Συγκεκριμένα:
– Πάνω από τις μισές επιχειρήσεις, από τις 21.063 που ελέγχθηκαν, βρέθηκαν να απασχολούν ανασφάλιστο προσωπικό.
– Το 30% του συνόλου των εργαζομένων σε αυτές τις επιχειρήσεις ήταν ανασφάλιστοι. Πρόκειται για 20.567 εργαζόμενους.
– Από αυτούς το 60% ήταν ημεδαποί και το 40% αλλοδαποί.
– Ποσοστό 6% των επιχειρήσεων που ελέγχθηκαν ήταν «αναπόγραφες», δηλαδή δεν τηρούσαν καν Μητρώο ασφαλισμένων ή, αλλιώς, «δεν υπήρχαν» για το ασφαλιστικό σύστημα.
Τα στοιχεία αυτά, παρ’ ότι είναι προφανώς «σταγόνα στον ωκεανό» της μαύρης εργασίας, αποδεικνύουν την πραγματική κατάσταση της εργασίας στην Ελλάδα. Οι επιχειρήσεις, προφανώς ασύδοτες λόγω του ελλιπούς ελέγχου, αλλά και της γενικότερης διάλυσης των μηχανισμών προστασίας της εργασίας, λειτουργούν με καθεστώς τριτοκοσμικών συνθηκών εργασίας. Τα στοιχεία των ίδιων υπηρεσιών δείχνουν συνεχή αύξηση της μαύρης εργασίας (το 2010 οι ανασφάλιστοι ήταν το 25% των εργαζομένων στις ελεγμένες επιχειρήσεις).
Η Ομοσπονδία των εργαζομένων του ΙΚΑ που κοινοποίησε τα στοιχεία των ελέγχων, επισημαίνει ότι από την εισφοροδιαφυγή και την εισφοροαποφυγή το ΙΚΑ χάνει περίπου 6 δισ. ευρώ το χρόνο. Είναι χρήματα που ενώ τα έχει ανάγκη το ασφαλιστικό σύστημα για να λειτουργήσει στοιχειωδώς, καταλήγουν να γεμίζουν τις τσέπες των επιχειρηματιών. Η ύπαρξη αυτού του εκτεταμένου όγκου ανασφάλιστης εργασίας αποδεικνύει και τις υποκριτικές φωνές για το δήθεν υψηλό κόστος εργασίας στην Ελλάδα. Αν, πλάι στην δηλωμένη εργασία, υπάρχει και η «μαύρη» που αγγίζει τουλάχιστον το 30%, τότε το πραγματικό κόστος εργασίας είναι το 70% αυτού που προκύπτει ως μέσος εργατικός μισθός. Αυτή την πραγματικότητα στη χώρα μας, που σε ορισμένους τομείς και κλάδους εργασίας είναι σίγουρα πολύ χειρότερη, την αποκρύβουν όσοι σήμερα ενοχοποιούν τους μισθούς και τις δήθεν υψηλές ασφαλιστικές εισφορές.
Να ποιοι εισφοροδιαφεύγουν
Οι ίδιοι οι εργαζόμενοι του ΙΚΑ που, προφανώς λόγω της εμπλοκής τους στους ελέγχους, διαθέτουν και στοιχεία και εμπειρία, έχουν εντοπίσει πολλές από τις αιτίες του… κακού. Ας δούμε πώς περιέγραψαν πρόσφατα σε επιστολή τους προς τα αρμόδια υπουργεία, αλλά και τον ίδιο τον πρωθυπουργό, την κατάσταση.
1. Εισφοροδιαφυγή. Ο υψηλότερος δείκτης εισφοροδιαφυγής παρατηρείται κυρίως στις παρακάτω κατηγορίες επιχειρήσεων:
– Εποχικές επιχειρήσεις (ξενοδοχεία, εστιατόρια, κάμπινγκ κ.λπ.), που δραστηριοποιούνται σε συγκεκριμένες περιοχές γύρω από τον τουρισμό.
– Επιχειρήσεις που παρέχουν υπηρεσίες εστίασης και αναψυχής (καφετέριες, μπαρ, μουσικές σκηνές κ.λπ.).
– Αυτοκίνητα π.χ. ΤΑΧΙ, φορτηγά.
– Πρατήρια υγρών καυσίμων, κυρίως τις νυχτερινές ώρες λειτουργίας τους.
– Επιχειρήσεις επεξεργασίας και τυποποίησης αγροτικών προϊόντων, με εποχική δραστηριότητα.
– Επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών καθαριότητας.
– Επιχειρήσεις ενοικίασης προσωπικού.
– Ατομικές επιχειρήσεις με μικρό αριθμό απασχολουμένων και άλλες.
2. Εισφοροαπαλλαγή. Κατάργηση των διατάξεων με βάση τις οποίες απαλλάσσονται καθ’ όλα ή εν μέρει από την καταβολή εισφορών πολλές κατηγορίες εργοδοτών και απασχολούμενων (π.χ. πρακτικά ασκούμενοι μαθητές, σπουδαστές, φοιτητές κ.ά.).
3. Εισφοροαποφυγή. Τροποποίηση των διατάξεων του άρθρου 4 του Ν.1305/82 με σκοπό την υπαγωγή όλων των συμβάσεων μίσθωσης έργου στην ασφάλιση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.
Στη βάση αυτών των διαπιστώσεων η ΠΟΣΕ ΙΚΑ έχει κάνει και σειρά προτάσεων, όπως να υπάρχει μαύρη λίστα, ένα είδος Τειρεσία, για τις επιχειρήσεις που οφείλουν εισφορές ή να χρησιμοποιηθούν κι άλλοι υπάλληλοι του ΙΚΑ πλάι στους μόλις 20 που απασχολούνται στην ΕΥΠΕΑ. Τέτοιες προτάσεις όμως δεν περιλαμβάνονται στην ατζέντα των συζητήσεων, του κ. Παπαδήμου του κ. Βενιζέλου και του κ. Κουτρουμάνη, που έχουν ως προτεραιότητα την εξυπηρέτηση των δανειστών και των διαφόρων επιχειρηματικών συμφερόντων, προβάλλοντας ως πρότυπο την ανταγωνιστικότητα των ισοπεδωμένων κοινωνικά εταίρων.
