Λίγα 24ωρα πριν βγει λευκός καπνός στο Καπιτώλιο και οι αγορές, μαζί με τις πολιτικές ηγεσίες του κόσμου, πανηγυρίσουν την υπό Λουκά Παπαδήμο συγκυβέρνηση ΠΑΣΟΚ- Ν.Δ.–ΛΑ.Ο.Σ. (και λοιπών προθύμων που θα τη στηρίξουν), μια άσχετη εκ πρώτης όψεως είδηση μου κίνησε την προσοχή. Σε δημοπρασία του οίκου Christies σημειώθηκε ένα ακόμη ιστορικό ρεκόρ. Πίνακας του «ιδρυτή» της ποπ αρτ, Ρόι Λιχτεντστάιν, πουλήθηκε έναντι 43 εκατομμυρίων δολαρίων. Στην ίδια δημοπρασία μερικές ακόμη δεκάδες εκατομμύρια δόθηκαν για πίνακες του Γουόρχολ.
Κι αυτό δεν συμβαίνει μόνο στην ακριβή και υψηλού γούστου αγορά τέχνης. Συμβαίνει στην αγορά του χρυσού και άλλων πολύτιμων μετάλλων, στην αγορά πετρελαίου, στο χρηματιστήριο των τροφίμων, σε ακριβά ακίνητα στις μητροπόλεις του κόσμου. Δισεκατομμύρια δολάρια ή ευρώ διοχετεύονται όπως όπως σε κάθε είδους εξεζητημένη ή συμβατική αγορά, σαν να είναι ο μόνος τρόπος για ν’ αποκτήσουν υλική και αδιαμφισβήτητη υπόσταση.
Όσα συμβαίνουν σ’ αυτές τις κατά κανόνα αδιαφανείς και εντελώς αρύθμιστες αγορές, όπως και στο πεδίο της «σκιώδους τραπεζικής» με τα σύνθετα, τοξικά προϊόντα, αποτελούν την άλλη όψη της παγκόσμιας και της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους. Τρία χρόνια από την έναρξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης στις ΗΠΑ κι έπειτα από έναν πακτωλό χρημάτων, που αφαιρέθηκαν βίαια από το κοινωνικό εισόδημα, για να καλυφθούν οι μαύρες τρύπες των τραπεζών εν είδει κρατικής διάσωσης, έχει συσσωρευτεί απίστευτος πλούτος στα χέρια των αυτουργών της κρίσης. Οι μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου έχουν συγκεντρώσει περιουσιακά στοιχεία που υπολογίζονται δεκαπλάσια και πλέον από το ετήσιο παγκόσμιο ΑΕΠ. Και η υπερσυσσώρευση αυτή κεφαλαίου θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο όταν «απαντήσουν» στα σχέδια «κρατικοποίησής» τους εντός της Ευρωζώνης με πιστωτικό στραγγαλισμό της πραγματικής οικονομίας.
Άλλωστε, η απογείωση στα spreads και τα CDS των ιταλικών αλλά και των γαλλικών ομολόγων, που εντείνουν τις απειλές στη συνοχή της Ευρωζώνης, σχετίζονται ακριβώς με αφανείς τοποθετήσεις τεράστιων κεφαλαίων, στο πεδίο της «σκιώδους τραπεζικής», σε στοιχήματα υπέρ της ιταλικής χρεοκοπίας, της γαλλικής πιστοληπτικής υποβάθμισης, της διάσπασης ή της διάλυσης της Ευρωζώνης.
Ιστορικοί συμβιβασμοί
Οι κινήσεις αυτές, ωστόσο, κάθε άλλο παρά εκφράζουν κάποιου είδους μετωπική σύγκρουση μεταξύ κερδοσκόπων και αγορών, από τη μία πλευρά, και πολιτικών και ευρωκρατών από την άλλη. Με φόντο τις υπαρκτές αντιθέσεις των πόλων των καπιταλιστικής ολιγαρχίας για τον τρόπο διαχείρισης της κρίσης χρέους, την κατανομή του οικονομικού και πολιτικού κόστους της, ιδιαίτερα στην Ευρωζώνη, καταγράφονται ήδη άκρως ενδιαφέροντες συμβιβασμοί. Ο πρώτος ενσαρκώθηκε στην απόφαση της 27ης Οκτωβρίου για το κούρεμα του ελληνικού χρέους. Ο δεύτερος αποτυπώνεται με έναν ιδιαίτερο συμβολισμό στις παράλληλες πολιτικές εξελίξεις σε Ελλάδα και Ιταλία. Η παράλληλη «έκτακτη» πρωθυπουργοποίηση του Λουκά Παπαδήμου και του Μάριο Μόντι (ο πρώτος πρώην αντιπρόεδρος της ΕΚΤ και ο δεύτερος δυο φορές επίτροπος της Κομισιόν) εκφράζουν προφανώς τη άμεση πολιτική επιρροή που επιδιώκουν να ασκήσουν στις εξελίξεις στην Ελλάδα και την Ιταλία τα βασικά κέντρα εξουσίας της Ευρωζώνης, αλλά έχουν και την επιδοκιμασία των αγορών, που προσβλέπουν στο «νεοφιλελεύθερο πνεύμα» (με ολίγη κεντροαριστερή πατίνα) των δύο ανδρών. Άλλωστε, οι Μόντι και Παπαδήμος, στα «διαπιστευτήριά» τους έχουν και τη συνύπαρξή τους στη διαβόητη Τριμερή Επιτροπή της Λέσχης Μπίλντενμπεργκ. Πέρα από τις θεωρίες συνωμοσίας που εμπνέει αυτή η συνύπαρξη, είναι χαρακτηριστική του ιδεολογικοπολιτικού τους στίγματος.
«Εκτροπή» οι εκλογές
Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις στην Ελλάδα, οι οποίες συνοδεύονται από γλοιώδεις επιδοκιμασίες και αποκρουστικές «αγιογραφίες» για τους ήρωες–διασώστες της χώρας, αποτελούν το επιστέγασμα μιας τεράστιας κινητοποίησης της ευρωπαϊκής ελίτ, που κλιμακώθηκε μέσα από πρωτοφανείς εκβιασμούς, ταπεινωτικές προκλήσεις και αυταρχικές διαταγές προς τους υποτελείς των Αθηνών. Στόχος αυτής της κινητοποίησης ήταν να αποκλειστεί ή να εξουδετερωθεί κάθε διαμεσολάβηση της κοινωνίας στην πολιτική διεργασία, μέσω εκλογών ή δημοψηφίσματος, που άλλωστε αντιμετωπίστηκαν ούτε λίγο ούτε πολύ ως «ανωμαλία» και «εκτροπή». Το μήνυμα ήταν και παραμένει σαφές: πρώτα επικύρωση της ευρωπαϊκής συμφωνίας, νέα δανειακή σύμβαση, νέο μνημόνιο, νέα μέτρα κι ύστερα εκλογές. Πρώτα η δέσμευση των κομμάτων εξουσίας έναντι της τρόικας και των πιστωτών κι ύστερα η λαϊκή ετυμηγορία. Η οποία εξαντλεί το ρόλο της στην ανάδειξη των προσώπων και του συσχετισμού, στη βάση του οποίου θα αναδειχθεί η επόμενη, μετεκλογική συναίνεση και συγκυβέρνηση. Άλλωστε, αυτό που με τόσο ιταμό τρόπο απαιτήθηκε από την Ελλάδα -με τις απαιτήσεις Ρεν για έγγραφες «δηλώσεις μνημονιακής πίστης», τις εκκλήσεις Λαγκάρντ για «πολιτική σαφήνεια», την επιστράτευση ακόμη και του Ομπάμα στο χορό της συναίνεσης- επαναλαμβάνεται με πανομοιότυπο τρόπο στην Ιταλία, όπου επισπεύδεται η ψήφιση του νέου πακέτου λιτότητας πριν από τις εκλογές, που θα εξαφανίσουν το συνασπισμό Μπερλουσκόνι, αλλά και στη Γαλλία, όπου ο Σαρκοζί μάλλον θυσιάζει την επανεκλογή του, το 2012, ψηφίζοντας άρον άρον το δικό του πακέτο λιτότητας.
Πολιτική λοβοτομή
Πρόκειται για ένα πραγματικό ποιοτικό άλμα στη λειτουργία της Ευρωζώνης. Με βασικό πειραματόζωο και πάλι την Ελλάδα, η κρίση χρέους χρησιμοποιείται πλέον για να πλήξει τον πυρήνα όχι μόνο της κρατικής κυριαρχίας, αλλά και της τυπικής λειτουργίας της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Η κοινωνία, εν ονόματι της διάσωσης της Ευρωζώνης και με μια τεράστια εκστρατεία προπαγάνδας, εκφοβισμού και δημοσιονομικής τρομοκρατίας, υφίσταται μια πραγματική, πολιτική λοβοτομή.
Για να μη «στερηθεί» το ευρώ, πρέπει να παραιτηθεί από κάθε αξίωση να επηρεάζει τη διακυβέρνηση. Και τα κόμματα εξουσίας πρέπει να συνηθίσουν την ιδέα ότι το προγραμματικό τους πλαίσιο θα το παραλαμβάνουν έτοιμο από τις Βρυξέλλες και τη Φρανκφούρτη. Ο πολιτικός ανταγωνισμός θα περιοριστεί σε όσο το δυνατό πιο ανώδυνα πεδία. Το πράγμα είναι ήδη ορατό: αναρωτιέται κανείς, στη σχεδόν τετράμηνη προεκλογική περίοδο που θα ακολουθήσει το «θρίαμβο» της μεταβατικής κυβέρνησης, ποια θα είναι η ατζέντα της αντιπαράθεσης ανάμεσα στα κόμματα που τη στηρίζουν; Τι χρώμα θα βάψουν τους τοίχους της Βουλής;
Το Διευθυντήριο
Ίσως σε λίγο καιρό δεν θα είναι σχήμα λόγου να πει κανείς ότι για την Ευρωζώνη η κολοβή αστική δημοκρατία είναι μια ακριβή και περιττή πολυτέλεια. Η κατάργησή της συντελείται ήδη, σε μεγάλο βαθμό, με τη μεταφορά όλο και μεγαλύτερου μέρους του σχεδιασμού και της επιτήρησης της οικονομικής πολιτικής στις Βρυξέλλες και στη Φρανκφούρτη και θα επιταθεί με την αναθεώρηση των ευρωπαϊκών συνθηκών, που με τόση ζέση προπαγανδίζει ως αναπόφευκτες η Μέρκελ. Αλλά αυτό αφορά απλώς τους ήδη υπάρχοντες θεσμούς της ευρωκρατίας. Πέραν όμως της προωθούμενης θεσμικής κατάργησης της εθνικής κυριαρχίας και της δημοκρατικής αυτοτέλειας κάθε χώρας της Ε.Ε., έχει ήδη διαμορφωθεί ένα εξωθεσμικό, αυταρχικό, de facto Διευθυντήριο της Ευρωζώνης, εναντίον του οποίου κανείς δεν τολμά να μιλήσει.
Η γαλλική και η γερμανική ηγεσία, οι ηγεσίες της ΕΚΤ, της Κομισιόν, του Eurogroup και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αλλά και η μόνιμα εγκατεστημένη στην Ε.Ε. ηγεσία του ΔΝΤ (δηλαδή οι: Μέρκελ, Σαρκοζί, Ντράγκι, Μπαρόζο, Γιούνκερ, Ρομπάι και Λαγκάρντ), μαζί με μια στρατιά αυλικών- αξιωματούχων έχουν συγκροτήσει το λεγόμενο «γκρουπ της Φρανκφούρτης», το οποίο συνεννοείται, συνεδριάζει, αποφασίζει πριν από κάθε άλλο υπαρκτό όργανο στην Ε.Ε. και έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στις αποφάσεις, ιδιαίτερα αυτές που αφορούν την Ευρωζώνη και κάθε χώρα μέλος της. Αυτή η θεσμικά ανυπόστατη ομάδα, που ξεσάλωσε σε ωμές πολιτικές παρεμβάσεις στην Ελλάδα το τελευταίο 15ήμερο, αποτελεί το επιτελείο ενός πανευρωπαϊκού πραξικοπήματος. Το οποίο αποκαλύπτει πως η νομισματική ένωση -είτε είναι Ευρωζώνη των λίγων και ισχυρών, όπως πιθανότατα θέλει η Μέρκελ, είτε των πολλών και ανυποψίαστων, όπως θέλει ο Μπαρόζο- πέρα από προκεχωρημένο φυλάκιο του νεοφιλελευθερισμού, καθίσταται πια ασύμβατη και με την ίδια τη δημοκρατία.
