του Κώστα Παπαδάκη*
Το ερώτημα αυτό, τώρα που λόγω της επετείου της δολοφονίας Π. Φύσσα αναθερμάνθηκε το ενδιαφέρον για τη δίκη, εύλογα τίθεται καθημερινά από όλους.
Η δίκη άρχισε στις 20 Απριλίου 2015 και έχει πραγματοποιήσει μέχρι σήμερα 276 συνεδριάσεις. Διεξάγονται περί τις 10 δικασίμους τον μήνα τα τελευταία δύο χρόνια, και πολύ λιγότερες πριν. Έχουν εξεταστεί 147 μάρτυρες κατηγορίας, και τώρα η δίκη βρίσκεται στο στάδιο της ανάγνωσης εγγράφων, ενώ ακολουθούν μάρτυρες υπεράσπισης (έχουν δηλωθεί 230), οι απολογίες των 69 κατηγορουμένων και μετά η εισαγγελική πρόταση και οι αγορεύσεις των συνηγόρων (12 πολιτικής αγωγής και πάνω από 100 υπεράσπισης). Ο ρυθμός της πλέον εξαρτάται σημαντικά από τους βασικούς συνηγόρους υπεράσπισης, με τα πρώτα δείγματα να προοιωνίζουν κωλυσιεργία.
Οι αιτίες για τη μεγάλη διάρκεια της δίκης διακρίνονται σε αναπόφευκτες και μη:
Α. Αναπόφευκτες αιτίες καθυστέρησης είναι ο μεγάλος αριθμός παραγόντων της δίκης και ο μεγάλος όγκος της δικογραφίας, που προκύπτει από τη συνένωση των συνεξεταζόμενων υποθέσεων – όμως είναι απαραίτητος προκειμένου οι ποινικές ευθύνες να μην περιοριστούν στα εκτελεστικά όργανα αλλά να αναζητηθούν τα κοινά συνδετικά στοιχεία, τα κίνητρα, οι δομές, ο τρόπος οργάνωσης και εκπαίδευσης, ο τρόπος δράσης και λειτουργίας, η ιεραρχία, η πειθαρχία και όλα γενικότερα εκείνα τα στοιχεία τα οποία συνθέτουν μια διαχρονική, συλλογική και οργανωμένη εγκληματική δραστηριότητα. Αν οι υποθέσεις δικάζονταν χωριστά, οι δίκες θα είχαν προ πολλού τελειώσει, αλλά οι ευθύνες θα είχαν περιοριστεί στα εκτελεστικά όργανα.
Β. Μη αναπόφευκτες αιτίες είναι: 1) Η καθυστέρηση έναρξης. 2) Η μη απαλλαγή, τα πρώτα χρόνια, των δικαστών που απαρτίζουν τη σύνθεση από άλλες δικαστικές υποχρεώσεις, ώστε να είναι καθημερινά ελεύθεροι να διεξάγουν τη δίκη. 3) Η έλλειψη βούλησης από κυβέρνηση και διοίκηση εφετείου για τη διάθεση της μόνης κατάλληλης δικαστικής αίθουσας (της αίθουσας τελετών του Εφετείου Αθηνών) για την αποκλειστική και καθημερινή διεξαγωγή της. 4) Πολλαπλασιαστικά σε αυτά λειτουργεί η έλλειψη δημοσιότητας, που θα ευαισθητοποιούσε την κοινή γνώμη και θα τη μετέτρεπε σε ισχυρότατο παράγοντα πίεσης για την επιτάχυνση της διεξαγωγής.
Οι συνήγοροι πολιτικής αγωγής θέτουμε τα ζητήματα αυτά μέσα και έξω από τα δικαστήρια μαζί με τους αντιφασιστικούς φορείς, γιατί συμμεριζόμαστε και υπηρετούμε την αξίωση των θυμάτων και ολόκληρης της κοινωνίας για τη γρήγορη εξέλιξη και την ουσιαστική απονομή δικαιοσύνης.
Αντιμετωπίζουμε, δυστυχώς, την εμμονή για τη διεξαγωγή της στον Κορυδαλλό που σημαίνει περιθωριοποίηση, υποβάθμιση, δυσχέρεια πρόσβασης και περιορισμένη δημοσιότητα, καθώς και εξόντωση των δικηγόρων που μετέχουν, οι οποίοι εξορίζονται και αποκόπτονται από κάθε άλλη δραστηριότητα στη διάρκειά της. Άρα αδυναμία καθημερινής διεξαγωγής. Παράλληλα, έχει απαγορευθεί η ραδιοτηλεοπτική της κάλυψη, όπως και η φωτογράφηση χωρίς τη συναίνεση των φωτογραφιζόμενων, ενώ δεν υπάρχει φωνοληπτική τήρηση πρακτικών, πράγμα απαράδεκτο όταν υπάρχει και στην τελευταία ακόμη αστική δίκη. Αποτέλεσμα είναι ότι η κοινωνία δεν πληροφορείται την εξέλιξη της δίκης.
Έτσι, η δίκη αφέθηκε να αντιμετωπιστεί σαν μία δίκη της σειράς, τη στιγμή κατά την οποία ούτε η βαρύτητα, ούτε ο όγκος της το επιτρέπουν. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο καθυστερεί. Από την καθυστέρηση ωφελούνται φυσικά οι κατηγορούμενοι, καθώς η πάροδος του χρόνου αμβλύνει το κοινό αίσθημα και συμβάλλει σε υπόνοιες αναξιοπιστίας της διαδικασίας. Και, όπως φαίνεται, θα πάνε σε μία ακόμα εκλογική αναμέτρηση υπόδικοι και όχι κατάδικοι.
* Ο Κώστας Παπαδάκης είναι δικηγόρος, συνήγορος πολιτικής αγωγής των Αιγύπτιων ψαράδων στη δίκη της Χ.Α.
