Ομάδα ενάντια στη Λήθη στο Ηράκλειο Κρήτης
Του Μύρωνα Ξυδάκη
«Όταν η μνήμη είναι ζωντανή στα αλήθεια δεν κάθεται να ρεμβάζει την Ιστορία. Μας καλεί να γράψουμε Ιστορία»
Eduardo Galeano
Στις 11 Ιουνίου πραγματοποιήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης, στο πλαίσιο του 9ου Φεστιβάλ Maydays, εκδήλωση για τα 75 χρόνια από τη Μάχη της Κρήτης (στην πλατφόρμα YouTube μπορείτε να αναζητήσετε το βίντεο της εκδήλωσης). Στη συζήτηση που έγινε αποφασίσαμε να φτιάξουμε μια Ομάδα ενάντια στη Λήθη. Μια ομάδα, δηλαδή, που μελετώντας με τρόπο συλλογικό την ιστορία του τόπου μας, θα προσπαθεί να αντιταχθεί στις απόπειρες παραχάραξης της αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τις πτυχές εκείνες από τις οποίες μπορούμε να αντλήσουμε διδάγματα για να αντιμετωπίσουμε τα όσα τρομερά βιώνουμε στο σήμερα.
Η αφήγηση της Ιστορίας, ο τρόπος με τον οποίο διδασκόμαστε να προσεγγίζουμε το παρελθόν μας και να αξιολογούμε τους ήρωές μας, τους κυβερνήτες μας κ.λπ., αποτελούν μέρος του κράτους. Και ανέκαθεν η κρατική εξουσία προσπαθούσε μέσω της διαχείρισης της μνήμης να ελέγξει το μέλλον. Στο πλαίσιο αυτό η κοινωνική μνήμη διαμορφώνεται με τρόπο τέτοιο που να προωθεί τα συμφέροντα της εκάστοτε άρχουσας τάξης επιβεβαιώνοντας, αναπαράγοντας και διαιωνίζοντας εκείνα τα νοητικά σχήματα που προωθούν την ηγεμονία της.
Οι παραπάνω επισημάνσεις δεν αφορούν μόνο το εσωτερικό μιας κοινωνίας, αλλά εκτείνονται σε πλανητική κλίμακα. Οι ισχυροί δεν αρκούνται στην κατάκτηση εδαφών και πλουτοπαραγωγικών πηγών. Έχουν επίσης και ένα σχέδιο παγκόσμιας ηγεμονίας και κατάκτησης πνευμάτων. Διαπλάθουν την ανθρωπότητα με βάση τα δικά τους κοσμοείδωλα, τον δικό τους τρόπο ανάγνωσης και οργάνωσης της κοινωνικής πραγματικότητας, προσπαθώντας να διδάξουν στους λαούς την υποταγή.
Ειδικά τα τελευταία χρόνια επιχειρείται όχι μόνο το ξαναγράψιμο της Ιστορίας με όρους μιας νέας αφήγησης αλλά και η διαμόρφωση μιας διαφορετικής σχέσης του ατόμου με αυτήν, καθώς και με τη συλλογική μνήμη. Ο νεοφιλελευθερισμός προσπαθεί να κρατήσει τη μνήμη εκτός της κοινωνικής πραγματικότητας, κλείνοντάς την σε προθήκες και παρουσιάζοντάς την ως κάτι που το μόνο που της πρέπει είναι τα μουσεία.
Παράλληλα, επιδιώκεται η αποσύνδεση των ιστορικών γεγονότων από την ιστορικότητά τους. Επιχειρείται να αποκρυφτεί ότι ο χρόνος που πέρασε εξακολουθεί να υπάρχει σε λανθάνουσα κατάσταση μέσα στον παρόντα χρόνο. Κατά τον τρόπο αυτό, κάθε γεγονός διαχωρίζεται από τα υπόλοιπα, παρουσιάζεται σαν μια στιγμή χωρίς αλληλουχία και αλληλεξάρτηση με άλλες στιγμές, σαν κάτι το αυτοφυές και ξεκομμένο. Η Ιστορία δεν είναι ένα συνεχές με τις τομές και τις ασυνέχειες του αλλά μόνο θραύσματα.
Χρειάζεται λοιπόν να μελετάμε την Ιστορία προκειμένου, ακριβώς, να μπορούμε να κατακτούμε βήμα το βήμα μια όσο το δυνατόν πιο καθαρή συνείδηση της κοινωνικής εξέλιξης απαλλαγμένης από τα ψέματα της κυρίαρχης αφήγησης. Η μελέτη της Ιστορίας μάς βοηθά να κατανοήσουμε τις σχέσεις αιτίου-αιτιατού που διέπουν την κοινωνική πραγματικότητα και άρα να ερμηνεύσουμε πιο αποτελεσματικά τα διάφορα κοινωνικά φαινόμενα. Να κατανοήσουμε ότι ο κόσμος είναι αποτέλεσμα μιας εξελικτικής πορείας με υποκείμενα δράσης τους λαούς. Ότι η Ιστορία είναι ένα ανοικτό πεδίο δυνατοτήτων των οποίων η υλοποίηση προϋποθέτει την αποφασιστική παρέμβαση του υποκειμενικού παράγοντα.
Παράλληλα, μέσα από τη μελέτη της Ιστορίας τοποθετούμε τον εαυτό μας στον άξονα της ιστορικής συνέχειας. Επανασυνδεόμαστε με το παρελθόν, εμπνεόμαστε από αυτό και οραματιζόμαστε ένα καλύτερο μέλλον. Αντιλαμβανόμαστε δηλαδή τον εαυτό μας ως δρων συστατικό της ιστορικής κίνησης που με την πράξη μας καθορίζουμε την εξέλιξή της.
Όπως είχε πει και ο Eduardo Galeano οι άνθρωποι «είμαστε φτιαγμένοι από ιστορίες». Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τους λαούς. Ένας λαός λοιπόν που αγνοεί την ιστορία του, αγνοεί την ίδια του την υπόσταση. Ένας λαός χωρίς ιστορική συνείδηση δεν είναι λαός. Είναι ένα άθροισμα κατακερματισμένων ατομικοτήτων χωρίς τίποτα να τις συνέχει.
Αν θέλουμε, λοιπόν, να βγούμε από το αδιέξοδο που μας έχουν ρίξει τα τελευταία χρόνια, αν θέλουμε ετούτος ο λαός να γίνει υποκείμενο μιας μεγάλης αλλαγής, τότε θα πρέπει να μελετάμε την Ιστορία μας.
Μελετάμε την Ιστορία μας για να μπορέσουμε να γράψουμε ιστορία.
ΥΓ.: Η πρώτη συνάντηση της Ομάδας ενάντια στη Λήθη πρόκειται να γίνει μέσα στον Ιούλιο στον Πολιτιστικό-Κοινωνικό χώρο Ξύλινη Tabya (Μαστραχά 14-Ηράκλειο Κρήτης). Όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να ενημερωθεί είτε από τη σελίδα του χώρου στο Facebook (fb.com/xtabya) είτε στο τηλέφωνο 6979410524.
