Μετά την κίνηση του Ερντογάν να συνάψει συμφωνία με την Λιβύη, άρχισε η συζήτηση για την αναζήτηση μιας απάντησης από τις ελληνικές ελίτ. Κοινή διαπίστωση, καθυστερημένα και ένοχα βέβαια, είναι ότι η στρατηγική που επένδυε στην ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας ως γενική λύση των διαφορών και πλαισίου αναφοράς, έχει αποτύχει με κραυγαλέο τρόπο. Επομένως προκύπτει η ανάγκη μιας νέας στρατηγικής για την αντιμετώπιση της νέας κατάστασης και του νέου ρόλου που έχει η Τουρκία.
Πριν παραθέσουμε την συλλογιστική που εκθέτουν διάφοροι επιφανείς κύκλοι, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι έχουν αποσιωπηθεί μερικά κρίσιμα ζητήματα.
Πρώτον, η Τουρκία δεν υπήρξε, ούτε είναι απομονωμένη από τις ΗΠΑ, την Ρωσία, την Ε.Ε. συνολικά ή τις βασικές χώρες της Ευρώπης (με εξαίρεση την Γαλλία).
Δεύτερον, καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν είναι διατεθειμένη να θυσιάσει τις οικονομικές σχέσεις με την Τουρκία, υπέρ του δικαίου της Ελλάδας. Η Αγγλία εντελώς ανοικτά και σε όλα τα μέτωπα και η Γερμανία που θέλει να δημιουργήσει έναν γερμανοτουρκικό άξονα, αποτελούν βασικά στηρίγματα της τουρκικής πολιτικής.
Τρίτον, καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν είναι σε θέση να βάλει όρια με στρατιωτικά μέσα στον τουρκικό επεκτατισμό. Αντίθετα, ΗΠΑ και Ρωσία μπορούν ως ένα βαθμό, αν βέβαια το θελήσουν, να επιχειρήσουν χωριστά ή και ενωμένα να «κοντύνουν» την Τουρκία.
Τέταρτον, η Ελλάδα, εισέρχεται στο νέο γεωπολιτικό γύρο από θέση σχετικής αδυναμίας και αποπροσανατολισμού, χωρίς να θέλει και να μπορεί να βασιστεί σε κάτι περισσότερο από μια ευνοϊκή μεταχείριση εκ μέρους των δυτικών δυνάμεων.
Τέλος, για να είμαστε και ρεαλιστές, όλα τα παραπάνω τα γνωρίζει καλά ο Ερντογάν, τα παίρνει υπόψη του και τα αξιοποιεί.
Συνωστίζονται οι πολιτικοί που ανακαλύπτουν τη «μεγάλη αλήθεια» της προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, ως βασική απάντηση της Ελλάδας στις κλιμακώσεις της Τουρκίας.
Στο Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα, τονίστηκε η ανάγκη για ένα νέο διπλωματικό και αμυντικό δόγμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις που θα προκύψει μέσα από «μια προσέγγιση ενοποίησης των διπλωματικών και αμυντικών εργαλείων απέναντι στην Τουρκία».
Μέχρι τώρα η δέσμη ιδεών που έχει παρουσιαστεί επικεντρώνεται στο δίπολο «Χάγη ή θερμό επεισόδιο» – «Πόλεμος ή συνεκμετάλλευση».
Σε εκδήλωση του «Κύκλου Ιδεών», στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία στις 16/12, η Ντόρα Μπακογιάννη και ο Ευάγγελος Βενιζέλος ξεδίπλωσαν την αντίληψή τους για την προσφυγή στη Χάγη.
Δίνουμε αποσπάσματα από τις ομιλίες τους:
Ντόρα Μπακογιάννη
«Ζούμε όμως σε μια περίοδο ευρύτερης αναστάτωσης σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο, και παγκοσμίως. Το περιβάλλον γύρω μας καθίσταται καθημερινά όλο και πιο σύνθετο και οι παλαιές σταθερές έχουν πάψει να υπάρχουν.
Η ελληνική εξωτερική πολιτική οφείλει σήμερα να αναπροσαρμόσει τη στρατηγική της έναντι της Τουρκίας. Πορευτήκαμε επί 20 χρόνια, μετά το Ελσίνκι, με μια λογική που σήμερα δεν ισχύει. Την λογική της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας. Μια λογική που δεν μπορεί πλέον να υλοποιηθεί, ούτε από πλευράς Ευρώπης, ούτε από πλευράς Τουρκίας.
Σήμερα, λοιπόν, λίγες μέρες μετά τις εκλογές στην Βρετανία, βρισκόμαστε μπροστά σε μία νέα πραγματικότητα: οι σχέσεις Ευρώπης-Τουρκίας θα περάσουν μέσα από ένα ειδικό καθεστώς, στο πρότυπο περίπου αυτού που θα επικρατήσει με την μεγάλη Βρετανία μετά το Brexit.
Συνεπώς, η Ευρώπη οφείλει να επιδιώξει μια συμφωνία ειδικής σχέσης με την Τουρκία, η οποία θα συμπεριλαμβάνει και τα ζητήματα άμυνας και ασφάλειας που αφορούν την χώρα. Δεν πρέπει επ’ ουδενί να επιτρέψουμε την καθιέρωση μιας «συναλλακτικής διπλωματίας» μεταξύ Ευρώπης και Τουρκίας, στη βάση του απόλυτου κυνισμού. Δεν μπορεί δηλαδή να καταλήξουμε απλά σε μία οικονομική συμφωνία. Χρειαζόμαστε συμφωνία που θα λαμβάνει υπ’ όψιν και τα θέματα ασφάλειας των ενδιαφερόμενων χωρών μελών, δηλαδή της Ελλάδας και της Κύπρου.
Οι ενδιαφερόμενες χώρες, ο διεθνής παράγοντας – όπως συχνά αποκαλούμε την διεθνή κοινότητα – δεν πρόκειται να αποδεχθεί μια δεύτερη «Συρία» στην Μεσόγειο. Η παρεμβατική συμπεριφορά της Τουρκίας στην Μεσόγειο δεν θα γίνει αποδεκτή από κανέναν.
Ο μακροχρόνιος στόχος μας είναι η υπογραφή ενός συνυποσχετικού που θα ανοίξει τον δρόμο για το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Σε περίπτωση υπογραφής συνυποσχετικού και προσφυγής στη Χάγη, δημιουργείται ένα σημαντικό προηγούμενο, δεδομένου ότι η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την δικαιοδοσία του δικαστηρίου.
Καθοριστικός παράγοντας για την επίτευξη αυτού του στόχου θα είναι η νέα ειδική σχέση η οποία πρέπει να επιδιωχθεί μεταξύ Ευρώπης και Τουρκίας. Μέσα σε αυτή την νέα σχέση, η οποία θα καλύπτει όλη την Ευρώπη, μπορεί και θα πρέπει να ενταχθεί η λογική της υποχρέωσης της Τουρκίας να αποδεχθεί τη δικαιοδοσία της Χάγης σε θέματα που αφορούν στα σύνορα της με την Ευρώπη, και άρα να διευκολυνθεί η Ελλάδα στις διερευνητικές επαφές με στόχο το συνυποσχετικό.
Θέλω να τονίσω ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα δικαίου και αρχών, μια χώρα με συμμαχίες και με καλό brand name. Το τελευταίο διάστημα, έχει επανέλθει στην δημόσια συζήτηση μια οξεία ρητορική περί στρατικοποίησης της ελληνοτουρκικής έντασης.
Πολλοί λένε να κατεβάσουμε φρεγάτες, να κλείσουμε την περιοχή νοτίως της Κρήτης κλπ. Θα είμαι ξεκάθαρη: η εκ μέρους μας στρατικοποίηση της κατάστασης ρίχνει νερό στο μύλο της Τουρκίας. Δεν πρέπει να κάνουμε το χατίρι στην Τουρκία και να ολισθήσουμε σε ένα παίγνιο ακραίας ρητορικής που μπορεί να οδηγήσει σε απομόνωση της χώρας μας και σε περαιτέρω κλιμάκωση της κατάστασης.»
Ευάγγελος Βενιζέλος
«Όλες οι κινήσεις που έγιναν ή γίνονται, όπως και αυτές που σημειώθηκαν προηγουμένως έχουν μεγάλη σημασία, αλλά δεν αρκούν. Χρειάζονται επιπλέον μεγάλες και σαφείς πολιτικές και διπλωματικές πρωτοβουλίες που μπορούν να ακυρώσουν τη στρατηγική της καθημερινής έντασης που ακολουθεί η άλλη πλευρά και να συγκεντρώσουν έντονη διεθνή στήριξη. Για να γίνει όμως αυτό με επιτυχία πρέπει να αποσαφηνιστεί η εθνική γραμμή και να καταστεί αρραγές το εσωτερικό μέτωπο και στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από τη συνειδητή εγκατάλειψη του ρητορικού πατριωτισμού και της ροπής προς την εθνικολαϊκιστική ευκολία. Μέσα από την ανάδειξη της σημασίας του πραγματικού πατριωτισμού, που διέπεται από την ηθική της εθνικής και ιστορικής ευθύνης. Η λύση του κυπριακού πρέπει πρώτα να διαμορφωθεί και να γίνει αποδεκτή στο εσωτερικό της ελληνοκυπριακής κοινότητας. Οι καίριες πολιτικές πρωτοβουλίες ως προς τις ελληνοτουρκικές σχέσεις πρέπει να διαμορφωθούν και να γίνουν αποδεκτές ως αυτονόητες στο εσωτερικό της ελληνικής κοινωνίας. Προφανώς οι προτάσεις μας πρέπει είναι όλες σύμφωνες με το Διεθνές Δίκαιο της θάλασσας, να προβάλλουν τα πλήρη δικαιώματα όλων των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες και να λαμβάνουν υπόψη το συνολικό μήκος των ακτογραμμών στο Αιγαίο και την Αν. Μεσόγειο, ηπειρωτικών και νησιωτικών αδιακρίτως.
Η αυτονόητη πολιτική και διπλωματική πρωτοβουλία που πρέπει να αναλάβει η Ελλάδα προκειμένου να υποταχθεί η Τουρκία στις προβλέψεις της διεθνούς νομιμότητας είναι η διατύπωση επίσημης και πανηγυρικής πρότασης για την επανέναρξη των γύρων των διερευνητικών επαφών με την Τουρκία με αντικείμενο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ, τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο, ταυτοχρόνως, με κανόνα αναφοράς το ισχύον διεθνές δίκαιο της θάλασσας και σε περίπτωση διαφωνίας την υπογραφή συνυποσχετικού που θα αναγνωρίζει τη δικαιοδοσία του ΔΔΧ ώστε να αχθεί ενώπιον του η διαφορά.
Ταυτοχρόνως η Ελλάδα πρέπει να αναλάβει την πρωτοβουλία επανάληψης των διαβουλεύσεων για την επικαιροποίηση των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) κυρίως των αεροναυτικών.
Εφόσον πυλώνας της πολιτικής μας είναι ο σεβασμός του Διεθνούς Δικαίου και πάγια θέση μας η οριοθέτηση εντέλει με προσφυγή ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης με υπογραφή συνυποσχετικού, πρέπει να επικαιροποιήσουμε και να ενεργοποιήσουμε τις προτάσεις μας δηλώνοντας εκ προοιμίου τη βούληση μας να σεβαστούμε την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης οι τάσεις της νομολογίας του οποίου είναι γνωστές αλλά κάθε υπόθεση έχει τα δικά της χαρακτηριστικά. Στο μεταξύ δεν βοηθούν κατά τη γνώμη μου κινήσεις «μερικού» χαρακτήρα, όπως η μερική επέκταση των χωρικών υδάτων στο Ιόνιο ή η μερική οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών με την Αίγυπτο που αναδεικνύουν το μη ρυθμιζόμενο ζήτημα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως επιχείρημα υπέρ της ύπαρξης «ειδικών περιστάσεων» π.χ. στο Αιγαίο ή την Αν. Μεσόγειο.
Μ.Α.
Μαραθώνιος Δένδια
Ο Νίκος ∆ένδιας επισκέφθηκε διαδοχικά το Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας, το Αµπού Ντάµπι των Ηνωμένων Αραβικών Εµιράτων και την Ιορδανία. Σε συνάντηση που είχε με τον ΥΠΕΞ Ιορδανίας Αϊµάν Σαφάντι, συμφώνησαν να συγκληθεί η τριμερής μεταξύ Ελλάδας, Ιορδανίας και Κύπρου το πρώτο τρίμηνο του 2020.
Πριν μεταβεί στην αραβική χερσόνησο είχε επισκεφτεί στη Γενεύη τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, µε επίκεντρο τις εξελίξεις στη Μεσόγειο και το Κυπριακό. Σε ό,τι αφορά την προγραμματισμένη συνάντηση µε τον Ιταλό ομόλογό του Λουίτζι Ντι Μάιο, αυτή μετατέθηκε για τις επόμενες ημέρες αφού ο τελευταίος έπρεπε να επισκεφθεί την Λιβύη…
«Της μουρλής» στον νέο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική συμμαχία
Περίεργες ήταν οι αντιδράσεις στο προεδρικό στρατόπεδο του ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στην τελευταία παρέμβαση του Κ. Σημίτη για τα ελληνοτουρκικά και τις ευθύνες Καραμανλή. Ο Πολάκης έσπευσε να κάνει μια ανάρτηση με το γνωστό του ύφος: «ΣΗΜΙΤΗ !!!! ΑΕΙ κρύψου σε καμία τρύπα που έχεις και άποψη για τα εθνικά. Με τη στάση σου «γκριζαρίστηκαν» τα ΙΜΙΑ. Εσύ ΕΔΩΣΕΣ τον Οτσαλάν στους Τούρκους, εσύ έκανες «νόμο κίνησης» της ελληνικής κοινωνίας τη μίζα και το μαύρο χρήμα, εσύ έφαγες τα λεφτά του κοσμάκη στο Χρηματιστήριο, εσύ έστησες το πάρτυ των Ολυμπιακών του 2004 με την Αγγελοπούλου, από σένα και τον Κοσμίδη ξεκίνησε το 1997 το μεγάλο πάρτυ με τη φαρμακευτική δαπάνη!!!»
Η ανάρτηση αυτή ενόχλησε πολλούς από το σημιτικό στρατόπεδο που τώρα στεγάζονται στο νέο φορέα που προσπαθεί να φτιάξει ο Τσίπρας. Σε κοινή δήλωσή τους οι Νίκος Μπίστης, Αντώνης Λιάκος και Παναγιώτης Παναγιώτου τονίζουν: «Είναι δικαίωμα του Παύλου Πολάκη να κρίνει και να επικρίνει την διακυβέρνηση Σημίτη. Ακόμα και όταν άθελα του -όπως πιστεύουμε – η κριτική του στα εθνικά θέματα ταυτίζεται με αναχρονιστικές και εθνικιστικές προσεγγίσεις. Όταν όμως η κριτική μετατρέπεται σε προσωπικό λίβελο και εκτρέπεται σε απαράδεκτους χαρακτηρισμούς βλάπτει σοβαρά την υπόθεση της ανασυγκρότησης της σύγχρονης Αριστεράς. Το ύφος στην πολιτική αντιπαράθεση πρέπει να συμβαδίζει με το ήθος της Αριστεράς. Αυτή είναι απαίτηση του κόσμου που ακολουθεί τον ΣΥΡΙΖΑ- Προοδευτική Συμμαχία.»
Πίσω από αυτά τα ευτράπελα υπάρχουν πιο ουσιαστικά θέματα: Ποια είναι η πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ για τα εθνικά ζητήματα; Πόσο θα επιμείνει στη θέση ότι ο Π. Παυλόπουλος πρέπει να είναι ξανά Πρόεδρος της Δημοκρατίας; Ποια η ισορροπία και οι σχέσεις με τον Καραμανλή και το περιβάλλον Σημίτη;
