Του Βαγγέλη Χωραφά *
Ένα μήνα μετά τη δημιουργία του μηχανισμού Ε.Ε./ΔΝΤ για τη διάσωση της Ελλάδας, έχουν αρχίσει να μορφοποιούνται στο πολιτικό σκηνικό της χώρας οι στρατηγικές των πολιτικών δυνάμεων.
Στο χώρο της σοσιαλδημοκρατίας, το ΠΑΣΟΚ φαίνεται να τείνει προς μία στροφή της κοινωνικής πλειοψηφίας προς την κατεύθυνση της γρήγορης απαλλαγής της χώρας από τη διεθνή επιτήρηση. Πρόκειται για μια εσωτερικά αντιφατική στρατηγική, εφόσον η κύρια συνιστώσα της είναι ότι πρέπει να κάνουμε αυτό που μας λένε οι Ε.Ε., ΔΝΤ και αγορές, προκειμένου να τερματιστεί η επιτήρηση. Ο ρόλος της κυβέρνησης θα είναι η απλή διαχείριση της κατάστασης. Παράλληλα, στον ευ hgfhρύτερο χώρο του ΠΑΣΟΚ εμφανίζονται δύο ρεύματα: το ένα από αυτά είναι το παραδοσιακό εκσυγχρονιστικό, το οποίο προσπαθεί στο προσκήνιο, μέσα από τη διασπορά κινδυνολογίας, να μην αναθεωρηθούν οι στρατηγικές κατευθύνσεις (προς Ε.Ε. και ΝΑΤΟ) της χώρας, ενώ το δεύτερο προσπαθεί να ελέγξει την αναταραχή στη βάση του ΠΑΣΟΚ, περιχαρακώνοντάς την μέσα στα πλαίσια του κόμματος, να ισχυροποιηθεί εσωτερικά και να διαπραγματευθεί με τον πρωθυπουργό.
Στο χώρο της Δεξιάς είναι θέμα χρόνου η στροφή από τον ψευδή αντιαμερικανισμό –ο οποίος δεν συνοδεύεται από έναν αντίστοιχο αντιευρωπαϊσμό– στην προθυμία για συμπόρευση με την κυβέρνηση για το καλό της χώρας. Ήδη έχει δημιουργηθεί ο νέος δικομματισμός/τρικομματισμός με ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ΛΑΟΣ. Αυτός ο τρικομματισμός θα υιοθετήσει τη στρατηγική του ΠΑΣΟΚ –με πιθανή αποδοχή του νέου «μίγματος» οικονομικής πολιτικής της ΝΔ– και θα προσπαθήσει να ελέγξει το κύμα αντιευρωπαϊσμού που πιθανόν θα διαμορφωθεί. Πρόκειται για την πρώτη γραμμή εφεδρείας η οποία συμπληρώνεται με μια δεύτερη: τεχνοκράτες, ξεχασμένοι εκσυγχρονιστές, πρώην πολιτικοί κ.ά., οι οποίοι είναι πρόθυμοι να αντικαταστήσουν τη λιτότητα του ΔΝΤ με μια αντίστοιχη ελληνική, ίσως και σκληρότερη.
Η Αριστερά κινείται σε δοκιμασμένες –και ατελέσφορες– συνταγές για τη δημιουργία μετώπων. Το ΚΚΕ ξεκινά από το αντιιμπεριαλιστικό-αντιμονοπωλιακό μέτωπο –το οποίο δεν έχει κατορθώσει να δημιουργήσει την τελευταία 35τία– που καταλήγει στο μέτωπο αντίστασης, ανατροπής και λαϊκής αντεπίθεσης. Στο χώρο της ριζοσπαστικής Αριστεράς πληθαίνουν τα μέτωπα, αλλά και οι προτάσεις για δημοψηφίσματα. Τίποτε από αυτά που προτείνει η συνολική Αριστερά δεν πρόκειται να λειτουργήσει. Πρώτον, γιατί δεν μπορεί να χειρισθεί μέτωπα στο βαθμό που εμπεριέχουν ισχυρή πατριωτική/εθνική διάσταση, δεύτερον, δεν έχει υπερβατικό λόγο, μόνο ενδοαριστερό λόγο και τρίτον, εξακολουθεί να είναι αποσυνδεδεμένη από το υπαρκτό λαϊκό κίνημα.
Σε όλες αυτές τις δυνάμεις πρέπει να προστεθεί και το ρεύμα ανόδου μια κοινωνικής ακροδεξιάς –που προς το παρόν δεν έχει πολιτική έκφραση–, καθώς και τα ρεύματα των συνωμοσιολόγων, που θεωρούν ότι οι ξένοι συνωμοτούν εναντίον της Ελλάδος για να την υποτάξουν ή να τη σπρώξουν στο νεο-οθωμανικό ζυγό.
Οι πολιτικές συγκρούσεις την ερχόμενη περίοδο θα οριοθετηθούν από το –προς το παρόν– κυρίαρχο πολιτικό μπλοκ σε τρία επίπεδα: Πρώτον, ανασύνθεση του δικομματισμού μέσα από τα τρία κόμματα του συστήματος και τις εφεδρείες, δεύτερον, αποφυγή μιας κυβέρνησης της Αριστεράς που θα σήμαινε ανατροπή πολιτικών συσχετισμών·και τρίτον, έλεγχος των κοινωνικών εκρήξεων με παράλληλη περιθωριοποίηση της Αριστεράς.
Οι κοινωνικές ανακατατάξεις, οι αναμενόμενες αλλαγές στις δυνάμεις της εργασίας και η αποτυχία της στρατηγικής των κυρίαρχων πολιτικών δυνάμεων, είναι πιθανό να δημιουργήσουν ένα νέο πολιτικό σκηνικό, στο οποίο δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η Αριστερά θα έχει αναβαθμισμένες δυνατότητες και ρόλο.
* Ο Βαγγέλης Χωραφάς είναι εκδότης του μηνιαίου πολιτικού περιοδικού
Monthly Review.
