«Είμαστε μπροστά σε μια από εκείνες τις ιστορικές ασυνέχειες που η κοινωνία αλλάζει. Με ενδιαφέρει να επηρεάζω 5 δισεκατομμύρια ανθρώπους»
Άνταμ Μπόσγουορθ, αντιπρόεδρος της Salesforce, πρώην στέλεχος της Google και της Microsoft
Πάνω στο όραμα του Άνταμ Μπόσγουορθ φαίνεται να δουλεύουν τα μυαλά της Google. Συγκεκριμένα, ένα βίντεο, με τίτλο The Selfish Legder (Το Βιβλίο Καταγραφής του Εγώ) που κυκλοφόρησε αρχικά εσωτερικά στη Google, και στη συνέχεια διέρρευσε στο διαδίκτυο, περιγράφει το πώς κάποιοι από την εταιρεία οραματίζονται να χρησιμοποιηθεί ο τεράστιος όγκος δεδομένων που έχουν περισυλλέξει.
Το βίντεο δημιουργήθηκε στα τέλη του 2016 από τον Νικ Φόστερ, επικεφαλής της δραστηριότητας X* της Google και συνιδρυτή του εργαστηρίου Near Future. Στόχος του βίντεο είναι να παρουσιάσει τον τρόπο που η Google, με τη συλλογή δεδομένων από κάθε χρήστη εξατομικευμένα, αλλά και κάθε προγενέστερο χρήστη, θα τον βοηθάει στις αναζητήσεις του, αλλά και, τελικά, πώς θα είναι σε θέση να καθοδηγεί τη συμπεριφορά ολόκληρων πληθυσμών. Με στόχο, βέβαια, να εξαλειφθούν παγκόσμια προβλήματα όπως η φτώχεια και διάφορες ασθένειες.
Όλη η σύλληψη βασίζεται επί της ουσίας στην ιδέα, όπως υποστηρίζει ο δημιουργός του, ότι «ο τρόπος που χρησιμοποιούμε τα κινητά μας δημιουργεί μια διαρκώς εξελισσόμενη αναπαράσταση του ποιοι είμαστε». Αυτό, ο Φόστερ το ονομάζει Ledger, δηλαδή ένα καθολικό λογιστικό βιβλίο, το οποίο περιέχει όλα τα προφίλ δεδομένων που έχουν δημιουργηθεί, χρησιμοποιείται για να τροποποιήσει συμπεριφορές και μπορεί να μεταφέρεται από τον ένα χρήστη στον άλλο. Και συνεχίζει: «Το λεγόμενο “λογιστικό βιβλίο” της χρήσης των συσκευών μας –τα δεδομένα σχετικά με τις ενέργειες, τις αποφάσεις, τις προτιμήσεις, τις μετακινήσεις και τις σχέσεις μας– είναι κάτι που θα μπορούσε να μεταδοθεί σε άλλους χρήστες, όπως και οι γενετικές πληροφορίες μεταφέρονται μέσω των γενεών». Το όραμά του ξεπερνάει το στάδιο μιας μηχανής η οποία συλλέγει δεδομένα για να αυτοβελτιώνεται ώστε να εξυπηρετεί καλύτερα κάποιον χρήστη συγκεκριμένα. Ακόμα περισσότερο απευθύνεται σε ολόκληρο το ανθρώπινο είδος.
Το βίντεο The Selfish Legder (Το Βιβλίο Καταγραφής του Εγώ) παρουσιάζει τον τρόπο που η Google, με τη συλλογή δεδομένων από κάθε χρήστη εξατομικευμένα, αλλά και κάθε προγενέστερο χρήστη, θα τον βοηθάει στις αναζητήσεις του, αλλά και, τελικά, πώς θα είναι σε θέση να καθοδηγεί τη συμπεριφορά ολόκληρων πληθυσμών
Συγκεκριμένα εξηγεί ο Φόστερ: «Με τη σκέψη ότι τα δεδομένα των χρηστών είναι πολυγενεακά γίνεται εφικτό στους νέους χρήστες να επωφεληθούν από τις συμπεριφορές και τις αποφάσεις της προηγούμενης γενιάς». Με άλλα λόγια, ο Φόστερ φαντάζεται την εξόρυξη μιας τεράστιας βάσης δεδομένων ανθρώπινης συμπεριφοράς για τη δημιουργία μοτίβων, αλληλουχίας στο ανθρώπινο γονιδίωμα και ακριβέστατων προβλέψεων σχετικά με τις αποφάσεις και τις μελλοντικές συμπεριφορές του ανθρώπινου είδους.
Μπορεί να καθησυχάζει εκπρόσωπος της ομάδας Project X ότι «Το βίντεο δεν σχετίζεται με κανένα τρέχον ή μελλοντικό προϊόν», αλλά, πέραν του ότι έγκειται στον καθένα αν θα πιστέψει αυτή τη δήλωση, η ουσία βρίσκεται αλλού. Το σημαντικό είναι ότι γίνεται όλο και πιο καθαρό τι είδους συζητήσεις γίνονται και τι είδους ιδέες γεννιούνται μέσα στα γραφεία της εταιρείας που κατέχει ίσως τον μεγαλύτερο όγκο προσωπικών δεδομένων του πλανήτη. Συγκεκριμένα οι εταιρείες-κολοσσοί του διαδικτύου (Google, Amazon, Microsoft, Apple, Facebook κ.ο.κ.) έχουν βρεθεί με έναν τεράστιο όγκο δεδομένων στα χέρια τους: Αυτή τη στιγμή το Facebook έχει στα χέρια του προφίλ 2 δισεκατομμυρίων χρηστών, 1.3 δισεκατομμυρίων χρηστών WhatsApp και 700 εκατομμυρίων χρηστών Instagram. Σύνολο 4 δισεκατομμύρια προφίλ. Η Google έχει 2 δισεκατομμύρια Android χρήστες, πάνω από 1 δισεκατομμύριο Gmail χρήστες, και πάνω από 1 δισεκατομμύριο YouTube χρήστες. Σύνολο, πάνω από 4 δισεκατομμύρια προφίλ. Η Apple έχει στη διάθεσή της 1 δισεκατομμύριο προφίλ iOS χρηστών.
Αυτό που απασχολεί τις εταιρείες-κολοσσούς, και θα τις απασχολήσει ακόμα περισσότερο το επόμενο διάστημα, είναι πώς θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν αυτόν τον τεράστιο όγκο δεδομένων με τον πλέον κερδοφόρο και αποδοτικό τρόπο. Ενώ αυτή η ψηφιακή «ουτοπία» μπορεί να υπόσχεται την ευκολότερη επίλυση μιας σειράς προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο άνθρωπος, όπως αναφέρεται στο βίντεο, στην πραγματικότητα, αυτό που επιτυγχάνει είναι η εξωπραγματική μεγέθυνση και επέκταση των μηχανισμών με τους οποίους δημιουργούνται στους ανθρώπους οι ανάγκες και οι επιθυμίες – τελικά όλα αυτά χρησιμοποιούνται για αποικιοποιήση του τελευταίου ανθρώπινου οχυρού, της συνείδησης. Η «ουτοπία» έρχεται αμέσως να τις καλύψει με προϊόντα (ψηφιακά ή υλικά) που προσφέρει, αναπαράγοντας έτσι διαρκώς έναν κύκλο ελεγχόμενης κατανάλωσης και κερδοφορίας. Και βέβαια δεν είναι μόνο τα προϊόντα αλλά και η συμπεριφορά του ανθρώπου στην εργασία, στον ελεύθερο χρόνο κ.ο.κ.
Η χαρτογράφηση και η μοντελοποίηση της πραγματικής ζωής επιβάλει αυτοματισμούς και ταχύτητες επιλογών που δεν μπορούν να κατανοηθούν και να ελεγχθούν απ’ τον άνθρωπο, μετατρέποντάς τον ουσιαστικά σε δούλο αυτού του νέου υβριδικού, ψηφιακού και πραγματικού κόσμου. Αυτή τη διαδικασία, αρχικά, οφείλουμε να τη συζητήσουμε ανοιχτά ως κοινωνία, και να μην υποκλινόμαστε σε οτιδήποτε καινούργιο, θεωρώντας το αυτομάτως και προοδευτικό…
Και ακόμα, αν συμφωνήσουμε ότι πρέπει να βρεθεί διέξοδος και οι κοινωνίες να κινηθούν αντιπαραθετικά και έξω από έναν κόσμο που μετατρέπει τον άνθρωπο σε κάτι μη-ανθρώπινο, πρέπει να κατανοήσουμε ότι δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική διέξοδος αν δεν υπάρξει συνολική κριτική στην ίδια την τεχνολογία. Στις ανάγκες και τις «ανάγκες» που καλύπτει, στις επιθυμίες και τις «επιθυμίες» που εκπληρώνει, στις δυνατότητες και τις «δυνατότητες» που προάγει. Γι’ αυτό απαιτείται να επιμείνουμε σε μεγέθη και ταχύτητες που μπορούν να συλλάβουν και να ελέγξουν οι κοινότητες των ανθρώπων, αμφισβητώντας τον δήθεν αντικειμενικό χαρακτήρα τις αέναης ανάπτυξης στο παγκόσμιο χωριό και επιδιώκοντας διαρκώς να υποτάσσουμε την τεχνολογία στις ιεραρχήσεις των κοινωνιών.
* Το X είναι μια ημι-μυστική δραστηριότητα της Google που ξεκίνησε το 2010 (αρχικά ονομαζόταν Google X) και έχει ως στόχο την ανάπτυξη ριζοσπαστικών τεχνολογιών αιχμής που θα απαντάνε σε μεγάλα και δισεπίλυτα προβλήματα της ανθρωπότητας.
