Ο Ρέντσι ηττήθηκε κατά κράτος, παρά τη στήριξή του από τις συστημικές δυνάμεις
Ανταπόκριση από την Ιταλία: Γιώργος Πατέλης
Το ιταλικό δημοψήφισμα της Κυριακής φανέρωσε άλλη μια φορά την αδυναμία που έχει το διευθυντήριο της Ε.Ε. να επιβληθεί, ακόμα και με την τρομοκρατία, στους λαούς. Και ταυτόχρονα αποτέλεσε ράπισμα σε μια αλαζονική Κεντροαριστερά που δεν πείθει πια, καθώς επιχειρεί να εφαρμόσει τα πλέον αντιδραστικά και αντιδημοκρατικά σχέδια. Έτσι, και παρόλο που υπέστησαν κάθε είδος προπαγάνδας και εκφοβισμού, οι Ιταλοί απάντησαν με μια εκκωφαντική απόρριψη των σχεδίων του. Ακόμα κι από τη μειοψηφία που επέλεξε το «ναι», μεγάλο μέρος το έκανε επειδή με το «όχι» τάσσονταν, για τους δικούς τους μικροπολιτικούς λόγους, μια σειρά εκπρόσωποι του διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος όπως ο Μπερλουσκόνι, ή ακροδεξιοί όπως ο Σαλβίνι της Λέγκας του Βορρά.
Δείγμα της γενικευμένης δυσαρέσκειας που συναντήσαμε στον κόσμο, αλλά ταυτόχρονα και της σύγχυσης όσων παλιών αριστερών εξακολουθούν να υποστηρίζουν («κριτικά» ή όχι) τον Ρέντσι, είναι η επικράτηση του «ναι» σε τρεις μόνο από τις είκοσι περιφέρειες της Ιταλίας: την Τοσκάνη, την Εμίλια-Ρομάνια και την Τρεντίνο-Άλτο Άντιτζε. Αυτό έχει ενδιαφέρον ακριβώς επειδή οι πρώτες δύο ήταν ιστορικά προπύργια της Αριστεράς. Ωστόσο, όπως έδειξε και το αποτέλεσμα, σήμερα έχουν ενσωματωθεί πλήρως στη λογική του κυβερνώντος «κεντροαριστερού» Δημοκρατικού Κόμματος, το οποίο αποτελεί την οριστική(;) μετάλλαξη του πάλαι ποτέ Ιταλικού Κ.Κ.
Άλλο ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της σύγχυσης των μεταλλαγμένων πρώην κομμουνιστών ήταν κάτι που συνέβη στη Ρώμη, κατά τη διάρκεια μιας περιοδείας μας με την καμπάνια του «όχι». Εκεί, ένας μεσήλικας οπαδός του Δημοκρατικού Κόμματος μας είπε: «Μα, είστε αριστεροί και πάτε με τον Σαλβίνι, τον Γκρίλο και τον Μπερλουσκόνι;»… Πέρα όμως από αυτά τα στιγμιότυπα, αξίζει να επισημανθεί ότι στον θεωρούμενο πλουσιότερο και πιο ανεπτυγμένο Βορρά οι διαφορές κυμαίνονται μεταξύ 2 και 20 ποσοστιαίων μονάδων, ενώ ο «φτωχότερος» Νότος έβγαλε διαφορές της τάξης των 30 και 40 μονάδων! Επιβεβαιώνοντας και με αυτόν τον τρόπο ότι υπάρχει μεγάλη αντίδραση από τις λαϊκές τάξεις, που είδαν στο δημοψήφισμα μια ακόμη ευκαιρία να τιμωρήσουν την πολιτική που εκπροσωπεί ο Ρέντσι.
Ντόμινο πολιτικών εξελίξεων
Μετά τα πρώτα αποτελέσματα, που ήταν προπομποί της απρόσμενα μεγάλης νίκης του «όχι», σε διάφορες ιταλικές πόλεις πραγματοποιήθηκαν γιορταστικές συγκεντρώσεις και πορείες, οργανωμένες κυρίως από αριστερές συλλογικότητες. Ήταν όμως σχετικά μικρές κινητοποιήσεις, και δεν παρατηρήσαμε αυθόρμητη και μαζική συμμετοχή απλών ανθρώπων με διάθεση να πανηγυρίσουν. Μάλλον επιβεβαιώθηκε έτσι η υπόθεση ότι, για τους Ιταλούς, το δημοψήφισμα δεν αποτελούσε τόσο κρίσιμη μάχη όσο ήταν για εμάς το ελληνικό δημοψήφισμα του Ιουλίου του 2015. Κι είναι αλήθεια ότι το επίδικο στην Ιταλία, όποιο κι αν ήταν το αποτέλεσμα, δεν θα είχε την ίδια με την Ελλάδα άμεση και ισχυρή αντανάκλαση στην καθημερινότητα των πολιτών. Εν τούτοις, σαν πολιτικό αποτέλεσμα το ιταλικό «όχι», και μάλιστα με τέτοια διαφορά, συνιστά σίγουρα μεγαλύτερη ήττα για τις ευρωπαϊκές ελίτ καθώς προέρχεται από μία από τις «μεγάλες» χώρες της Ε.Ε.
Όσον αφορά την εσωτερική κατάσταση στην Ιταλία, η αναδιάταξη των πολιτικών δυνάμεων έχει ήδη ξεκινήσει, με άγνωστες μέχρι στιγμής συνέπειες. Η παραίτηση του Ρέντσι έγινε την Τετάρτη, αφού ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ζήτησε πρώτα να εγκριθεί από την ιταλική βουλή ο προϋπολογισμός του νέου έτους. Ο ίδιος ο Ρέντσι, παρά την ήττα του, επιχειρεί να εδραιώσει την κυριαρχία του εντός του Δημοκρατικού Κόμματος (PD), προσπαθώντας να καρπωθεί το 40% που πήρε το «ναι» και έτσι να συνεχίσει να παίζει καθοριστικό ρόλο στις κεντρικές πολιτικές εξελίξεις. Γι’ αυτό άλλωστε πολλαπλασιάζονται οι αιχμές του προς τους διάφορους δελφίνους του PD για «μη ενεργητική υποστήριξη της καμπάνιας υπέρ της συνταγματικής μεταρρύθμισης». Αλλά, όπως φαίνεται, δεν θα μπορέσει να αποφύγει τους τριγμούς και τις διαρροές στελεχών του, όπως για παράδειγμα του Μικέλε Εμιλιάνο, περιφερειάρχη της Απουλίας και ενός εκ των ηγετών της «αριστερής» πτέρυγας του PD, ο οποίος αρνήθηκε να παραστεί σε συνεδρίαση ανώτατου οργάνου του κόμματος όταν ο Ρέντσι εντέχνως άλλαξε την ώρα για να μιλήσει μόνο αυτός!
Αναταράξεις σε όλο το φάσμα
Το κόμμα που ιδρύθηκε από τον Μπέπε Γκρίλο, παρότι σε όλες τις δημοσκοπήσεις εμφανίζεται νικητής και ζητά άμεση διεξαγωγή εκλογών, στην πραγματικότητα προτιμά εκλογές λίγο αργότερα (όπως και η μπερλουσκονική Δεξιά, η οποία όμως το λέει κιόλας). Ο λόγος είναι ότι το Κίνημα Πέντε Αστέρων θα μπει τους επόμενους μήνες σε διαδικασία εκλογής νέου ηγέτη. Και σ’ αυτήν, πέραν της υποψηφιότητας του Γκρίλο, όλα δείχνουν ότι θα υπάρξουν άλλες δύο: αυτές του Αλεσάντρο Ντι Μπατίστα και του Λουίτζι Ντι Μάιο. Μέχρι στιγμής δεν έχει διευκρινιστεί αν θα μπορούν να ψηφίσουν όλοι οι πολίτες ή μόνο μέλη του κόμματος. Αυτή τη στιγμή βέβαια το Κίνημα Πέντε Αστέρων φαντάζει ως ο νικητής ενδεχόμενων εκλογών. Αλλά οι συγκρουόμενες απόψεις, καθώς και μια σχετική «συμμόρφωση» του Γκρίλο προς το… συστημικότερο, μπορεί να του στοιχίσουν.
Από την άλλη η Δεξιά στο σύνολό της έχει σίγουρα αναθαρρήσει από το τσαλάκωμα του Ρέντσι. Δεν φαίνεται ωστόσο ακόμη ικανή να ανακόψει το δρόμο του Κινήματος Πέντε Αστέρων σε περίπτωση πρόωρων εκλογών. Έχοντας χάσει μεγάλο μέρος της βάσης της στο Νότο της χώρας, και με τις ηγεσίες της να αντιπροσωπεύουν το παλιό, τη διαφθορά και την ασυδοσία της εξουσίας, εξακολουθεί να βρίσκεται αντιμέτωπη με την απόρριψή της από τη λαϊκή πλειοψηφία. Παρ’ όλα αυτά, δεν μπορεί κανείς ακόμη να ξεγράψει ένα «καμένο» μεν, έμπειρο δε, πολιτικό προσωπικό που κυβέρνησε ή συγκυβέρνησε μια τόσο μεγάλη χώρα για χρόνια. Έτσι, στις ανομολόγητες ακόμη σκέψεις του Μπερλουσκόνι και άλλων δεξιών δεν αποκλείεται ούτε μία συγκυβέρνηση με την Κεντροαριστερά, ούτε η στήριξη κυβέρνησης «τεχνοκρατών».
Τέλος, η Αριστερά της Ιταλίας μοιάζει ανήμπορη να ακολουθήσει τις εξελίξεις. Η Κομμουνιστική Επανίδρυση οδεύει μάλλον προς συνέδριο διάλυσης, με τη δεξιά της πτέρυγα να πηγαίνει στην Ιταλική Αριστερά – η οποία, με τη σειρά της, θέλει να πάρει ένα κομμάτι που πιθανά θα αποσχιστεί από το Δημοκρατικό Κόμμα του Ρέντσι. Συνολικά τα πάντα προδίδουν μια τεράστια αδυναμία των διαφόρων αριστερών «σχεδίων» να δώσουν ικανοποιητικές απαντήσεις, ιδιαίτερα μπροστά στο φαινόμενο του Κινήματος Πέντε Αστέρων αλλά και στις απαιτήσεις των καιρών. Το μόνο ελπιδοφόρο που μπορεί να σημειώσει κανείς είναι ότι υπάρχουν αρκετές μα, για την ώρα τουλάχιστον, εντελώς σκόρπιες ριζοσπαστικές δυνάμεις, που προσπαθούν να αρθρώσουν ένα διαφορετικό πολιτικό λόγο ώστε να απαντήσουν στις πραγματικές ανάγκες της λαϊκής πλειοψηφίας. Τις είδαμε να παίρνουν πάνω τους την καμπάνια του «όχι» στους δρόμους και στις γειτονιές – αλλά είναι εμφανές ότι όσοι φιλοδοξούν να εκφράσουν μια προοδευτική διέξοδο πατώντας πάνω στην υπαρκτή δυσαρέσκεια, έχουν ακόμη μπροστά τους ένα μακρύ και δύσβατο μονοπάτι.
Δήλωση του Λουίτζι ντε Ματζίστρις
Ο δήμαρχος της Νάπολι, εκλεγμένος με την υποστήριξη των ριζοσπαστικών κινημάτων της πόλης κόντρα τόσο στο Δημοκρατικό Κόμμα όσο και στη Δεξιά, αποτέλεσε μία από τις κεντρικές φιγούρες της καμπάνιας του «όχι» στο Νότο της Ιταλίας. Μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων δήλωσε:
«Σας μιλώ από την απελευθερωμένη Νάπολη: το Σύνταγμα είναι ασφαλές, και η νίκη της Δημοκρατίας είναι μεγάλη. Ο Ρέντσι, ο αυταρχικός κυνηγός, απορρίφθηκε. Τώρα, χωρίς διακοπή, λαϊκός αγώνας για την απελευθέρωση της Ιταλίας και τη λαϊκή κυριαρχία! Θα δουλέψουμε και θα δράσουμε, με τα κοινωνικά κινήματα, για την πλήρη εφαρμογή του πιο ωραίου Συντάγματος, ενός Συντάγματος που γεννήθηκε από την Αντίσταση στο ναζιφασισμό. Κανένας πολιτικάντης, παλιός ή νέος, δεν επιτρέπεται να καπελώσει τη νίκη. Νικητής είναι μόνο ένας: ο Λαός!»
