Φτάσαμε λοιπόν να καταστρέφεται οτιδήποτε θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως «κοινωνικό κράτος»: από το ξεπούλημα κερδοφόρων επιχειρήσεων μέχρι τη διάλυση της Υγείας, της Παιδείας, το πετσόκομμα συντάξεων κλπ.
Οι νέες γενιές των εργαζομένων είτε ωθούνται στη μετανάστευση είτε στην κατασπατάληση και την αποδιάρθρωσή τους σε μια καθημερινή «ζωή στο περίπου». Σε παρόμοια κατάσταση οι συνταξιούχοι, βλέπουν τους κόπους μιας ζωής να απαξιώνονται και να περνούν «σε άλλα χέρια», ενώ οι ίδιοι στερούνται σταδιακά ή απότομα την περίθαλψη και τη σύνταξή τους.
Οι εταιρίες φαρμάκων των δανειστών έκοψαν την τροφοδοσία των ασφαλιστικών ταμείων με αντικαρκινικά φάρμακα, δηλώνοντας με κτηνώδη κυνισμό: «Πρώτα να ξεχρεώσετε αυτά που χρωστάτε». Οι τροϊκανοί δεν δέχτηκαν να αλλάξει η φορολογία του πετρελαίου κι ας πάγωνε ο λαός. Η κοινωνία, σαν αντικείμενο, οδηγείται στο διχασμό. Από τη μια μεριά μια χούφτα πραιτοριανών και από την άλλη μια τεράστια μάζα περιθωριοποιημένων, εξαθλιωμένων πνευματικά και υλικά, περιορισμένων, απομονωμένων ατόμων. Η αύξηση των αυτοκτονιών και των «ψυχοπαθητικών» περιπτώσεων είναι η κορυφή του παγόβουνου στις απάνθρωπες συνθήκες, υλικές και πνευματικές, που φτιάχνονται στην ελληνική κοινωνία.
Όμως η κοινωνία ως υποκείμενο, ο ίδιος ο λαός, τα τελευταία χρόνια αναζητά διέξοδο. Ξεπερνά στερεότυπα, αξιοποιεί όποιες δυνατότητες του δίνονται για να εκφραστεί, αμφισβητεί, αναδιπλώνεται, επιλέγει την πολιτική σύγκρουση. Αξιοποιεί τις απεργίες, βγαίνει στις Πλατείες, αμφισβητεί στις παρελάσεις το πολιτικό προσωπικό, επιλέγει την κεντρική πολιτική σύγκρουση με το πολιτικό σύστημα στις πρόσφατες εκλογές. Αναζητά τη «νέα ταυτότητά» του στις διαμορφούμενες νέες συνθήκες, ζητά «να φύγουν όλοι», να τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι για το ξεπούλημα της Ελλάδας. Παντού αναδεικνύεται το «όλοι μαζί».
Ρεύμα «αλληλέγγυων μορφών»
Φόβος, απόγνωση, απογοήτευση, θυμός… Διάχυτα συναισθήματα που καλλιεργούνται και αναπτύσσονται έντονα και με πολλές μορφές στην ελληνική κοινωνία αυτή την περίοδο. Αντανακλούν τις σχέσεις μας με τα φαινόμενα της πραγματικότητας και ρυθμίζουν τη δραστηριότητά μας, από την πιο απλή μέχρι την πιο σύνθετη.
Γι’ αυτό, λοιπόν, η έκφραση άλλων συναισθημάτων είναι αποτέλεσμα της τροποποίησης των υπαρχόντων δραστηριοτήτων, εμπλουτισμένων με την πρόσφατη συλλογική μνήμη που καταχτήθηκε από το λαό αναζητώντας διέξοδο. Αγκάλιασε και δοκίμασε στοιχειώδεις τρόπους αντίδρασης και προσωρινής απάντησης (χαράτσια, διόδια, διανομή τροφίμων κλπ.), αξιοποίησε συνολικές αντιδράσεις (απεργίες, εκλογές) με βασικό χαρακτηριστικό το «όλοι μαζί». Αναδιπλώθηκε κρατώντας αποστάσεις από αδιέξοδες κραυγές, αφορισμούς, λεκτικές εκφωνήσεις αποκαλύψεων του «κακού συστήματος».
Ένα ρεύμα «αλληλέγγυων μορφών» αναπτύσσεται σε όλη την Ελλάδα, όπου κινούνται παράλληλες καταστάσεις (από δήμους μέχρι ομάδες πρωτοβουλίας). Η κατάσταση πνευμάτων είναι ποικίλη, δεν μπορούσε να είναι κι αλλιώς. Κουβαλάει όλα τα αρνητικά και τα θετικά μιας πραγματικής κίνησης: από την ανιδιοτελή προσφορά στον συνάνθρωπο μέχρι και την επιχειρηματική εκμετάλλευση. Από τη μονόπλευρη στήριξη μέχρι την πολεμική.
Το σημαντικότερο όμως είναι ότι δημιουργούνται «κοινωνικοί χώροι» όπου αμφισβητείται, έμπρακτα, η κτηνοποίηση της κοινωνίας. Αναπτύσσονται, αντικειμενικά, κοινωνικές σχέσεις αντιμετώπισης των προβλημάτων. Προϋπόθεση της διατήρησης και της επέκτασής τους είναι η δημοκρατική λειτουργία και ο δημοκρατικός έλεγχος. Δεν μπορεί να είναι υπόθεση μιας κλειστής ομάδας.
Η ενεργητική συμμετοχή παραγωγών-καταναλωτών (τρόφιμα χωρίς μεσάζοντες), ιατρών-ασθενών(δίκτυο κοινωνικών ιατρείων) κ.λπ. σε κάτι κοινό, είναι η «ατμομηχανή» για να ανιχνευτεί και να επανακαθοριστεί η νέα «ταυτότητα», ατομικά και συλλογικά.
Το επόμενο βήμα
Η «μάχη» για την άμεση συλλογική επιβίωση των εργαζομένων, αν συνεχιστεί, δεν μπορεί να μην κάνει το επόμενο βήμα. Να ανοίξει, δηλαδή, το ζήτημα «τι παράγουμε και πώς το παράγουμε». Όχι μόνο θεωρητικά αλλά και ως συμβολή στη διαμόρφωση ενός πολιτικού ρεύματος απαλλαγής από μνημόνια-τρόικα, ενός ρεύματος κοινωνικού μετασχηματισμού.
Αφού μιλάμε για επιβίωση στην κρίση, είναι αναγκαία η αναφορά στις διάφορες μορφές επιβίωσης. Επιβιώνει και ο ημιάγριος που τρώει ωμό κρέας με νύχια και δόντια. Επιβιώνει και ο ανθρωποποιημένος άνθρωπος που πρώτα το μαγειρεύει. Επιβιώνει και ο φτωχοποιημένος, που παίρνει τις προσφορές των ληγμένων τροφίμων από τις αλυσίδες των σουπερμάρκετ.
Όμως επιβιώνει και ο άνεργος που συμμετέχει ως εθελοντής στη διανομή τροφίμων χωρίς μεσάζοντες…
Θόδωρος Αφαλωνιάτης,
μέλος της Κίνησης Αλληλεγγύης Κατοίκων και Εργαζομένων Φυλής
