυριακού
«Πρώτα στην Τουρκία πηγαίνουμε για όπλα»
Εγιούπ Μακεντόνσκι, Κοσοβάρος υπουργός Άμυνας
Η Τουρκία ήταν η δεύτερη χώρα στον κόσμο, μετά τις ΗΠΑ, που αναγνώρισε την ανεξαρτησία του ψευδοκράτους του Κοσόβου. Σύντομα διείσδυσε σε όλους τους τομείς της λειτουργίας του. Ο Άλμπιν Κούρτι όμως, που εξελέγη αυτοδύναμα το 2020 με καθαρόαιμο ευρωαμερικανικό προφίλ, ενσωμάτωσε περισσότερο από κάθε άλλον ηγέτη στα Βαλκάνια το δυτικό αφήγημα της επέμβασης των λεγόμενων Τρίτων Παραγόντων (Κίνα-Ρωσία-Τουρκία). Έφτασε έτσι στην πανδημία να απαγορεύσει ακόμη και εμβόλια που δεν ήταν δυτικής προέλευσης, και διακριτικά αρνούνταν την τουρκική διαμεσολάβηση στις κρίσεις με τη Σερβία.
Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν στο Κόσοβο από την Ε.Ε. τον Ιούλιο του 2023, λόγω της πολιτικής του Κούρτι εις βάρος της σερβικής μειονότητας, οδήγησαν σε αλλαγή πλεύσης απέναντι στην Τουρκία. Η Ένωση Επιχειρηματιών Κοσόβου είχε προειδοποιήσει ότι θα χαθεί μισό δισεκατομμύριο ευρώ, ενώ οι Γερμανοί απέσυραν επιχειρήσεις τους. Οι κυρώσεις επίσης προέβλεπαν τον αποκλεισμό του Κοσόβου στο διπλωματικό πεδίο, ενώ απειλήθηκε ότι δεν θα δοθεί ελεύθερη βίζα στους Κοσοβάρους. Τελικά βέβαια προωθήθηκε η είσοδος του Κοσόβου στο Συμβούλιο της Ευρώπης (με θετική εισήγηση της Μπακογιάννη…). Τώρα αρμόδιοι της Ε.Ε. προτείνουν να αρθούν και οι οικονομικές κυρώσεις προκειμένου να συναινέσει το Κόσοβο στην ίδρυση της Ένωσης Σερβικών Δήμων! Οι ΗΠΑ ενίοτε εκφράζουν την «απογοήτευσή τους», εξακολουθώντας όμως να ενισχύουν το Κόσοβο, αρκεί να μην ενωθεί με τη μητέρα Αλβανία.
Το τουρκικό επιτήδειο βάθος στο Κόσοβο
«Ένα ισχυρό και ανεξάρτητο Κόσοβο είναι ο κύριος λόγος για τη συνεχή υποστήριξή μας στις Ένοπλες Δυνάμεις του»
Τούρκος πρέσβης στην Πρίστινα
Ενόψει των επικείμενων τότε κυρώσεων της Ε.Ε., τον Μάιο του 2023 η Τουρκία παρέδωσε στις Ένοπλες Δυνάμεις του Κοσόβου μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar. Τότε η Σερβία πραγματοποίησε άμεσα αγορά κινεζικών drones «καμικάζι», και απειλήθηκε έμμεσα γι’ αυτό από τον Ερντογάν… Η διείσδυση επεκτάθηκε όταν η Τουρκία ενίσχυσε σε μεγάλο βαθμό τις δυνάμεις της στην ΝΑΤΟϊκή «ειρηνευτική» δύναμη KFOR, αναλαμβάνοντας και τη διοίκησή της τον Οκτώβριο του 2023. «Οι Τούρκοι έχουν εξοπλίσει σοβαρά το Κοσσυφοπέδιο, παρέχοντας αντιαρματικά βλήματα, οβίδες, Bayraktar TB2», διαμαρτυρήθηκε τότε (μάταια) ο Βούτσιτς. Το μόνο γεγονός που διατάραξε προσωρινά τις σχέσεις Τουρκίας-Κοσόβου ήταν η καταδίκη του πρώην επικεφαλής της κοσοβάρικης υπηρεσίας πληροφοριών, διότι το 2018 βοήθησε την τουρκική μυστική υπηρεσία ΜΙΤ να απαγάγει από το Κόσοβο 6 Γκιουλενιστές αντιπάλους του Ερντογάν.
Η τουρκική μειονότητα των 20.000 μελών, μαζί με το Δημοκρατικό Τουρκικό Κόμμα Κοσόβου (του οποίου ο ηγέτης Φικρίμ Ντάμκα έγινε υπουργός) και υπό την καθοδήγηση του Τούρκου πρέσβη, ξεκίνησε τα «επιχειρηματικά φόρουμ». Στόχος, να καλυφθεί το κενό των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων. Μετά το επεισόδιο της Μπάνισκα (ανταλλαγή θανάσιμων πυροβολισμών Σέρβων με τις δυνάμεις του Κοσόβου), η Τουρκία με εντολή του ΝΑΤΟ ενίσχυσε περαιτέρω τις δυνάμεις της. Απόδειξη της τουρκικής διείσδυσης σε όλο το πολιτικό σύστημα είναι το γεγονός ότι η διμερής συμφωνία Τουρκίας-Κοσόβου εγκρίθηκε ομόφωνα από το κοσοβάρικο κοινοβούλιο. Η συμφωνία αυτή αφορά: τη στρατιωτική εκπαίδευση και κατάρτιση (περισσότερα από 600 Κοσοβάροι εκπαιδεύτηκαν στην Τουρκία), τη βιομηχανία και την άμυνα (δωρεές στον κοσοβάρικο στρατό ύψους 14 εκατ. ευρώ), την ανταλλαγή στρατιωτικών πληροφοριών κ.ά.
Επιπλέον η Τουρκία έχει διεισδύσει σε τομείς όπως η οικοδόμηση νοσοκομείων, η εκπαίδευση της τουρκικής μειονότητας και η ραδιοφωνία. Ο Κούρτι τον Σεπτέμβριο του 2024, ξεπερνώντας τις «παλιές» αντιθέσεις, εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του στον πρόεδρο της Τουρκικής Υπηρεσίας Αμυντικής Βιομηχανίας για τη βοήθεια στον κοσοβάρικο στρατό. Ο δε Τούρκος ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν δήλωσε με νόημα: «Η τουρκική κοινότητα στο Κοσσυφοπέδιο επιβίωσε για 600 χρόνια. Υπήρξαν δύσκολες στιγμές, αλλά η τουρκική κοινότητα στο Κοσσυφοπέδιο δεν τα παράτησε ποτέ».
ΗΠΑ και Τουρκία στο ίδιο μαγαζί
«Κανένα θεατρικό έργο στο Κόσοβο δεν είχε περισσότερους πράκτορες που έβγαζαν φωτογραφίες και κινηματογραφούσαν με τέτοια αφοσίωση»
Μπλέρτα Νεζιράι, σκηνοθέτης μιας θεατρικής παράστασης με θέμα την απαγωγή των 6 Γκιουλενιστών από τη ΜΙΤ
Η συντονισμένη τουρκική διείσδυση στις διμερείς σχέσεις και στη ΝΑΤΟϊκή KFOR έδειξε ότι οι ΗΠΑ προσπερνούν την Ε.Ε., αποδίδοντας ρόλους στην Τουρκία, στο βαθμό που η διείσδυσή της δεν είναι ανταγωνιστική προς αυτές. Μάλιστα η κοινή στάση στην προσπάθεια εισόδου του Κοσόβου στο Συμβούλιο της Ευρώπης καταδεικνύει ένα βάθος σχέσεων συστράτευσης. Άλλωστε το ΝΑΤΟ δήλωνε τον Μάρτιο ότι «η ανάπτυξη τουρκικών στρατευμάτων διασφαλίζει τις κοινότητες που ζουν στο Κόσοβο». Στη συγκεκριμένη φάση, από το δυτικό αφήγημα για τους Τρίτους Παράγοντες έχει «εξαφανιστεί» η Τουρκία. Το Σχέδιο Αχτισάρι, που αποτέλεσε προηγούμενο για το σύνταγμα του Κοσόβου, ικανοποιεί τα σχέδια και της Τουρκίας, η οποία θέλει (ομονοώντας με τις ΗΠΑ) οικόπεδα στα Βαλκάνια για να τα προσθέτει στο ιστορικό της βάθος. Οι όροι ικανοποιούν και τις ΗΠΑ: το Κόσοβο δεν θα είναι τμήμα της Σερβίας, τα σημερινά «σύνορα» δεν θα αλλάξουν, το Κόσοβο δεν θα ενωθεί με άλλη χώρα. Οπότε το ερώτημα που πλανάται είναι αν ο Κούρτι απλά υποκρίνεται ή όντως μεταλλάσσεται…
