Του Νίκου Χαραλαμπίδη
Ξαναδιαβάζοντας Το αδιέξοδο Άνταμ Σμιθ* του Μισεά, μου φάνηκε ιδιαίτερα χρήσιμο -για την κατανόηση αυτού που βιώνει η χώρα- το εδάφιο που αναφέρεται στον χειρισμό της κοινωνικής συνείδησης από πλευράς των κυρίαρχων τάξεων με αποκλειστικό στόχο, από μεριάς τους, την άρνηση των ανισοτήτων που στηρίζουν την προνομιακή θέση τους:
«Αναμφίβολα ένα τέτοιο σύστημα εξηγεί, μεταξύ άλλων, τον παράδοξο ρόλο που παίζει, για την αποενοχοποιημένη συνείδηση των σύγχρονων προνομιούχων τάξεων, η φιλανθρωπική συμπάθεια για τον “αποκλεισμένο”, είτε αυτός είναι άστεγος, είτε “χωρίς χαρτιά”, είτε “νέος των προαστίων”, είτε οτιδήποτε άλλο. Διότι ο αποκλεισμένος, εάν του παραχωρήσουμε το μονοπώλιο της θεμιτής δυστυχίας, παρουσιάζει ένα διπλό πλεονέκτημα: πρώτον, διότι έτσι εντάσσεται σε μία, εξ ορισμού, μειοψηφική κατηγορία (γεγονός που περιορίζει αμέσως το πεδίο της αδικίας και, ως εκ τούτου, και εκείνο της ένοχης συνείδησης) και δεύτερον, και σπουδαιότερο, διότι η ύπαρξή του και μόνο επιτρέπει να μετακινηθεί, αυτομάτως, προς την πλευρά των πλούσιων και προνομιούχων, το σύνολο των κανονικών εργαζομένων που περιλαμβάνονται στο σύστημα της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης».
Αντικαθιστώντας τις παραπάνω κατηγορίες αποκλεισμένων, με αυτήν των καθημαγμένων προσφύγων που συγκροτούν το πραγματικό ανθρωπιστικό ζήτημα, καταλαβαίνει κανείς την απίστευτη συμμαχία που η αστική προπαγάνδα έχει καταφέρει να δημιουργήσει: Από τη μια μεριά είναι οι φασίστες και οι ρατσιστές. Από την άλλη, όλοι. Μα όλοι! Στους όλους περιλαμβάνεται ο λαός με το δίκαιο ορμέμφυτό του, η λάτρης του διαφωτισμού Μέρκελ, ο Ομπάμα που θαυμάζει τους Έλληνες για την ανθρωπιστική τους συνείδηση, η κυρία Βαρδινογιάννη, ο δισεκατομμυριούχος Ρονάλντο (που αμείβεται δεν ξέρω πόσες φορές περισσότερο από τον μέσο Πορτογάλο προλετάριο) ασφαλώς η Αντζελίνα Τζολί, ο χάσκων -υποδυόμενος τον πρωθυπουργό της χώρας- και βεβαίως η ποικιλόχρωμη Αριστερά που φαντασιώνεται ότι με αυτό τον τρόπο ασκεί πολιτική. Μόνο που η μόνη πολιτική που ασκείται εν τοις πράγμασι και πετυχαίνει, είναι η αποφασισθείσα από το ευρωιερατείο (που είναι συνυπεύθυνο τόσο του ολέθρου όσο και της «παραγωγής» προσφύγων) και είναι η εξής: Η Ελλάδα πρέπει να γίνει στρατόπεδο απόβλητων ανθρώπων και οι υπόλοιποι εταίροι του «ευρωπαϊκού κεκτημένου» να τσιμπολογούν το εξαθλιωμένο εργατικό προσωπικό που έχουν ανάγκη.
Ο Γιώργος Λιερός στο -εξαιρετικό όπως πάντα- άρθρο του στον Δρόμο του προηγούμενου Σαββάτου, εκφράζει μια αισιόδοξη πτυχή του θέματος. Πιστεύει πως η όντως συγκινητική αντίδραση συμπαράστασης του καθ’ ημάς κόσμου προς τους πρόσφυγες είναι κατ’ ουσίαν εξεγερτική και αντιευρωπαϊκή. Αν εννοεί πως η αποκοτιά, η αξιοπρέπεια, η υπεροχή έναντι της ευρωπαϊκής υποκρισίας και η δοτικότητα του ελληνικού λαού αποδομεί το βασικό φιλελεύθερο παγκοσμιοποιητικό πρόταγμα που συγκροτεί κατά βάση και το οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης -και αυτό είναι η αυτορρύθμιση μέσω της αγοράς, ο ανταγωνισμός και το «καλώς εννοούμενο συμφέρον»- ασφαλώς και θα συναινέσω.
Όμως δεν θα έπρεπε να συνυπολογίσει κανείς τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης (βομβαρδισμό πείτε το) από τα ΜΜΕ; Τα 2/3 των δελτίων ειδήσεων αφορούν το «μεταναστευτικό» και καθόλου τον πόλεμο της Συρίας ή τον προσεχή της Λιβύης ή τον εξανδραποδισμό των Κούρδων εντός εδάφους της συμμάχου γείτονος.
Ο μέγας Λουίς Μπουνιουέλ είχε γράψει πως δεν υπάρχει χυδαιότερο πράγμα από το να δημιουργείς τέχνη με αποκλειστικό σκοπό να προκαλέσεις συγκίνηση. Το αυτό συμβαίνει σίγουρα και στην πολιτική. Σκέπτομαι την εικόνα που δείχνει την Αντζελίνα που βγαίνει από το τεθωρακισμένο της βαν και τους πρόσφυγες να της φιλούν τα χέρια.
Κουφάλες τεχνικοί της εξουσίας…
*Το αδιέξοδο Άνταμ Σμιθ. Οι εκλεκτικές συγγένειες αριστεράς και φιλελευθερισμού. Ζαν Κλωντ Μισεά, μετάφραση: Χριστίνας Σταματοπούλου. Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2007
